روز یازدهم اردیبهشت سال 1401 خبر تولد سه توله یوز ایرانی، امیدها برای احیای گونه در معرض خطر یوزپلنگ ایرانی را زنده کرد؛ همان یوزپلنگی که در جام جهانی 2014 برای نخستین بار روی پیراهن تیم ملی فوتبال ایران نقش بست و تلاشها برای مقابله با انقراض این گونه ایرانی جدی تر شد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،روز یازدهم اردیبهشت سال 1401 خبر تولد سه توله یوز ایرانی، امیدها برای احیای گونه در معرض خطر یوزپلنگ ایرانی را زنده کرد؛ همان یوزپلنگی که در جام جهانی 2014 برای نخستین بار روی پیراهن تیم ملی فوتبال ایران نقش بست و تلاشها برای مقابله با انقراض این گونه ایرانی جدی تر شد. اما همان گونه که اوایل سال 1401، تولد توله یوزها مردم ایران را خوشحال کرد، اواخر سال، خبر مرگ آخرین توله یوز که پیروز نام گرفته بود، مردم را اندوهگین ساخت و سیلی از انتقاد از سوءمدیریت مسئولان در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به راه افتاد.
تولد، زندگی و مرگ پیروز آنقدر برای افکار عمومی‌مهم بود که مرور خبرها و تماشای عکسها و فیلمهای آن در این ده ماه به بخشی از زندگی مردم تبدیل شد و مردم با وجود تمام مشکلات ماههای اخیر خود، با حساسیت، وضعیت پیروز را دنبال می‌کردند. حتی ترانه معروف «برای...» از شروین حاجی پور که امسال جایزه گرمی‌‌را هم دریافت کرد در بخشی به پیروز اشاره کرده بود: «برای پیروز و احتمال انقراضش...».
اما پیروز، توله یوز ایرانی چگونه متولد شد؟ از سال ۱۳۹۰ پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی شروع شد. مادر پیروز، ایران نام داشت. ایران توله یوز هشت‌ماهه ماده‌ای بود که طی همکاری مشترک یگان حفاظت محیط زیست و پلیس امنیت از قاچاقچیان حیوانات کشف و به پردیسان منتقل شد. این توله یوز در زمان کشف از سوء تغذیه رنج می‌برد و در کنار آن به علت جدایی زودهنگام از زادگاه خود، بسیاری از مهارت‌های بقا را فرا نگرفته بود. دو سال بعد و در اردیبهشت ۹۸ اعلام شد که ایران رفتارهای جفت‌گیری از خود نشان می‌دهد.
تلاش برای انجام لقاح طبیعی بین ایران و یوزپلنگ نر 10 ساله ای به نام فیروز از ابتدای سال ۱۴۰۰ آغاز شد. سرانجام طی جفتگیری بین ایران و فیروز، سه توله یوز متولد شدند که هر سه نر بودند. از همان ابتدا، مادر، توله‌ها را تحویل نگرفت. مراحل شناساندن توله‌ها به مادر سه روز طول کشید اما نتیجه نداد و سرانجام توله‌ها از مادر جدا شدند و در شرایط قرنطینه قرار گرفتند و غذادهی دستی آغاز شد. دو توله اول در روزهای اول تلف شدند و پیروز با تلاش متخصصین زنده ماند. دلیل اصلی تلف شدن توله اول طبق گفته رئیس دامپزشکی کشور نقص ژنتیکی و چسبندگی ریه و دلیل تلف شدن توله دوم استفاده از شیر بی کیفیت بود. پس از تلف شدن توله دوم، سازمان حفاظت محیط زیست یک دامپزشک متخصص یوزپلنگ‌ها از آفریقا را دعوت کرد، پیتر کالدول به ایران آمد و پنج روز شرایط توله سوم را زیر نظر گرفت، شیر و مکمل‌های مخصوصی را با خود آورد و تیمارگر توله شروع به تغذیه کردن توله با این مواد کرد.
سپس پیروز به پارک پردیسان تهران که شرایط و امکانات مناسب‌تری نسبت به توران داشت منتقل شد تا بتوان از این طریق از تلف شدن توله یوز سوم جلوگیری کرد. وظیفه اصلی مراقبت از پیروز را علیرضا شهرداری پناه بر عهده داشت. او که مربی جانورشناسی و فعال محیط زیستی است ۱۰ ماه از زندگی خود را وقف پرورش پیروز کرد و حتی شبها در کنار پیروز می‌خوابید. قرار بود پیروز پس از دوازده ماهگی به پارک ملی توران منتقل شود اما بیماری، موجب شد به دوازده ماهگی نرسد.
پیروز که به دلیل مشکلات گوارشی و کلیوی، در روزهای آخر به بیمارستان دامپزشکی مرکزی منتقل شده بود کارش به دیالیز کلیه هم کشید. امیر مرادی رئیس بیمارستان دامپزشکی مرکزی، ساعاتی پیش از تلف شدن پیروز در ویدئویی گفته بود: «بعد از اینکه پیروز به بیمارستان منتقل شد، با اقدامات انجام شده سعی کردیم علایم بالینی و فیزیولوژیک حیوان را ثابت نگه داریم. وضعیت خوب نبود بلافاصله اقدامات درمانی را آغاز کردیم و سعی شد شرایط آنزیم کلیوی و عوارض ناشی از بالا رفتن آن کنترل شود که آن را مدیریت کردیم. ارزیابی‌ها انجام و جمع بندی این شد که به علت‌های مختلف دیالیز برای حیوان خطرناک است و از آنجا که مادرش ایران هم باردار است، از این رو امکان خونگیری از ایران هم ممکن نبود چون امکان داشت به حیوان شوک وارد شود. اما بعد از انجام یک سری اقدامات، جمع بندی شد که می‌توان پیروز را دیالیز کرد.» اما دیالیز نتیجه نداد و پیروز تلف شد.
مرادی گفت: از دست دادن پیروز و عدم اثربخشی تمام تلاش‌هایی که تیم درمان برای نجات حیوان انجام داد باعث تاسف من و تمام همکاران است و از همه عذرخواهی می‌کنیم که نتوانستیم این حیوان را نگه داریم.
یک ماه پیش از مرگ پیروز، روز نهم بهمن ماه مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان، از جفت‌گیری موفق مجدد فیروز و ایران، دو یوزپلنگ در اسارت پارک ملی توران بعد از حدود یک سال خبر داد. او گفت: البته این هنوز به‌معنی بارداری «ایران» (مادر پیروز) نیست و باید مراحل بعدی بارداری مانند «لانه‌گزینی» و «تشکیل جنین» و دیگر مراحل بارداری توسط کارشناسان بررسی شود. او با بیان اینکه برنامه‌ریزی کامل و دقیقی برای تکرار پروژه تکثیر یوزها در اسارت در پارک ملی توران صورت گرفته و همه تدابیر به‌صورت علمی‌و فنی با پیش‌بینی همه احتمالات در این زمینه اندیشیده شده ابراز امیدواری کرد این جفت‌گیری منجر به بارداری «ایران» شود و بهار آینده دومین مرحله از پروژه تکثیر در شرایط نیمه‌اسارت یوزهای تورانی با تولد توله‌های جدید با موفقیت انجام شود. شاید تولد توله جدیدی از فیروز و ایران، بتواند امیدها برای حفظ یوزپلنگ ایرانی را پررنگتر کند.


تلاش برای انجام لقاح طبیعی بین ایران و یوزپلنگ نر 10 ساله ای به نام فیروز از ابتدای سال ۱۴۰۰ آغاز شد. سرانجام طی جفتگیری بین ایران و فیروز، سه توله یوز متولد شدند که هر سه نر بودند. از همان ابتدا، مادر، توله‌ها را تحویل نگرفت و پس از سه روز توله‌ها در شرایط قرنطینه قرار گرفتند