هر سال در هفته گرامیداشت مقام معلم بیش از آنکه فرصت برای گرامیداشت جایگاه و مقام معلمان باشد، صحبت از سختی‌ها و مشکلات معیشتی این قشر تاثیرگذار در اولویت قرار دارد. در این گزارش مسائل مربوط به معلمان قراردادی از جمله معلمان قراردادکار معین بررسی شده است.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، بعد از اینکه خبر برگزاری آزمون استخدامی آموزش و پرورش در سال گذشته مطرح شد، ابهامات زیادی در خصوص تعیین وضعیت معلمانی که شکل همکاری آن‌ها با آموزش و پرورش رسمی نیست، به وجود آمد؛ از طرفی، بعد از اعلام زمان برگزاری آزمون استخدامی در اردیبهشت ۱۴۰۲ و جذب ۲۸ هزار نیروی کار جدید، «صادق ستاری فرد» معاون برنامه ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که نیروهای قراردادی، خرید خدماتی، حق التدریس و… که در آزمون استخدامی آموزش و پرورش قبول نشوند، با آن‌ها قطع همکاری خواهد شد و این در حالی است که  «معین الدین سعیدی» نماینده مردم چابهار در مجلس ماه گذشته با انتقاد از عملکرد سازمان برنامه و بودجه گفته بود معلمان قرارداد کار معین ۶ ماه است که حقوق دریافت نکرده‌اند. 

مشکل‌ عدم دریافت حق و حقوق نیروهای قراردادی و خریدخدماتی از یک طرف و نگرانی این معلمان از توقف همکاری وزارت آموزش و پرورش با این افراد پس از برگزاری آزمون استخدامی و جذب از طریق دانشگاه فرهنگیان از سوی دیگر، ابهاماتی برای این نیروهای انسانی حوزه تعلیم و تربیت که به هر نحوی نیازهای آموزش و پرورش کشور را مرتفع می‌کنند، ایجاد کرده است. از طرفی خبر عدم همکاری آموزش و پرورش با انواع نیروهای قراردادی پس از تامین نیرو از طریق آزمون استخدامی، برای معلمان قراردادی که وضعیت شغلی آن‌ها پیش از این خبر نیز رضایت بخش نبود، موجی از نگرانی را به همراه داشت؛ معلمانی که عمرشان را در راه تعلیم و تربیت صرف کرده‌اند و حالا سرنوشت شغلی نامعلومی در انتظار آن‌هاست. 

اگر پس از جذب معلم از طریق آزمون استخدامی، همکاری با معلمان قراردادکار معین در صورت عدم قبولی در آزمون واقعا قطع شود، وضعیت شغلی و معیشت برخی از معلمان که در آستانه میانسالی قرار دارند، در خطر است چرا که این افراد طبیعتا دیگر شرایط استخدام و رفتن به سمت شغل جدید را ندارند. هر چند در آزمون استخدامی، آموزش و پرورش امتیازاتی برای این دسته از معلمان غیررسمی قائل شده است، اما نمی‌توان صرفا بخاطر چند امتیاز چندان امیدوار به قبولی در آزمون و استخدام شدن داشت. از طرفی اعلام دیرهنگام و با عجله خبر رسمی برگزاری آزمون استخدامی آموزش و پرورش در تاریخ ششم اسفند ماه ۱۴۰۱ و برگزاری آزمون به فاصله دو ماه پس از اعلام این خبر باعث شد، خیلی‌ها مهلت کافی برای مطالعه منابع آزمون نداشته باشند.به هر ترتیب معلمان قراردادی در بلاتکلیفی و شرایط سختی قرار گرفته‌اند و هفته گرامیداشت مقام معلم فرصت خوبی است که پای درد دل معلمان قرارداد کار معین بنشینیم.

پایه حقوق معلم قراردادی‌ها خیلی پایین‌تر از دیگران است

اولین معلمی که با او صحبت کردیم دبیر مقطع متوسطه اول در یکی از شهرهای استان کرمان بود. او دارای کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی است و لیسانس علوم تربیتی هم دارد و بیش از ۲۵ سال به صورت قراردادی قراردادکار معین با آموزش و پرورش همکاری داشته است. 

این معلم ۴۹ ساله درخصوص وضعیت خود به خبرنگار ایلنا گفت: من تنها معلمی نیستم که چنین وضعیتی دارد و یکی از همکارانم چندوقت قبل با ۲۸ سال سابقه که همه این سوابق را از طریق کار قراردادی به دست آورده بود، بازنشست شد. احتمالا می‌دانید که پایه حقوق معلم قراردادی‌ها خیلی پایین‌تر از دیگران است. 

او ادامه داد: پایه حقوق معلمان قرارداد کار معین، قبل از اضافه شدن مزد در سال جدید، ۶ میلیون و اندی بود و حالا به سختی نزدیک به ۸ میلیون تومان شده است که در پرداخت آن تاخیراتی هم وجود دارد و عملا معلمان نمی‌فهمند حقوق‌شان چه می‌شود! 

آقای ثابت اینطور ادامه داد که اکثر قراردادکار معین‌ها همان نیروی‌های شرکتی بودند که به صورت قراردادی جذب آموزش و پرورش شده‌اند و از سال ۹۰ و حتی قبل از آن نامه‌های قراردادی شدن آن‌ها آمده است. 

او در مورد قطع همکاری با معلمان غیررسمی و قراردادی در صورت عدم قبولی در آزمون تصریح کرد: می‌گویند آموزش و پرورش گفته است با نیروهایی که تحت هر عنوانی به صورت قراردادی با این دستگاه کار می‌کنند در صورت عدم قبولی در آزمون استخدامی دیگر همکاری نخواهد کرد، ولی کسی توضیح نداد که سرنوشت این معلمان چه می‌شود؟ چرا فکری برای معلمانی که دیگر جوان نیستند و نمی‌توانند بعد از قطع همکاری با آموزش و پرورش سراغ شغل دیگری بروند، نمی‌شود؟

قرارداد ما به صورت مستقیم و سالانه با آموزش و پرورش بسته می‌شود

این معلم با بیان اینکه خیلی از معلمان اصلا خبر نداشتند که قرار است چنین اتفاقی بیفتد، تصریح کرد: من و خیلی از همکارانم در این آزمون شرکت نمی‌کنیم به این دلیل که فکر نمی‌کردیم بعد از سال‌ها تجربه لازم باشد ثابت کنیم که معلم هستیم و این کار را بلدیم! 

ثابت در پاسخ به این سوال که هرسال چه تضمینی وجود دارد که آموزش و پرورش بار دیگر با آن‌ها قرارداد ببندد؟ توضیح داد: تا به حال خاطرم نیست که معلمی کارش را درست انجام نداده باشد و اخراجش کنند و یا سال بعد بی‌دلیل با کسی قرارداد بسته نشود. قرارداد ما به صورت مستقیم و سالانه با آموزش و پرورش بسته می‌شود. 

او در مورد نقش رتبه‌بندی در بهبود وضعیت‌شان نیز اظهار کرد: رتبه‌بندی اگر درست اجرا شود و معلمان نیز به دقت دوره‌هایی که گذرانده‌اند را بارگذاری کنند مشکل خاصی پیش نمی‌آید و می‌تواند در وضعیت برخی از معلمان تحولی ایجاد کند. البته یکی از مشکلات، اطلاع‌رسانی‌های ضعیف در خصوص رتبه‌بندی بود. ضمن اینکه برخی معلمان در دوره‌ای شرکت کرده‌اند که به هر دلیلی نامه‌اش را ندارند و نمی‌دانستند یک روزی این نامه‌ها برای رتبه‌بندی به کار می‌آید. 

ثابت تاکید کرد: همکاران چند سال مدارک دوره‌هایی که می‌گذراندند را نگهداری کرده‌اند و حس کرده‌اند فایده‌ای ندارد و به همین دلیل برخی از این مدارک را یا گم کرده‌اند یا فکر می‌کردند بی‌اهمیت است و دورریز شده است. 

این معلم قرارداد کارمعین ادامه داد: رتبه‌بندی با اینکه خیلی طولانی شد و مشکلات و ابهامات زیادی داشت، اما وضعیت برخی از معلمان را بهتر خواهد کرد و معلمانی که در آغاز کار هستند، می‌توانند با شرکت در دوره‌های مختلف و جمع آوری مدارک مهارت افزایی‌های خود رتبه بهتری کسب کنند. 

سختی کار و معیشت روی بازدهی معلمان تاثیر می‌گذارد

یکی دیگر از معلمان قرارداد کار معین جوان ۳۵ ساله‌ای است که در مدرسه‌ای در خرم آباد لرستان درس می‌دهد. او حدود ۱۴ سال سابقه تدریس دارد و قبلا به صورت خرید خدماتی معلمی را تجربه می‌کرد و حالا ۶ سالی می‌شود که به شکل قراردادکار معین با آموزش و پرورش همکاری دارد. 

هادی در ابتدای صحبت‌هایش در مورد وضعیت معیشتی خود اینطور توضیح داد: همیشه شنیده‌ایم که می‌گویند معلمی عشق می‌خواهد و سر وکله زدن با بچه‌ها کار آسانی نیست و… من نمی‌گویم همه معلم‌ها عاشق کارشان هستند، شاید برخی از ما صرفا به عنوان یک راه درآمد در این شغل ماندگار شده‌ایم و امید داشته‌ایم که روزی با استخدام در وزارت آموزش و پرورش برای آینده شغلی خودمان امنیت ایجاد کنیم. 

این معلم در پایه ابتدایی تدریس می‌کند و معتقد است که بعد از بیش از یک دهه کار معلمی عاشق این شغل است و همه سختی‌های آن را وقتی در کلاس درس کنار دانش آموزانش قرار می‌گیرد فراموش می‌کند.

او صحبت‌هایش را اینطور ادامه داد: بخشی از زندگی معلمان بیرون از مدرسه و پیرامون مسائل معیشتی می‌گذرد که همه در جامعه درگیر آن هستیم و این قسمت از زندگی وقتی وضعیت سختی داشته باشد در هر شغلی روی بازدهی افراد تاثیر می‌گذارد و در مشاغلی مانند معلمی که قرار است تعلیم و تربیت فرزندان این اجتماع را برعهده بگیریم، تمرکز و سلامت و بهداشت ذهنی ما در کلاس درس اهمیت و حساسیت دوچندانی دارد. 

هادی در مورد احتمال‌ عدم به کارگیری معلمان قراردادی پس از پذیرش نیروها از طریق دانشگاه فرهنگیان و آزمون استخدامی و ماده ۲۸ بیان کرد: مدیرکل آموزش و پرورش لرستان به ما گفته بود که دیگر نباید نیروهای قراردادی در آموزش و پرورش وجود داشته باشد و هر نوع به کارگیری افراد غیررسمی در این دستگاه ممنوع می‌شود. ما ابتدا نمی‌دانستیم چقدر جدی است، ولی به نظر می‌رسد واقعا سرنوشت کاری ما متزلزل خواهد شد. این مسئله اگر صحت داشته باشد ما معلمان قرارداد کار معین با سابقه کاری باید چه کار کنیم؟ بعضی از ما حتی به دلیل سن و سالی که داریم نمی‌توانیم در آزمون استخدامی شرکت کنیم! از طرفی در شرایطی نیستیم که بتوانیم در این سن شغل‌مان را عوض کنیم ضمن اینکه بیشتر معلمان این شغل را واقعا دوست دارند و دل کندن از این کار برایشان آسان نیست. 

تبعیض در مزایای معلمان قراردادی و پیمانی

در ادامه این معلم لرستانی بیان کرد: همکارانی که رسمی یا پیمانی هستند و سابقه کاری خیلی کمتری دارند حقوق‌شان از من با سابقه ۱۵ ساله بیشتر است و نزدیک به دو برابر ماست و این ناهماهنگی‌ها در پرداخت مطالبات معلمان موجب نارضایتی می‌شود در حالی که ما کار یکسانی می‌کنیم یعنی ساعات مشخصی سرکلاس هستیم، کتاب‌های درسی مقاطع مشابهی را تدریس می‌کنیم و حتی تحصیلات‌مان یکسان است و حتی در یک مدرسه همکاریم، بعد این پرسش ایجاد می‌شود که چرا باید حقوق برابری نداشته باشیم؟! 

وی امنیت شغلی این افراد را منطقی‌تر دانست و گفت: خیلی وقت‌ها مزایایی به پیمانی‌ها داده می‌شود و وقتی ما پیگیری می‌کنیم می‌گویند شامل حال شما نمی‌شود! آیا این تبعیض نیست؟ 

او تصریح کرد: کاش از قبل به ما اعلام می‌شد که اگر واقعا قرار است بعد از استخدام‌های جدید، شیوه جذب نیرو در آموزش و پرورش و استخدام‌ها تغییر کند به فکر شرکت در امتحان می‌افتادیم یا به هر حال راه حلی پیدا می‌کردیم. در حال حاضر تا سال تحصیلی بعدی شروع شود و با ما قرارداد جدید ببندند باید در اضطراب و نگرانی باشیم. 

او شرایط تمدید قرارداد همکاری با آموزش و پرورش را نامشخص دانست و تصریح کرد: ما اصلا نمی‌دانیم این قرادادی که می‌بندیم دقیقا شامل چه مواردی است و بی‌چون و چرا آن را امضا می‌کنیم که کارمان را از دست ندهیم. با این وضعیت که سال به سال منتظر قرارداد هستیم، شرایطی نداریم که بتوانیم روی قرارداد ایراد بگیریم چون می‌ترسیم که دیگر با ما همکاری نکنند. 

هادی تاکید کرد: قراردادهای کارمعین از یک فروردین تا ۲۹ اسفندماه هر سال تنظیم می‌شود و اگر مشکل اخلاقی و… وجود داشته باشد شاید دیگر با آن معلم قرارداد نبندند، ولی به کلی تضمینی برای ادامه همکاری معلمان با آموزش و پرورش در قالب قراردادکارمعین وجود ندارد. 

اگر کمبود نیرو نباشد، اجازه‌ بکارگیری نیروی خریدخدماتی را نداریم

«قاسم احمدی لاشکی» معاون حقوقی و امور مجلس وزیر آموزش و پرورش درباره سرنوشت معلمان قراردادکارمعین که سابقه کاری طولانی دارند، به خبرنگار ایلنا گفت: این موضوع قرار است در شورای معاونین مورد بحث و بررسی قرار گیرد. من معتقدم درباره همکاری با نیروهای قراردادی با آموزش و پرورش قانون داریم و ماده ۴۱ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲ این مسئله را در نظر دارد؛ بر اساس این قانون، تا زمانی که قانون مذکور وجود دارد، ما این امکان را داریم تا در شرایط اضطراری، از نیروی خرید خدمات استفاده کنیم، اما اگر کمبودی وجود نداشته باشد، چنین اجازه‌ای نداریم. 

معاون حقوقی و امور مجلس وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه باید بر اساس نیاز، همکاری‌های غیررسمی و قراردادی را پیش برد، اظهار کرد: قطعا شرایط این معلمان در جلساتی بررسی خواهد شد، ولی نکته اینجاست که فعلا به کارگیری نیروی خریدخدماتی منع قانونی ندارد و خلاف قانون هم نیست و قانون هرچه هست بر همان اساس اقدام می‌شود و براساس نیاز، افراد قراردادی به کارگیری خواهند شد. 

احمدی لاشکی تاکید کرد: اگر معلم قراردادی ۵۰ سال هم سابقه داشته باشد، تا زمانی که نیروی رسمی ما کلاس‌های درس را در کشور تامین می‌کند، نمی‌توانیم از نیروی خارج از وزارتخانه استفاده کنیم. اصلا کارکرد نیروهای قراردادی و خرید خدماتی مشخص است؛ یعنی ما به خدمات آموزشی نیاز داریم و برای رفع این کمبود باید آن را خریداری کنیم. حالا سوال اینجاست که اگر زمانی کمبود نیرو داشته باشیم، آیا می‌توانیم از نیروی خریدخدماتی و قراردادی استفاده کنیم؟ بله؛ به نظر من قانون این اجازه را به ما داده است.