در حالی که تا کنون ۱۸۹ نفر شامل ۱۴۴ محیط‌بان ، ۲۲ جنگل‌بان و نیروی حافظ منابع طبیعی، ۷ نفر از همیاران مردمی محیط‌زیست و ۱۵ نفر از همیاران مردمی منابع طبیعی در راستای حفاظت از عرصه‌های طبیعی، مناطق حفاظت‌شده، حیات وحش و تنوع زیستی کشور جان خود را از دست داده‌اند، مشکلاتی درباره تعیین مصداق «شهید» و «جانباز» برای جان‌باختگان و آسیب‌دیدگان یگان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی در قوانین کشور وجود دارد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، ۲۲ اسفندماه در تقویم رسمی کشورمان به عنوان «روز بزرگداشت شهدا» به ثبت رسیده است. البته با توجه به اهمیت جایگاه ایثار و شهادت در فرهنگ ملی و مذهبی کشورمان و با توجه به این که امنیت کشور را مدیون فداکاری صدها هزار شهیدی هستیم که از قبل از دوران دفاع مقدس تا کنون، جان خود را فدای میهن و ملت کرده‌اند، مقام شهدا باید در تمام روزهای سال گرامی داشته شود، اما با توجه به مناسبت امروز، صحبت کردن از شهدا در این روز خاص از اهمیت متفاوتی برخوردار است.
در این میان اما با وجود این که تمام شهدای انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، مدافع حرم، مدافع امنیت، مدافع سلامت و ... هرکدام نقش ویژه‌ای در تامین امنیت و آسایش امروز مردم کشورمان داشته‌اند، قطعا نقش مدافعان طبیعت یعنی جان‌نثاران حفاظت از محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور که سال‌ها با کمترین چشم‌داشت مالی برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی کشور تلاش کرده و در نهایت جان خود را در این راه تقدیم ایران عزیز کرده‌اند، در تامین امنیت زیستی کشورمان برجسته‌تر است.
این در حالی است که متاسفانه بخش زیادی از کسانی که از سال‌های گذشته تا کنون در یگان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور به درجه شهادت نائل شده‌اند و همیاران مردمی که در همراهی با این نیروها به شهادت رسیده‌اند، از نظر قوانین رسمی کشور «شهید» محسوب نمی‌شوند. این مشکلی است که درباره نیروهای مجروح و آسیب‌دیده یگان‌های حفاظت منابع طبیعی و محیط‌زیست و همیاران مردمی نیز وجود دارد و بسیاری از این افراد نیز از نظر قوانین رسمی، «جانباز» به حساب نمی‌آیند. این اتفاق نیز باعث بروز مشکلاتی برای خانواده‌های شهدا و جانبازان حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست کشورمان شده است. 
در همین راستا با سرهنگ جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور و سرهنگ رضا اکبری، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور درباره آخرین آمار شهدا و جانبازان حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی و مشکلات موجود درباره شهید یا جانباز محسوب شدن جان‌باختگان و آسیب‌دیدگان یگان‌های محیط‌بانی و جنگل‌بانی کشور به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
شهادت ۱۴۴ محیط‌بان و ۷ همیار محیط‌زیست از ابتدای پیروزی انقلاب تا امروز 
سرهنگ جمشید محبت‌خانی، فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور در همین راستا با اشاره به آمار شهدای محیط‌بانی کشور به ایلنا گفت: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، ۱۴۴ نیروی محیط‌بانی و ۷ نفر‌ از مردم به عنوان همیار محیط‌زیست در درگیری‌ها و حوادث مختلف شهید شده‌اند. از این میان ۴۹ نفر از محیط‌بانان بر اثر تیراندازی به شهادت رسیده‌اند که پرونده‌های آنها در بنیاد شهید پذیرفته شده است و خانواده‌های آنها نیز به عنوان خانواده شهید محسوب می‌شوند. 
وی افزود: ۹۵ نیروی محیط‌بانی که هنوز‌ پرونده آنها به عنوان شهید ثبت نشده است، افرادی هستند که بر اثر حوادث در حین ماموریت جان‌ خود را از دست داده‌اند، مثلا در حین گشت‌زنی یا تعقیب و مراقبت دچار تصادف یا حوادث دیگر شده‌اند. پرونده این دسته از شهدای محیط‌بانی از نظر ما در بنیاد شهید مفتوح است و در حال انجام پیگیری‌های حقوقی برای شهید محسوب شدن این افراد هستیم. 
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور ادامه داد: در قوانین موجود، اشاره شده است افرادی که در راستای حفاظت از محیط‌زیست به سبب تیراندازی و در درگیری مسلحانه جان خود را از دست می‌دهند، شهید محسوب می‌شوند، ولی ما به دنبال اصلاح این قانون هستیم تا جان‌باختگان در حین ماموریت نیز شهید به حساب بیایند، ولی هنوز اتفاقی در این زمینه رخ نداده است. 
ثبت ۲۹۱ مورد مجروحیت در یگان حفاظت محیط‌زیست کشور 
محبت‌خانی درباره آمار‌ جانبازان یگان محیط‌بانی کشور نیز توضیح داد: تا امروز ۲۹۱ نیروی محیط‌بانی در درگیری‌ها و حوادث مختلف مجروح یا قطع عضو شده‌اند که تعداد زیادی از آنها هنوز در بنیاد شهید به عنوان جانباز محسوب نمی‌شوند. ولی ‌ما معتقدیم باید با اصلاح قوانین مربوطه، همه این افراد به عنوان جانباز ثبت شوند تا بخشی از مشکلاتی که بر اثر مجروحیت در راه حفظ محیط‌زیست متحمل می‌شوند، کاهش یابد. 
وی همچنین به آمار جا‌ن‌باختگان یگان حفاظت محیط‌زیست کشور در سال ۱۴۰۱ اشاره کرد و گفت: امسال متاسفانه شاهد شهادت ۵ محیط‌بان و یک‌ همیار محیط‌زیست در سطح کشور بوده‌ایم. یک نفر از محیط‌بانان در آذربایجان شرقی و یک محیط‌بان دیگر در استان یزد بر اثر تصادف جان خود را از دست دادند و دو نفر از محیط‌بانان در استان همدان بر اثر حوادث دیگر جان باخته آمد. 
فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور در ادامه گفت: در سال ۱۴۰۱ در استان فارس نیز یک محیط‌بان و یک‌ همیار محیط‌زیست به ضرب گلوله شکارچیان جان خود را از دست دادند که در حال پیگیری پرونده این افراد هستیم تا نیروی محیط‌بان به عنوان شهید محسوب شود و همیار محیط‌زیست نیز به عنوان فداکار خدمتی به ثبت برسد.
شهادت ۲۲ نیروی یگان حفاظت و ۱۵ همیار منابع طبیعی از سال ۸۴ تا کنون  
سرهنگ رضا اکبری، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور نیز در گفت‌وگو با ایلنا درباره آمار شهدای این یگان توضیح داد: یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از سال ۱۳۸۴ با حکم رهبر معظم انقلاب و تصویب ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل شد و تا امروز ۲۲ نفر از نیروهای این یگان در درگیری‌ها و حوادث مختلف به شهادت رسیده‌اند. همچنین در این مدت ۱۵ نفر از نیروهای داوطلب، مردمی و همیار منابع طبیعی نیز در راه حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر آنها در عملیات اطفای حریق به درجه جان‌نثاری نائل شده‌اند. 
وی افزود: در سال ۱۴۰۱ متاسفانه شاهد شهادت یک نفر از نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی کشور یعنی شهید جواد غلامی طبسی، فرمانده یگان حفاظت شهرستان چناران بودیم. همچنین از ابتدای تشکیل یگان حفاظت منابع طبیعی کشور تا امروز بیش از ۵۰۰ نفر نیز در راه حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی کشورمان، در درگیری‌ها یا حوادث مختلف مجروح یا قطع عضو شده‌اند‌. 
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور تاکید کرد: تقدیم ۳۷ شهید و بیش از ۵۰۰ جانباز به ساحت مقدس نظام اسلامی و ملت عزیز نشان از عزم جدی یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در راه حفاظت و پاسداری از عرصه‌های منابع طبیعی کشور دارد. 
تا امروز فقط ۵ نفر از جان‌باختگان منابع طبیعی به عنوان شهید محسوب شده‌اند 
اکبری با بیان این که آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری، مرجع قانونی شهید یا جانباز حساب شدن نیروهای یگان‌های حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست است، گفت: براساس این آیین‌نامه، از ۳۷ شهید و جان‌نثاری که برای حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی کشور تقدیم به ساحت مقدس نظام اسلامی و ملت عزیز شده‌اند، تا امروز فقط ۵ نفر به عنوان شهید محسوب شده‌اند و از میان مجروحان منابع طبیعی نیز فقط ۳ نفر جانباز محسوب شده‌اند.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ادامه داد: براساس رایزنی‌های انجام‌شده، پرونده ۹ نفر دیگر از ۲۲ شهید نیروی یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در مراحل نهایی تایید قرار دارد و امیدواریم به‌زودی این افراد نیز در بنیاد شهید، با درجه شهادت به ثبت برساند و خانواده‌های آنها بتوانند از مزایای مربوط به خانواده شهدا استفاده کنند.
وی در ادامه اظهار داشت: علاوه بر آمار شهدا و جانبازان یگان حفاظت منابع طبیعی، در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، ۹۶۶ رزمنده حضور دارند و همچنین ۷۶۶ فرزند شهید و ۲۱ نیز در این سازمان به ثبت رسیده‌اند.
لزوم اصلاح آیین‌نامه تعیین مصداق عملی شهید و سایر مصادیق ایثارگری 
اکبری با تاکید بر لزوم اصلاح آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید و سایر مصادیق ایثارگری برای ثبت شهادت و جانبازی نیروهای حافظ منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور گفت: در ماده ۳ آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری آمده است افرادی که به سبب ماموریت‌های محوله و پاسداری و حفاظت از اموال عمومی یا منابع طبیعی و محیط زیست یا اماکن و مراکزی که نیروهای مسلح براساس مقررات یا مصوبات خاص شورای عالی امنیت ملی یا شورای امنیت کشور یا شورای تامین استان‌ها موظف به حراست از آنها هستند، مورد هجوم دشمن و گروه‌های معارض واقع و بر اثر درگیری با آنها کشته می‌شوند، به عنوان شهید به حساب می‌آیند.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: براساس آیین‌نامه مذکور، تنها نیروهایی که در درگیری با دشمن یا گروه‌های معارض کشته می‌شوند، به عنوان شهید به حساب می‌آیند، این در حالی است که بیشتر شهدا، جانبازان و جان‌نثاران منابع طبیعی، در مقابله با زمین‌خواران، متصرفان و متجاوزان به عرصه‌های طبیعی یا قاچاقچیان چوب، جان خود را از دست می‌دهند، نه در درگیری با آنچه به عنوان دشمن یا گروه‌های معارض شناخته می‌شوند. به همین دلیل، در حال حاضر بیشتر شهدا و جان‌نثاران منابع طبیعی از نظر آیین‌نامه جزو مصادیق شهید یا جانباز به حساب نمی‌آیند و حتما نیاز به اصلاح این آیین‌نامه وجود دارد.
وی با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته برای اصلاح آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید اظهار داشت: سازمان‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور، لایحه اصلاحی آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید، در حکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری را تقدیم هیات دولت کرده است که در حال حاضر در کمیسیون مدیریت امور عمومی و سرمایه انسانی هیات دولت قرار دارد و تقریبا رای موافق این کمیسیون اخذ شده است و امیدواریم در آینده نزدیک این لایحه به صحن مجلس ارائه شود.
لایحه پیشنهادی اصلاح آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید به‌زودی به مجلس ارائه می‌شود 
اکبری با بیان این که در صورت اصلاح ماده ۳ آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید، تقریبا تمام جانبازان و جان‌نثاران حوزه حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور به عنوان شهید یا جانباز محسوب خواهند شد، عنوان کرد: اصلاحیه‌ای که ما برای این بند انجام داده‌ایم، به این شکل است که افرادی که در راستای حفاظت از اموال عمومی یا منابع طبیعی و محیط‌زیست مورد هجوم دشمن، گروه‌های معارض و البته متخلفان شکار و صید و متجاوزان به عرصه‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست قرار می‌گیرند یا در حین تعقیب و مراقبت از آنها کشته می‌شوند، شهید محسوب خواهند شد. بنابراین با تصویب نهایی لایحه اصلاحی پیشنهادی، قطعا بسیاری از افرادی که تا امروز در یگان‌های حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی جانباز یا شهید شده‌اند، شامل حال آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید، در حکم شهید و سایر مصادیق ایثارگری خواهند شد.
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور ادامه داد: این آیین‌نامه اخیرا با نامه وزیر جهاد کشاورزی به ستاد کل نیروهای مسلح ارسال شد و خوشبختانه مورد موافقت اولیه سرلشکر باقری، رئیس محترم ستاد کل قرار گرفت. ایشان نیز لایحه اصلاحی پیشنهادشده را به کمیسیون سرمایه انسانی دولت ارجاع داده‌اند و بررسی‌های ما نشان می‌دهد که همین دیروز بررسی این لایحه پیشنهادی در کمیسیون مذکور نهایی شده است و به‌زودی توسط هیات دولت به مجلس ارجاع خواهد شد. 
وی در پایان تصریح کرد: با توجه به نظر مساعدی که نمایندگان محترم مجلس نسبت به حفظ عرصه‌های منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور و نیروهای خدوم حافظ این عرصه‌ها دارند، امیدواریم این لایحه به‌زودی در صحن مجلس ارائه و تصویب شود تا محیط‌بانان و جنگل‌بانی که جان خود را در راه حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور از دست داده یا دچار مجروحیت شده‌اند، به حقوق خود برسند و از مزایای آیین‌نامه تعیین مصادیق عملی شهید بهره‌مند شوند.