به عقیده کارشناسان انرژی قیمت بنزین در ایران نسبت به کشورهای همسایه بسیار ارزان است. حتی با وجود افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸ باز هم ایران جزو ارزان‌ترین عرضه‌کنندگان سوخت به حساب می‌آید. اما قیمت بنزین در کشورهای همسایه چقدر است؟

به گزارش مردم سالاری آنلاین به نقل از تجارت‌نیوز، ایران رتبه اول خاورمیانه در عرضه بنزین ارزان و دومین کشور در رتبه‌بندی جهانی است. به عقیده کارشناسان قیمت بنزین در ایران مطابق با قیمت فوب خلیج فارس نیست و هنوز جای رشد دارد. قیمت فوب پایین‌ترین قیمت یک کالا به شمار می‌رود که تنها در خلیج‌ فارس مطرح نیست. این قیمت در اکثر خلیج‌‌های بین‌الملی دنیا که محل تجارت هستند، مطرح است. اما در کشورهای همسایه ایران نرخ‌ سوخت چقدر است و برای سفر از طریق مرزهای زمینی هزینه بنزین چقدر آب می‌خورد؟
قیمت بنزین در ترکیه ۹ برابر ایران!
ترکیه همسایه شمال غرب ایران یکی از مقاصد اصلی گردشگران ایرانی به حساب ‌می‌آید. مرز زمینی مشترک این کشور از بازرگان در ۲۹۰ کیلومتری شهر تبریز است. برای انجام سفر از طریق مرزهای زمینی به این کشور چقدر باید هزینه بنزین پرداخت؟
بر اساس بررسی‌ها قیمت هر یک لیتر بنزین در ترکیه ۲۲ لیر است. هر یک لیر ترکیه در لحظه نگارش این گزارش معادل ۱۵۶۱ تومان معامله می‌شود. البته نرخ بنزین در تمام نقاط ترکیه یکسان نیست. با فرض اینکه یک خودرو بنزینی با مصرف سوخت میانه داشته باشیم و در هر ۱۰۰ کیلومتر، ۷/۵ لیتر سوخت مصرف کند. چنین خودرویی معادل ۱۶۵ لیر (۲۵۷ هزار و ۵۶۵ تومان) در هر صد کیلومتر هزینه سوخت دارد. با این حساب برآوردها نشان می‌دهد هزینه یک لیتر سوخت در ترکیه حدود ۹ برابر در ایران است.
هزینه سفر زمینی به عراق
اما عراق دیگر کشور همسایه‌ای است که امکان سفر از طریق مرزهای زمینی برای ایرانیان فراهم می‌کند. مخصوصا این روزها که تب و تاب سفر اربعین داغ است. قیمت بنزین در این کشور ۵۱ سنت است. هر دلار معادل ۱۰۰ سنت است. ۵۱ سنت معادل ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان در ایران برآورد می‌شود. یعنی برای سفر به این کشور با خودرویی  مصرف سوخت میانه در هر ۱۰۰ کیلومتر با مصرف سوخت ۷/۵ لیتر خودرو حدود ۳٫۸ دلار (۱۱۴ هزار و ۷۵۰ تومان) در هر ۱۰۰ کیلومتر هزینه سوخت می‌شود.
هر لیتر بنزین ۱۵۰۰۰ تومان
کشور آذربایجان دیگر همسایه ایران است. شهرستان آستارا منتهی الیه غرب استان گیلان، مرز زمینی دو کشور ایران و آذربایجان محسوب می‌شود. ایران و آذربایجان با سه مرز زمینی، ریلی و دریایی با یکدیگر در ارتباط هستند. قیمت بنزین در این کشور ۱٫۶ مانات (۵۹ سنت) معادل حدود ۱۷۷۰۰ هزار تومان است. یعنی هر یک لیتر بنزین حدود ۱۷ هزارتومان هزینه دارد.
حال با ذکر مثال بالا درباره خودرو بنزینی با مصرف سوخت میانه به محاسبه قیمت بنزین در این کشور می‌پردازیم. اگر در  ۱۰۰ کیلومتر، ۷/۵ لیتر سوخت مصرف شود. معادل ۷٫۵ منات (۱۳۲ هزار ۷۵۰ تومان) در هر ۱۰۰۰ کیلومتر هزینه سوخت دارد. قیمت بنزین در این کشور تقریبا ۱۰۰ برابر بنزین سهمیه‌ای ایران است!
ارزان‌ترین بنزین متعلق به ترکمنستان
در بررسی آخر به ترکمنستان همسایه شمال شرقی می‌رسیم. اینچه‌برون استان گلستان مرز زمینی ایران و ترکمنستان را تشکیل می‌دهد. اسفند ۹۸ مرز زمینی ایران و ترکمنستان به صورت کامل مسدود شد. اما درحال حاضر کمتر از یک سال است که مرز زمینی دو کشور بازگشایی شد.
قیمت بنزین ترکمنستان در هر لیتر ۴۳ سنت (۱۳ هزار تومان) است. حال مصرف بنزین یک خودرو با ظرفیت میانه و نرخ بنزین ترکمنستان چقدر است؟
فرض کنید در  ۱۰۰ کیلومتر، ۷/۵ لیتر سوخت مصرف شود و هر لیتر معادل ۴۳ سنت باشد (۹۷ هزار ۵۰۰ تومان) در هر ۱۰۰ کیلومتر هزینه سوخت دارد. ترکمنستان نسبت  به دیگر کشورهای همسایه هزینه سوخت ارزان‌تری دارد. این کشور طی سال‌های گذشته جزو کشورهای ارائه‌دهنده سوخت ارزان بود. در مقایسه‌ای با دیگر کشورها هنوز هم این کشور نرخ بنزین ارزان‌تری نسبت به بقیه دارد.
قیمت بنزین در ایران
اما اگر بخواهیم همین محاسبات را در ایران پیاده‌سازی کنیم، قیمت هر لیتر بنزین با نرخ آزاد ۳۰۰۰ تومان است. با فرض مسافت ۱۰۰ کیلومتر و مصرف ۷/۵ لیتر سوخت هزینه بنزین مصرف‌شده در این ابعاد ۲۲ هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود. بنابراین ایران هنوز ارزان‌ترین قیمت بنزین را در میان کشورهای همسایه خود دارد.
البته بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که بنزین تولیدی در ایران از کیفیت بنزین کشورهای همسایه برخوردار نیست. از سوی دیگر، میزان مصرف سوخت خودروهای پرطرفدار ایرانی گاه به چند برابر خودروهای خارجی می‌رسد که این امر می‌طلبد بنزین با قیمت پایین‌تری به دست مصرف‌کنندگان ایرانی برسد. همچنین هنوز خودروهای هیبریدی به ضریب نفوذی بالایی دست نیافته‌اند.
با این حال از هفته پیش شنیده می‌شود که میزان برداشت روزانه از کارت‌های سوخت محدود شده و افراد در یک شبانه‌روز فقط نیمی از سهمیه خود را می‌توانند استفاده کنند. همچنین از سهمیه آزاد کارت‌های سوخت ۱۰۰ لیتر کاسته شد و جایگاه‌داران هم از ارائه کارت سوخت امتناع می‌کنند.
گرچه مسئولان دولت هدف از اجرای چنین طرحی را مبارزه با قاچاق سوخت می‌دانند، اما آیا میزان قاچاق سوخت ۳۰ لیتر یا ۱۰۰ لیتر است که دولت این چنین به مبارزه با قاچاق می‌رود؟ به نظر می‌رسد کنترل دقیق‌تر مرزها روش مناسب‌تری برای جلوگیری از خروج سوخت از کشور باشد.
بدین صورت دیگر قاچاق سوخت بهانه‌ای برای بالابردن قیمت‌ها نمی‌شود. پیش از این نیز دولت در آبان ۱۳۹۸ تجربه افزایش یک‌شبه قیمت بنزین را داشت که پیامدهای چندان خوشایندی از چه از لحاظ تورمی و چه از لحاظ اجتماعی نداشت. شاید بهتر بود دولت از ابتدا به صورت پلکانی این قیمت‌ها را تعدیل می‌کرد تا اکنون تغییر قیمت‌ها تبدیل به یک معضل بزرگ نشود.