نخستین سال از قرن جدید با چالش‌های اقتصادی و سیاسی فراوانی همراه شد که بیم از ادامه آنها در سال جدید سبب نگرانی جدی است. در حالی که دیپلماسی فعال ترمز قیمت رو به افزایش دلار را کشیده و ازسر‌گیری رابطه با عربستان و بهبود رابطه با کشورهای عربی از تشدید نابسامانی اقتصادی در آخرین روزهای سال جلوگیری کرده است اما وعده احیای برجام و رفع تحریم‌هاست که می‌تواند امید به بهبود اقتصاد و متعاقب آن حل چالش‌های امنیتی سیاسی را در کشور افزایش دهد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس که نمایندگی مردم قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب را در مجلس یازدهم برعهده دارد، در گفتگو با «شرق» به ارزیابی مهم‌ترین چالش‌های سال ۱۴۰۱ پرداخت و مهم‌ترین مشکلات کشور در سال پیش‌رو را مورد بررسی قرار داد.

مهم‌ترین چالش‌های سال ۱۴۰۱ از منظر شما چه مواردی بود؟

به اعتقاد من مهم‌ترین چالش سال ۱۴۰۱ چالش امنیتی بود که سه ماه کشور را درگیر خود کرد. البته این چالش مدیریت شد و از آن عبور کردیم، اما این نکات می‌تواند آموزنده باشد. چراکه بالاخره بخشی از اعتراضات ناشی از عملکرد نامناسب دستگاه‌های سیاسی کشور بود و بخشی ناشی از ضعف‌های اقتصادی و معیشتی و بخش دیگر ناشی از ضعف‌های مسئولان در حوزه اشتغال. اما در کنار مجموع این ضعف‌ها و ایرادات، بخشی از این ناآرامی‌ها هم ناشی از اغتشاشات بود که با آن سوی مرز‌ها گره خورده بودند. از چالش‌های امنیتی دیگر علاوه بر تجمعات خیابانی می‌توان از ماجرای ترور شاهچراغ هم نام برد؛ لذا این دو موضوع را باید تفکیک کنیم که بخشی از اتفاقات اخیر ناشی از اعتراضات بحق و بخشی ناشی از اغتشاش و تأثیر دشمنان بود. رهبری هم دراین‌باره تأکید کردند که این دو مقوله از هم تفکیک شوند؛ بنابراین مجلس و دولت باید برای حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم فکری اساسی کنند تا یک چالش جدی و مهم حل شود.

از جمله مشکلات و چالش‌های دیگری که طی یک سال گذشته از سر گذراندیم، تورم لحظه‌ای با نرخ بالا و افزایش قیمت ارز، طلا، خودرو، مسکن و... بود که در کنار مشکلات فرهنگی و اجتماعی خودنمایی کرد و باعث شد در کشوری که صاحب ۹ درصد منابع دنیاست، اتفاقاتی در این سطح بیفتد. چالش بعدی ناشی از سوءمدیریت در سایر وزراتخانه‌هاست. البته دولت نمی‌خواهد ناکارآمد باشد، اما حاشیه‌هایی که در تصمیم‌گیری‌های دولت اثرگذار هستند عمدا یا سهوا بر موضوعاتی که در کشوری اتفاق افتاد اثرگذار بوده‌اند.

تا چه حد سوء مدیریت مسئولان را در این باره مؤثر می‌دانید؟

به اعتقاد من آسیبی که مدیران ضعیف از وزیر ضعیف گرفته تا استانداران ناتوان، بر اقتصاد کشور وارد کرده‌اند، بدتر از آسیبی است که آمریکا و اسرائیل به کشور تحمیل کرده‌اند. البته توان انسان‌ها متفاوت است. کشور ما به اندازه اینکه دنیا را بخواهد مدیریت کند، نیروی متخصص دارد، اما وقتی افراد توانمند را کنار می‌گذاریم و از افرادی که توانایی اداره یک دهیاری را ندارند به‌عنوان فرماندار استفاده می‌کنیم و افرادی که توانایی اداره یک شهرستان را ندارند برای وزارت معرفی می‌کنیم، اوضاع بهتر از این نخواهد بود. متأسفانه اوضاع کشور این‌چنین است و این رفتار‌ها آسیب جدی به کشور وارد می‌کند. البته سرویس‌های آمریکایی و صهیونیستی همواره دنبال این موضوع بوده و تلاش کرده‌اند علاوه بر اینکه ضربه فیزیکی به ما بزنند، از طریق افراد نالایق هم به سیستم نفوذ کنند. البته نفوذ زیادی داشته‌ایم که به کشور آسیب زیادی زده است.

مهم‌ترین کارکرد سرویس‌های بیگانه در مقوله نفوذ به نظر شما چیست؟

به اعتقاد من مهم‌ترین کارکرد سرویس‌های بیگانه در مقوله نفوذ به این برمی‌گردد که بتوانند چند نفر مدیر ضعیف در بالای وزارتخانه‌ها یا استان‌ها قرار دهند. این اتفاقات جزء کارکرد‌های سرویس‌های جاسوسی کشور‌های بیگانه مثل آمریکا و اسرائیل بوده و هست؛ بنابراین دولت باید در تعیین افراد ضعیف تجدیدنظر کند. البته اساسا مدیران فعلی افراد خوب و متعهد و باایمانی هستند، اما مدیران خوبی نیستند. لازمه مدیر تعهد و تخصص است، اما این افراد چنین تخصصی را ندارند. ما به اندازه کافی افراد متعهد متخصص داریم که به دلیل مباحث سیاسی کنار گذاشته شده‌اند.

به نظر شما چالش‌هایی که احتمالا از سال ۱۴۰۱ به سال ۱۴۰۲ منتقل می‌شوند چه مباحثی است؟

چالش تورم اگر مهار نشود همچنان در سال جدید مردم را اذیت خواهد کرد. پروژه‌های عمرانی و کشاورزی چند سال است که دست‌نخورده مانده‌اند و مردم توقع دارند از قبال این پروژه‌ها بهره‌مند شوند. به اعتقاد من این چالش‌ها بر زندگی مردم در سال جدید اثرگذار خواهد بود. موضوع دیگر تغییر در رفتار دولت در ایجاد اشتغال به معنای واقعی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های داخلی و ترمیم روابط با کشور‌های دیگر است که در حال بهبود هستند. این موارد از مشکلات پیش‌روی کشور است که باید دولت برای آن چاره‌اندیشی کند.

از جمله مواردی که فکر می‌کنید باید به آن‌ها پرداخته می‌شد و به عنوان اولویت در سال جدید باید مد نظر قرار گیرند، چه مواردی است؟

موضوع جوانان و اشتغال آن‌ها از جمله موارد فراموش‌شده دولت است؛ بنابراین دولت باید در این باره تمرکزش را بیشتر کند و به فکر اشتغال‌زایی آن‌ها و رفع بی‌کاری با بهره‌گیری از منابع داخلی و خارجی باشد. همچنین استفاده از ظرفیت خارجی برای انجام پروژه‌های میعانات نفتی و گازی اهمیت دارد. توجه به معیشت کارمندان و کارگران نکته مهم دیگر است که نباید از آن غفلت کرد. چراکه کارگران و کارمندان در مدیریت معیشت زندگی خود با مشکل مواجه هستند. تعیین تکلیف افراد بی‌کار که کم هم نیستند از بحران‌های جدی دیگر است که اگر در آینده به آن توجه نشود به بحران جدی کشور تبدیل خواهد شد.

در عرصه سیاست خارجی، چه چشم‌اندازی را برای کشور می‌توان ترسیم کرد؟

در حوزه سیاست خارجی شرایط کمی بهبود یافته و حواشی برجام کمی کاهش یافته است. تلاش‌هایی در این باره صورت گرفته است که روابطمان با عربستان و کشور‌های همسایه بهبود یابد. البته اکنون محصول چند سال تلاش را مشاهده می‌کنیم. اما باید بدانیم مشکلی که در سیاست خارجی ما وجود دارد مسائل داخلی را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. عموما وزرای خارجه قبل و بعد هم از این موضوع گله‌مند بوده و هستند و این نشان می‌دهد واقعا خلأیی در این حوزه وجود دارد.

مثلا اتفاقی مثل بالارفتن از دیوار سفارت عربستان، نظم دولت و سیاست خارجی را به هم می‌ریزد. اما اکنون به این نتیجه رسیده‌ایم که در این باره تجدید نظر شود و شرایط بهبود یابد. اکنون رویکرد نظام تقویت روابط با کشور‌های همسایه و منطقه‌ای است و بعد از آن رابطه با کشور‌های فرامنطقه‌ای مدنظر است. از آنجایی که وضعیت اقتصادی و معیشتی ما متأثر از سیاست خارجی است، اگر دستگاه‌های داخلی هماهنگی بیشتری با سیاست خارجی داشته باشند، بسیاری از مشکلات کشور کاهش می‌یابد. پاشنه آشیل این موضوعات خارجی هم برجام است. برجام که در دولت قبل تا حدی خوب پیش رفت، با تغییر دولت متوقف شد. اکنون برجام در حال احیای دوباره است و اعتقاد دارم کسانی که در دولت گذشته یا دولت فعلی در این خصوص تجربه دارند، باید با یکدیگر بنشینند و هم‌افزایی کنند تا برجام به نفع طرفین به نتیجه برسد. یعنی هم برای ما آثار مثبت و مطلوبی داشته باشد، هم برای کشور‌های طرف برجام که نگرانی‌هایی را در این باره دارند.

پیش‌بینی شما از برجام در سال جدید چیست؟

نشست جدید برجامی که سال آینده بین ایران و کشور‌های طرف برجام برگزار می‌شود، قطعا نشست روان‌تری نسبت به گذشته خواهد بود، چراکه بخشی از مشکلات برجامی، کشور عربستان بود که اکنون این مشکل با توجه به توافقات انجام‌گرفته حل شده است. البته بخش دیگری از این مشکل، رژیم صهیونیستی است، اما با بی‌نظمی‌ای که در رژیم صهیونیستی ایجاد شده، به نظر می‌رسد بخشی از مشکلات و حواشی پیرامون برجام نیز کاهش می‌یابد؛ بنابراین تصور می‌کنم نشست آینده برجامی، نشستی روان‌تر و بهتر و منتج به نتیجه خواهد بود.