هند و چین از زمان تهاجم روسیه به خاک اوکراین، حملات این کشور را محکوم نکرده و به تحریم‌های غرب علیه آن نپیوسته‌اند. علاوه بر این واردات نفت و گاز روسیه را افزایش داده و با توجه به تخفیفات کرملین بر نفت خام خود انتظار می‌رود این واردات در سال جاری همچنان افزایش پیدا کنند.

به گزارش مردم سالاری آنلاین،تقاضای فزاینده برای واردات انرژی روسیه به‌رغم تحریم‌های غرب، به سرپا نگه داشتن اقتصاد محاصره شده این کشور کمک کرده است. چین و هند، به ترتیب اولین و سومین اقتصادهای بزرگ آسیا، اصلی‌ترین محرک‌های این روند بوده‌اند.
اقتصاد روسیه در سال 2022 تنها 2.1 درصد انقباض پیدا کرد که بسیار کمتر از انقباضات 12 درصدی پیش‌بینی شده بود.
تقاضای چین و هند برای انرژی روسیه چقدر افزایش یافته است؟
به نقل از الجزیره، چین و هند که هر دو از محکوم کردن روسیه یا اعمال تحریم علیه این کشور خودداری کرده‌اند، سال گذشته با محدود شدن واردات و تحریم‌های کشورهای غربی به بزرگ‌ترین خریداران نفت خام روسیه تبدیل شدند.
بر اساس داده‌های گمرک چین، واردات نفت خام روسیه به این کشور در سال 2022 به میان 8 درصد افزایش یافت که معادل 1.72 میلیون بشکه در روز است و روسیه را به دومین تامین‌کننده بزرگ غول آسیای شرقی تبدیل می‌کند.
«Kpler»، یک شرکت تجزیه و تحلیل بازار کالا، تخمین زده است که چین در ماه میلادی جاری حدود 5.62 میلیون بشکه در روز نفت از روسیه وارد خواهد کرد که رکوردهای قبلی را خواهد شکست.
واردات گاز خط لوله و گاز طبیعی مایع چین از روسیه در سال 2022 به ترتیب 2.6 برابر و 2.4 برابر افزایش یافت و به ترتیب به 3.98 و 6.75 میلیارد دلار رسید. در همین حین، واردات زغال سنگ روسیه به این کشور در سال گذشته با 20 درصد افزایش به 68.06 میلیون تن رسید.
هند که به عنوان بزرگترین مشتری نفت روسیه ظاهر شده است، در ماه ژانویه 1.4 میلیون بشکه در روز از این کالا را وارد کرد که رکورد تازه‌ای بود و بیش از 9 درصد نسبت به دسامبر افزایش داشت. واردات زغال حرارتی هند از روسیه در سال 2022 نزدیک به 15 درصد افزایش یافت و به 161.18 میلیون تن رسید.
تحلیلگران گفته‌اند نخست وزیر هند، نارندرا مودی نمی‌تواند از واردات ارزان بگذرد. او که روابط امنیتی با غرب را تقویت و در عین حال روابط گرم خود را با روسیه را حفظ کرده است، هم با تورم بالا و هم با انتخابات امسال روبرو است.
ترکیه همچنین به عنوان یکی از خریداران اصلی نفت خام و زغال سنگ انرژی روسیه ظاهر شده است و تحلیلگران به پاکستان و بنگلادش نیز به عنوان بازارهایی اشاره می‌کنند که احتمالاً از همین روند پیروی می‌کنند و واردات انرژی روسیه را با قیمت‌های پایین افزایش می‌دهند.
بر اساس گزارش واحد اطلاعات اکونومیست (EIU)، روسیه یک ناوگان فرعی متشکل از 600 نفتکش قدیمی برای دور زدن تحریم‌های غرب ایجاد کرده است. بلومبرگ ماه گذشته گزارش داد که تقاضا برای مخازن ذخیره نفت در سنگاپور نیز در حال افزایش است و نشان می‌دهد که سوخت روسیه با نفت‌های دیگر مخلوط شده و دوباره صادر می‌شود و این مساله ردیابی آن را دشوارتر می‌سازد.
«گوین تامپسون»، معاون رئیس بخش انرژی آسیا و اقیانوسیه در «وود مکنزی»، به الجزیره گفت: «در حالی که صادرات گاز خط لوله روسیه به اروپا به وضوح کاهش پیدا کرده است، صادرات نفت و زغال سنگ روسیه همچنان با حجمی نزدیک به حجم قبل از جنگ و تحریم‌ها ادامه دارد».
چه نوع تحریم‌هایی تاکنون بر نفت روسیه اعمال شده است؟
اتحادیه اروپا تحریم‌های نفتی روسیه را از سال گذشته آغاز کرد و در پنجم دسامبر، صادرات نفت خام آن از طریق دریا را ممنوع کرد. اتحادیه اروپا، گروه 7 و استرالیا همچنین توافق کردند که سقف قیمت نفت خام روسیه را 60 دلار در هر بشکه تعیین کنند که بسته به نوسانات قیمت، 20 تا 30 دلار کمتر از رقبای خود است. این قیمت‌ها هر دو ماه یکبار تعدیل می‌شوند.
با این حال، قیمت نفت خام روسیه در دو ماه گذشته بسیار پایین‌تر از سقف 60 دلار بوده است و این بدان معناست که شرکت‌های اروپایی همچنان می‌توانند خدمات ثانویه مانند حمل‌ونقل، امور مالی و بیمه را ارائه دهند. در 5 فوریه، دور جدیدی از محدودیت‌ها و سقف قیمتی برای محصولات نفتی با ارزش بالاتر مانند گازوئیل و گاز شهری اعمال شد.
اما همچنان ادامه تولید و ارسال نفت برای روسیه مقرون به صرفه است، البته کرملین مجبور است نفت را با تخفیف ارائه دهد که بر وضعیت مالی آن و توانایی آن برای تقویت ماشین جنگی خود تاثیر می‌گذارد.
تحریم‌ها چه تاثیری بر روسیه دارد؟
پس از ممنوعیت اتحادیه اروپا بر صادرات فرآورده‌های نفتی روسیه که از 5 فوریه اجرایی شد، روسیه اعلام کرد که از ماه مارس تولید نفت خام خود را به میزان 500 هزار بشکه در روز یا حدود 5 درصد از حجم کل کاهش خواهد داد.
تحلیلگران می‌گویند که دور زدن این محدودیت‌ها، به عنوان ششمین بسته تحریمی اتحادیه اروپا، دشوارتر از گذشته خواهد بود، زیرا یافتن بازارهای جدید برای محصولات نفتی سخت‌تر از نفت خام است. کشورهایی مانند چین و هند نیز خود می‌توانند نفت خام را پالایش کنند و با سود مشخصی بفروشند.
مسکو همچنین گفته است که با هیچ کشوری که سقف قیمت G7 را در قراردادهای خود ذکر کرده باشد، معامله نخواهد کرد. علیرغم صادرات رو به رشد به آسیا، درآمدهای نفت و گاز روسیه در سال 2022 به طور کلی 50 درصد کاهش یافت. کسری که مسکو باید از راه‌های دیگری مانند فروش ذخایر ارزی خود جبران می‌کرد.
روسیه گفته است که انتظار دارد درآمد کلی نفت و گاز این کشور در سال جاری تقریباً یک چهارم کاهش یابد و از 11.6 تریلیون روبل به 8.9 تریلیون روبل (155 میلیارد دلار تا 119 میلیارد دلار) برسد و این مساله بر نیاز مسکو برای یافتن جریان‌های درآمدی جدید می‌افزاید.
مک‌کنزی می‌گوید که احتمال دارد چین و هند در سال 2023 تقاضای زیادی برای انرژی روسیه داشته باشند. وی ادامه می‌دهد: «صادرات نفت خام روسیه در حال حاضر به بیش از 3 میلیون بشکه در روز بازگشته است زیرا خریداران آسیایی به دلیل تخفیف‌های جذاب، همچنان به واردات نفت خام اورال ادامه می‌دهند».
چین در سال 2023 نسبت به هند تمایل بیشتری به خرید نفت خام روسیه دارد. و اگر محصولات تقطیر شده این کشور در انتقال به بازارهای جدید با مشکل مواجه شود، ممکن است صادرات نفت خام آن در کوتاه‌مدت افزایش یابد. و این امر موجب کاهش تولید نفت خام آن می‌شود.