با توجه به اهمیت شناسنامه به عنوان یک مدرک شناسایی مهم، در صورت مفقود شدن و یا از بین رفتن آن در حوادثی مثل سیل، زلزله، آتش‌سوزی و... برای جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی، باید در اولین گام، مفقود شدن آن را به کلانتری و یا شورای حل اختلاف محل گزارش داد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، شناسنامه به عنوان یک سند هویتی، تنها سند رسمی در کشور است که به منظور احراز و اثبات هویت شخص، از درجه اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود اینکه طی سال‌های گذشته به مرور زمان، کارت ملی برای امور اداری و بانکی جایگزین شده است، اما شناسنامه همچنان ارزش و جایگاه حقوقی خود را در امور اداری و حقوقی چون ثبت‌نام در مدارس، دانشگاه، ازدواج، خرید و فروش ملک و… حفظ کرده است.
گزارش مفقود شدن شناسنامه
با توجه به اهمیت شناسنامه به عنوان یک مدرک شناسایی مهم، در صورت مفقود شدن و یا از بین رفتن آن در حوادثی مثل سیل، زلزله، آتش‌سوزی و... برای جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی، باید در اولین گام، مفقود شدن آن را به کلانتری و یا شورای حل اختلاف محل گزارش داد.
پس از تصویب مصوبات جدید توسط دولت، دیگر نیازی به انتشار آگهی مفقودی شناسنامه در روزنامه‌های کثیرالانتشار نیست. البته در صورت احتمال دزدیده شدن شناسنامه، برای جلوگیری از احتمال سوء استفاده و تبعات حقوقی آن، در فاصله صدور مجدد، توصیه می‌شود گم شدن و یا دزدیده شدن مدرک شناسایی خود را به‌صورت رسمی از طریق ثبت آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار یا وب‌سایت‌های معتبر اطلاع‌رسانی کنید.
لازم به ذکر است چاپ یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار کافی است. در متن آگهی باید به این نکته اشاره شود که شناسنامه گم شده از درجۀ اعتبار ساقط است.
پیگیری شناسنامه در سایت گم شده‌ها
در گام بعدی می‌توان از طریق اداره پست و اداره ثبت احوال، در قسمت گم شده‌ها، شناسنامه مفقودی را پیگیری کرد.
طبق توصیه روابط عمومی سازمان ثبت احوال، یابنده‌ مدارک شناسایی چون شناسنامه و کارت ملی، باید آن را در صندوق پستی بیندازد و یا به یکی از شعبه‌های اداره ثبت احوال تحویل دهد.
اداره پست مدارک ارسالی را در ‌سایت مدارک یافت شده قرار می‌دهد و یا آن را به سازمان ثبت احوال می‌فرستد. بنابراین در این گام می‌توان از طریق پورتال سازمان ثبت احوال به آدرس www.sabteahval.ir، بصورت آنلاین، شناسنامه مفقود شده را پیگیری کرد.
در مرحله بعد با مراجعه به وب‌سایت پست به آدرس postyafteh.post.ir و ورود به بخشی تحت عنوان پست یافته که تمام مدارک شناسایی یافت‌شده را ثبت می‌کند، می‌توان گم شده خود را از طریق پست پیگیری کرد.
در صورت پیدا شدن مدارک، می‌توان با ارائه مدارک شناسایی معتبر مانند کارت کلی و یا گذرنامه به نزدیک‌ترین دفتر پستی محل سکونت و پر کردن فرم مربوطه، شناسنامه یافت شده را تحویل گرفت.
در صورت پیدا نشدن مدرک شناسایی مفقودی، در گام بعدی می‌توان برای درخواست صدور المثنی آن اقدام کرد.
توصیه می‌شود همیشه یک کپی از کلیه مدارک شناسایی خود داشته باشید تا در مواقع مفقودی، برای تکمیل مشخصات مندرج در آن مدرک به مشکل نخورید. زیرا هر نوع تغییر در شناسنامه جـرم بوده و با مجرم طبق قانون رفتار خواهد شد. همچنین برای درج آگهی مفقودی نیاز به کپی مدارک خواهد بود.
درخواست صدور شناسنامه المثنی
در صورتی که تلاش برای پیدا شدن شناسنامه نتیجه نداد، باید جهت ثبت درخواست صدور المثنی آن اقدام کرد.
طبق نظام جدید دیگر نیازی نیست برای خدماتی چون صدور شناسنامه و کارت ملی اولیه و المثنی، عکس‌دار کردن شناسنامه، تغییر نام و نام خانوادگی و تعویض شناسنامه به اداره ثبت احوال مراجعه کرد و اینگونه خدمات به دفاتر پیشخوان دولت (بخش خدمات ثبت احوال) واگذار شده است و از این طریق زمان انتظار مراجعه‌کنندگان به حداقل رسیده است.
مدارک مورد نیاز برای گرفتن شناسنامه المثنی
*استشهاد محلی در خصوص فقدان شناسنامه
*سه قطعه عکس ۴×۳ جدید و تمام‌رخ برای افراد بالای ۱۵ سال
*اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی همسر و فرزندان و سند ازدواج
*اصل و کپی مدرک معتبر عکس‌دار مانند کارت ملی، گواهینامه، کارت پایان خدمت و یا گذرنامه که کپی آن توسط کارکنان ثبت احوال همان شعبه، رسما، برابر اصل شده باشد. (در صورت عدم دسترسی به مدرک معتبر، عکس متقاضی باید توسط نیروی انتظامی یا شورای اسلامی یا یکی از کارکنان رسمی دولت رسما تایید شود.)
*تکمیل فرم درخواست شناسنامه المثنی
*تکمیل فرم گزارش مفقود شدن شناسنامه
*تکمیل پاکت پستی مختص خدمات الکترونیک هویت ملی
*رسید بانکی هزینه‌های مربوط به صدور مجدد شناسنامه
در صورت تقاضای صدور شناسنامه المثنی برای بار سوم، علاوه بر مدارک مذکور، یک گواهی عدم سوءپیشینه از نیروی انتظامی نیز لازم است.

درخواست غیرحضوری شناسنامه المثنی
در روش غیرحضوری درخواست صدور المثنی شناسنامه، با ورود به سایت ثبت احوال، درخواست متقاضی به صورت اینترنتی ثبت می‌شود. پس از بررسی‌ سازمان ثبت احوال، نتیجه درخواست به اطلاع متقاضی خواهد رسید.
لازم به ذکر است که برای ثبت این درخواست، شماره سریال و یا کد رهگیری کارت ملی هوشمند نیاز است.  
مدت زمان صدور شناسنامه المثنی
صدور و تحویل شناسنامه المثنی، معمولاً بین ۱۵ تا ۴۵ روز کاری زمان می‌برد.
صدور شناسنامه المثنی برای بار اول، با حکم رئیس اداره ثبت احوال و یک ماه پس از درخواست و برای بار دوم نیز با حکم رئیس اداره ثبت احوال و ۳ ماه پس از درخواست زمان می‌برد ولی درخواست صدور برای بار سوم، تنها با حکم مدیر کل ثبت احوال استان و بعد از ۶ ماه خواهد بود. در این مدت می‌توان از طریق سامانه پیگیری مرسولات پستی، روند ارسال شناسنامه را پیگیری کرد.
تفاوت شناسنامه جدید با قدیم
از سال ۸۸ طرح تعویض شناسنامه‌های قدیمی در دستور کار قرار گرفته اما هنوز برای همه کشور قانونی و اجباری نشده است. بنابراین درصورت صدور شناسنامه المثنی، شناسنامه جدید از نظر ظاهر، جای شناسنامه قدیم را خواهد گرفت. ولی از نظر کاربرد تفاوتی با شناسنامه اصلی و اولیه نداشته و هیچگونه معایب یا مزایایی نسبت به آن ندارد. تفاوت تنها در ظاهر متفاوت آن است، به این‌صورت که شناسنامه‌های جدید ابعاد کوچکتری دارند، از کاغذ باکیفیت‌تری استفاده شده است و مشخصات فردی و عکس فرد بصورت چاپی می‌باشد. جدا از تغییرات ظاهری، در شناسنامه‌های جدید یک بارکد مربوط به شماره ملی وجود دارد که یک ویژگی برای افزایش امنیت شناسنامه به حساب می‌آید. همچنین لازم به ذکر است کلمه المثنی در شناسنامه‌های جدید درج نمی‌شود.
مواردی که قابل تغییر و اصلاح در شناسنامه هستند
گاهی ممکن است اطلاعات مندرج در شناسنامه، با مشخصات حقیقی فرد متفاوت باشد؛ مانند سن و محل تولد، خصوصا اینگونه موارد در شناسنامه افراد میانسال و کهنسال بیشتر به چشم می‌خورد. بنابراین متقاضی تمایل دارد در زمان تعویض شناسنامه، مشخصات واقعی‌اش درج شود و یا ممکن است بعضی اشخاص از نام، نام خانوادگی و یا پسوند فامیلی خود ناراضی باشند و گاها مشاهده شده است برخی افراد تمایل به حذف نام همسر سابق خود از شناسنامه‌شان را دارند. شیان ذکر است از لحاظ قانونی اینگونه تغییرات نیاز به وجود شرایطی دارد که در صورت حصول، متقاضی می‌تواند درخواست اصلاحات بدهد.
مفقود شدن شناسنامه افراد زیر سن قانونی
در مورد افرادی که به سن ۱۸ سال رسیده‌اند، خود می‌توانند جهت صدور شناسنامه المثنی اقدام نمایند. ولی اشخاصی که سن آنها به ۱۸ سال نرسیده و یا محجور می‌باشند، پدر، پدربزرگ پدری، مادر و یا سرپرست قانونی (قیم) بایستی جهت اخذ شناسنامه المثنی اقدام نماید.
علاوه بر این، اشخاصی که سن آنها از ۱۸ سال کمتر است، ولی دارای گواهی حکم رشد از دادگاه هستند، خود می‌توانند درخصوص اخذ المثنی شناسنامه اقدام کنند.
از بین رفتن شناسنامه به دلیل حوادث غیرمترقبه
در صورتی که مفقود شدن شناسنامه به علت حوادث غیرمترقبه‌ای مثل سیل، زلزله، آتش‌سوزی و… باشد، نیازی به استشهاد محلی نیست.
مفقود شدن شناسنامه در ادارات دولتی
در صورتی که شناسنامه شخص در یکی از ادارات و نهاد‌های دولتی مفقود گردیده باشد، بر اساس بند ۴ دستورالعمل و با اعلام آن نهاد و دستور مدیر کل استان، شناسنامه المثنی صادر خواهد شد و در مورد فرد خاطی اقدام قانونی اعمال خواهد شد.
در صورت پیدا شدن شناسنامه اولیه پس از صدور شناسنامه المثنی، چه باید کرد؟
در این صورت صاحب شناسنامه باید ظرف مدت زمان ۱۰ روز نسبت به تحویل شناسنامه خود به اداره ثبت احوال اقدام کند.
چنانچه از صدور المثنی شناسنامه کمتر از یکسال گذشته باشد، پس از بررسی‌های لازم و حکم رییس اداره ثبت احوال، شناسنامه المثنی باطل خواهد شد.