تاکنون حداقل سه هزار میلیارد تومان برای حمایت و توسعه پیام‌رسان‌های داخلی هزینه شده اما در بهترین حالت این اپلیکیشن‌ها توانسته‌اند ۵ درصد کاربران فضای مجازی را جذب خود کنند.

به گزارش مردم سالاری آنلاین،با فیلترینگ واتساپ و اینستاگرام دوباره بحث مهاجرت کاربران ایرانی به پیام‌ رسان‌ و پلتفرم‌های داخلی داغ شده است. همان تجربه سال ۹۶ که سبب شد بودجه‌های زیادی صرف راه‌اندازی و توسعه این پیام‌رسان‌ها شود. اما برای هر یک از پیام‌رسان‌های داخلی چقدر هزینه شد؟
۲۰ میلیارد بودجه برای ۴ پیام‌رسان
سال ۹۶ و همزمان با فیلترینگ تلگرام مساله توسعه پیام‌رسان‌های بومی مطرح شد. بسیاری از مسئولان در آن روزها نبود امکانات مالی را دلیل عدم موفقیت پیام‌رسان‌های داخلی در جذب مخاطب می‌دانستند و عقیده داشتند پیام‌رسان‌های داخلی برای رقابت با تلگرام، نیاز به ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه و امکانات دارند.
در آن زمان براساس گزارش‌های موجود، تصور بر این بود که ساخت اپلیکیشن‌های داخلی بسته به فاز بهره‌وری آن در کمترین حالت، بین ۵ تا ٧ میلیارد تومان هزینه دارد. که البته در سال ۱۳۹۷ سه پیام‌رسان بومی که یکی از آن‌ها «سروش» بود، پنج میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند.
اما کمی بعد سجاد بنابی، نایب رئیس هیئت مدیره شرکت زیرساخت در دولت دوازدهم، اعلام کرد این بودجه فقط صرف ساخت مرکز داده پیام رسان‌های بومی شده. به این معنی که آن ۵ تا ٧ میلیارد تومان تنها به معنی شروع کار بوده.
چندی پس از آن، شرکت زیرساخت ارتباطات ایران اعلام کرد، بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه برای مرحله دوم حمایت از اپلیکیشن‌های داخلی هزینه نیاز است.
هزینه ۲٫۵ هزار میلیاردی روبیکا
با فیلتر شدن شبکه اجتماعی اینستاگرام، پلتفرمی که از اهمیت زیادی برای کسب‌وکارها برخوردار بود؛ عده‌ای روبیکا را به عنوان جایگزین اینستاگرام معرفی کردند. پلتفرمی که به گفته‌ نیما قاضی، رئیس انجمن تجارت الکترونیک تا امروز بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده اما خروجی آن صفر بوده‌ است. همچنین او ادعا کرده‌ است که قرار است همین رقم دوباره برای روبیکا خرج شود. رقمی که از کل سرمایه‌‌گذاری انجام شده در اکوسیستم استارت‌آپی ایران بیشتر است.
با این همه، پیام رسان‌های بومی هنوز توفیق چندانی در جلب نظر کاربران داخل کشور کسب نکرده‌اند و خلأ اعتماد به این پلتفرم‌ها و موضوع حفظ حریم خصوصی کاربران، مهم‌ترین دغدغه افراد است.
با این حال نکته مهم دیگر اینکه ایجاد یک پیام‌رسان موثر علاوه بر هزینه‌های فراوان، به دانش زیادی نیاز دارد. طبق تجربه‌ای که از عملکرد ساخت و پرداخت اپلیکیشن‌های داخلی به‌دست آمده، کیفیت ساخت و الگوبرداری آن‌ها از کدنویسی‌های خارجی تاکنون نتوانسته نتیجه مطلوبی را به‌دنبال داشته‌ باشد.
بودجه‌ میلیاردی جستجوگرهای داخلی
توسعه جستجوگرهای بومی هم جزو پروژه‌های شبکه ملی اطلاعات محسوب می‌شود. اما ایجاد یک مرورگر ملی مانند گوگل به زیرساخت‌های اساسی و تخصصی نیاز دارد که آن هم نیازمند اختصاص تسهیلات کلان و حمایت‌های ویژه از گروه‌هایی است که در این زمینه فعالیت می‌کنند.
با این حال پروژه‌ جستجوگرهای بومی نیز مانند پیام‌ رسان داخلی تاکنون با اقبال خوبی روبه‌رو نشدند. با وجود اینکه برای توسعه آن‌ها نیز هزینه‌هایی با اعداد و ارقام بالایی در نظر گرفته‌ شد.
براساس گزارش‌ها، در سال ۱۳۹۴ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وقت، بودجه‌ای بالغ بر ۱۷۰ میلیارد تومان که از سوی برخی مسئولان آن زمان تا ۲۰۰ میلیارد تومان هم عنوان شده بود، برای ایجاد یک جستجوگر بومی  اختصاص دادند.
با وجود این بودجه، اما بسیاری از موتورهای جستجوگر داخلی نتوانستند به فعالیت خود انجام دهند و در حال حاضر اغلب آن‌ها مانند یوز، پارسی جو و کاوش فعالیت مستمری ندارند. به عنوان مثال موتور جستجوگر یوز در اوایل سال ۱۳۸۸ توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، آغاز و در بهمن سال ۱۳۹۳ افتتاح شد. طبق گزارشات برای پروژه «یوز» حدود هفت میلیارد تومان هزینه شد. اما امروزه این مرورگر دیگر قابل استفاده نیست.
در حال حاضر شناخته شده‌‌ترین موتور جستجو بومی در کشور ذره‌‌بین است که سال گذشته فعالیت خود را آغاز کرد. اما کاربران معتقدند که نتایج ذره‌بین شباهت بسیار زیادی به نتایج گوگل دارد. به عنوان مثال، در صورت تایپ کردن عبارتی در فیلد جستجوی ذره‌بین کلیدواژه‌های پیشنهادی شباهت بسیار زیادی به پیشنهادهای گوگل دارند و در بسیاری از موارد، فقط ترتیب آن‌ها فرق می‌کند.
این نشان می‌دهد که موتورهای جستجوگر بومی برای اینکه مورد استفاده گسترده کاربران قرار بگیرند، باید برای توسعه زیرساخت‌های خود اقدامات بیشتری انجام دهند.
افزایش بودجه وزارت ارتباطات
سه هزار میلیارد هزینه در حالی است که بودجه سال جاری وزارت ارتباطات بیش از دو برابر شده است. بودجه این وزارتخانه سال ۱۴۰۰ حدود ۶ هزار میلیارد تومان بود که امسال به ۱۴ هزار میلیارد تومان رسیده است و بیشترین درصد تغییر نسبت به سال گذشته را در میان وزارت‌خانه‌ها به خود اختصاص داد.
همین افزایش رقم بودجه وزارت ارتباطات و در اولویت قرار دادن توسعه شبکه ملی ارتباطات، موجب شد برخی کارشناسان گمان کنند که بخش زیادی از این هزینه قرار است صرف توسعه به اصطلاح اینترنت ملی شود. شبکه‌ای که تمامی فعالیت‌هایی اینترنتی در درون مرزهای کشور صورت می‌گیرد نه خارج از آن.
از سوی دیگر وزارت ارتباطات دولت سیزدهم از زمان آغاز فعالیت خود، توسعه اینترنت ثابت فیبرنوری و پلتفرم‌های داخلی را اولویت خود قرار داده‌ است. به سرانجام رساندن این پروژه‌های بزرگ، در کشور نیازمند هزینه‌های کلان است. مجموع این فعالیت‌ها، افزایش بودجه وزارت ارتباطات را توجیه می‌کند.
با وجود تمام هزینه‌هایی که در این سال‌ها صرف پیام‌رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و مرورگرهای بومی شده‌ است، طبق گزارش مرکز افکارسنجی ایسپا در خرداد امسال، اپلیکیشن روبیکا با ۵.۷ درصد، بیشترین دنبال کننده‌ را میان اپلیکیشن‌های داخلی دارد. پس از آن پیام‌رسان سروش با ۳.۶ درصد، بله با ۲.۲ درصد، ایتا با ۴.۴ درصد، آی گپ با ۱.۸ درصد و گپ با ۰/٣ درصد مورد توجه کاربران قرار گرفته‌اند.
همچنین، کارشناسان معتقدند پلتفرم‌های داخلی به‌دلیل عدم اعتماد جامعه و نداشتن کارایی مناسب مانند رقبای خارجی خود، نتوانستند آن طور که باید کاربران ایرانی را به خود جذب کنند. بنابراین پلتفرم‌های داخلی برای جذب مخاطب بیشتر باید بیش از پیش امکانات و ظرفیت خود را گسترش بدهند.
منبع:تجارت نیوز