کیفیت پایین خودروهای ایرانی تا جایی پیش رفته که بعضاً برخی خودروهای صفر هنوز از کارخانه بیرون نیامده و بعد از تحویل به مشتری و در همان ماه نخست راهی تعمیرگاه می‌شوند.

کیفیت پایین خودروهای ایرانی تا جایی پیش رفته که بعضاً برخی خودروهای صفر هنوز از کارخانه بیرون نیامده و بعد از تحویل به مشتری و در همان ماه نخست راهی تعمیرگاه می‌شوند.
کاهش کیفیت خودروهای داخلی تا جایی پیش رفته که صدای نمایندگان مجلس و پلیس راهور را هم درآورده و از سوی دیگر اواخر سال گذشته نیز مقام معظم رهبری نسبت به کیفیت پایین خودروهای ایرانی انتقاد کردند. به اعتقاد محمدتقی نقدعلی، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی، در تمام این سال‌ها دائماً از دو شرکت بزرگ خودروسازی در کشور حمایت شده، اما هم کیفیت خودروها پایین آمده و هم قیمت آنها بالا رفته و تا چه زمانی قرار است بازار خودرو در انحصار ایران‌خودرو و سایپا باشد؟ تا کی قرار است این بازار بی‌رقیب باقی بماند؟
در یک سال اخیر پلیس راهور به این ماجرا ورود کرده و مقصر اصلی تعداد بالای تصادفات در کشور را محصولات خودروسازان می‌داند. سردار کمال هادیان‌فر، رئیس پلیس راهور فرماندهی انتظامی کشور، با فاجعه‌بار خواندن تعداد تصادفات در ایران اعلام کرد که خودروهای ایرانی در تصادفات به جای محافظت از سرنشینان خودرو، آسیب و جراحات بیشتری به آنها وارد می‌کنند. او به‌ویژه به طراحی ایربگ، ترمز و باک خودروهای داخلی نقد داشت و خودروسازان را به تغییر پلتفرم و دست‌بردن در قطر آلیاژ متهم کرد.
فاطمی امین، وزیر صنعت نیز خرداد امسال با اشاره به برنامه دوساله برای حل مشکلات صنعت خودرو اعلام کرد: «بخشی از این برنامه از مهرماه سال گذشته آغاز شده و تا پایان سال ۱۴۰۱ ادامه خواهد یافت و در این مرحله به دنبال اصلاح ساختار صنعت خودرو و ثبات بخشی در تولید هستیم، البته اکنون به ثبات بخشی در تولید خودرو رسیده‌ایم و ان‌شاالله این روند تداوم خواهد یافت. نمودارهای کیفیت رو به رشد هستند، اما نمی‌توان آن را بیان کرد، زیرا قابل‌لمس نیست؛ اما از آذر و دی‌ماه امسال این تغییر کیفیت برای مردم ملموس‌تر خواهد بود، بنابراین هیچ‌کسی دارای عصای موسی نیست که مسائل چهل ساله یک صنعت را یک شبه حل کند». با این وجود مردم به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری خودروهای داخلی همچنان بر این اعتقادند که کیفیت خودروهای ایرانی روز به روز رو به کاهش است، اما ابراهیم احمدی، رئیس انجمن قطعه سازان استان اصفهان و عضو انجمن صنایع همگن قطعه‌سازان کشور در گفت‌وگو با ایسنا، نظری متفاوت دارد که در ادامه می‌خوانید.
شاید بیش از ۷۰ درصد ایرانی‌ها به‌عنوان مشتریان خودروهای داخلی از کیفیت این تولیدات رضایت ندارند.
در واقعیت مسایل به این شکلی که عنوان می‌شود نیست؛ نه کیفیت قطعات خودرو و نه کیفیت خودروهای داخلی به این میزان که گفته می‌شود پایین نیست و در واقع کمی اغراق شده است.
اما بعضاً مشتری‌ها هنوز یک خودرو را نخریده راهی تعمیرگاه می‌شوند و این را تعمیرکنندگان خودرو هم تایید می‌کنند.
در اصل قیمت و کیفیت هر کالایی نسبی است. اگر چنین بود یعنی ۷۰ درصد خودروهای نو به تعمیرگاه‌ها برگشت می‌شد، ترافیک بسیار سنگینی در نمایندگی‌ها و تعمیرگاه‌ها به وجود می‌آمد، زیرا در حال حاضر روزی بیش از۴۵۰۰ خودرو تحویل مردم می‌شود، چنین چیزی دور از واقعیت است، از طرف دیگر قیمت و کیفیت نسبی است؛ مثال قیمت یک پراید ۱۷۰ میلیون تومان، پژو ۲۰۶ حدود ۲۵۰ میلیون تومان، تویوتا یاریس یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان، خودرو شاسی بلند تویوتا ۳ میلیارد تومان، بنز ۶ میلیارد تومان است. بنابراین کیفیت خودروها رابطه مستقیمی با قیمت آن دارد. در حال حاضر ۲۰ میلیون خودرو ایرانی در جاده‌های ایران با دمای حرارت حتی بالاتر از ۵۰ درجه در حال تردد هستند، به راستی دور از انصاف است همین پراید ۱۷۰ میلیونی یا حتی کمتر با کولر روشن در حال سرویس به مردم کشور است که در این هوای گرم در حال تردد هستند.
اما با افزایش تصادفات جاده‌ای حتی پلیس راهور نیز منتقد بزرگ کیفیت خودروهای داخلی است.
بدون شک تصادفات جاده‌ای عوامل زیادی دارد؛ از جمله کیفیت رانندگی، خواب آلودگی، کیفیت راه‌های کشور و ...، در ضمن رقم بسیار چشمگیری از فوت شدگان تصادفات متاسفانه موتورسواران و عابران پیاده هستند. البته آمار گذشته پلیس راهور کمتر از ۲ درصد علت تصادفات را سیستم خوردروها دانسته است.  باید در نظر داشت برخی از انتقادات نسبت به خودروهای ایرانی ناشی از این است که تصور می‌کنند قطعه‌سازان و خودروسازان مخالف ورود خودرو به کشور هستند، در حالیکه چنین نیست و ورود خودرو به کشور ممنوع نبوده است و تنها پس از اعمال تحریم‌های شدید دشمنان و بنابر ملاحظات کمبود ارز، واردات برای مقطعی ممنوع شد. مشخص نیست، چرا این شائبه به وجود آمده است که قطعه سازان و خودروسازان مخالف واردات هستند. صنعت خودرو داخلی سال‌هاست در کنار این مردم بوده و تعداد زیادی از صنایع مختلف را زنجیروار به حرکت درآورده است و از خروج ارز نیز جلوگیری کرده است. هرچند برای بهتر شدن، فضای زیادی وجود دارد  و در کل کیفیت ارائه سرویس و خدمات در بخش خودرو کشور تا حدودی مطلوب است.
یعنی اینکه مردم ناچار به استفاده از خودرو ایرانی هستند، ناشی از رضایت است؟
بگذارید توضیح دهم، روسیه طی چهار ماه گذشته درگیر تحریم شده و صنعت خودروسازی آن دچار مشکل شده است. شرکت‌های سازنده خودرو در روسیه از سازندگان قطعات ایران درخواست تولید و ارسال قطعه برای راه‌اندازی دوباره خطوط خودروسازی خود دارند، پس نشان می‌دهد صنعت خودروی ما اینقدرها هم بی کیفیت نیست، ما قبل از تحریم‌ها قطعات زیادی به پژو و خودروسازان دیگر صادر می‌کردیم، به دلیل اینکه نتوانستیم ارز آن را دریافت کنیم، متوقف شد. خودروهای ایرانی امروز حمل و نقل جامعه را انجام می‌دهند، اما اگر فردی می‌خواهد در خودرویی با آرامش بیشتری حرکت کند باید هزینه بیشتری بپردازد که این در تمام دنیا مصداق دارد. 
اما خودروهای ایرانی بدون اینکه کیفیت‌شان نسبت به قبل افزایش پیدا کند، گران‌تر شده است!
گران شدن خودروهای داخلی ارتباطی به پایین آمدن کیفیت آن ندارد، دلیل افزایش قیمت خودرو، گرانی آلومینیوم از ۱۵هزارتومان به ۹۰ هزار تومان، ورق فولاد از ۴ هزار به ۳۰ هزار تومان و ... است. از سوی دیگر هزینه دستمزد کارگر نسبت به پنج سال گذشته بیش از ۲۵۰ درصد افزایش یافته است، در واقع ارزش خودرو تغییری نکرده و کیفیت آن کاهش نداشته است، زیرا آمارها وضعیت بهتری را نشان می‌دهد، در کل انسان‌ها همیشه فکر می‌کنند زندگی کردن در سال‌های گذشته مطلوب‌تر و بهتر بوده است، در حالیکه چنین نیست.  بشر هر چقدر پیش می‌رود شرایط را برای گذران زندگی خود راحت‌تر کرده، شاید به طبیعت و حتی دیگر جانداران ظلم کرده باشد، اما برای خودش رفاه بیشتری فراهم کرده است. این را مثال زدم که همیشه فکر می‌کنند تولید گذشته خودرو بهتر از امروز است. به‌هر حال زمانی که مواد اولیه و هزینه‌های جانبی چندین برابر شده است، هیچ صنعتی امکان این را ندارد که با افزایش قیمت مواد اولیه تغییر قیمتی ندهد. به این دلیل خودرو داخلی نیز مانند تمام محصولات گران شده است.
اما گرانی قطعات دلیل بر کاهش کیفیت نمی‌شود.
بدون شک گرانی قطعات رابطه‌ای با کاهش کیفیت ندارد، زیرا تمام موارد کیفی دریافت قطعات در خودروسازها نسبت به گذشته سخت‌تر است و استانداردهای مونتاژ قطعات هم سخت‌گیرانه‌تر شده است.
اما مجلسی‌ها نیز نسبت به کیفیت خودروهای ایرانی انتقاد دارند و می‌گویند فضای انحصاری دو خودروساز موجب این مسئله شده است.
نه اینگونه نیست. با احترام به نظر نمایندگان مجلس، معتقدم اگر اطلاعات دقیقی در این خصوص به نمایندگان ارائه شده بود، نظرات متفاوتی ابراز می‌شد. در حال حاضر صنعت خودرو در خط مقدم جبهه تولید قرار دارد و بیشترین زیان را از تحریم‌ها برده است. کیفیت و شرایط خودرو به نسبت بقیه صنایع مطلوب است. باید بگویم بازار خودرو به آن شکل هم انحصاری نیست و مردم بدون شک خودروهای ساخت کشور چین را درخیابان‌ها و جاده‌های کشور در چند سال اخیر می‌بینند و این نشان از واردات انواع آن است که به‌‍صورت فول CKD وارد می‌شود.
با این وجود مردم از خودروهای ایرانی رضایت ندارند و به نوعی به دلیل عدم توان خرید خودروهای میلیاردی، ناچار به خرید خودرو داخلی هستند.
ما باید در به کاربردن کلمات دقت داشته باشیم. فراموش نکنید تا چند سال پیش واردات آزاد بود، مردم هم خودرو داخلی می‌خریدند، حتی خودروسازان به‌صورت قسطی فروش داشتند، با این حال خودرو فروش بسیار مناسبی داشت، فراموش نکنیم ما با تحریم‌های شدیدی همراه هستیم و خودروسازان خارجی هیچ همکاری با ما نمی‌کنند، بخش‌های بسیار زیادی از صنایع مختلف ما متوقف شده است، با این حال خودروسازی اجازه نداد مردم از تهیه خودرو نو محروم باشند، امروز صنعت خودرو با تمام ضعف و قدرت‌هایش کماکان تولید می‌شود.
با این حال برخی کارشناسان معتقد به تعطیلی خودروسازی داخلی و یا آزادسازی واردات خودرو برای افزایش کیفیت هستند.
چرا باید خودروسازی داخلی را تعطیل کنیم؟ معتقدم که باید خودروسازی داخلی فعالیت کند و از سوی دیگر واردات خودرو آزاد شود و تعرفه را بردارند. اصلا بروند خودرو ارزان قیمت وارد کنند. مگر رئیس مجلس عنوان نکرد که ما قصد واردات خودرو ۵ هزار دلاری را داریم. سوالم این است که آیا ما می‌توانیم جلو واردات خودرو را بگیریم؟ مگر نگفته‌اند که می‌خواهند ورود خودرو را آزاد کنند؟ کسی مخالفت واردات خودرو نیست. ما از سال‌های قبل گفته بودیم که خودرو وارد کشور کنند، در ضمن نه خودروسازان و نه قطعه سازان مسئول ممنوعیت یا مجاز بودن واردات خودرو نیستند، ما که توان جلوگیری از واردات خودرو را نداریم، این تصمیم حاکمیتی است، ما پیش از این در رقابت با خودروهای خارجی بودیم و اتفاقاً موفق هم بودیم و در آینده هم آمادگی رقابت سالم در یک فضای اقتصادی مساوی را داریم. بدون شک رقابت سالم باعث افزایش کیفیت می‌شود.
اما باید تعرفه واردات خودرو پایین بیاید تا فضای رقابتی در بازار خودرو و تولید آن ایجاد شود.
حتی اگر تعرفه واردات خودرو صفر شود و قیمت دلار هم به نرخ واقعی باشد، باز با اطمینان می‌گویم صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی از امروز هم پویاتر خواهد شد. ما هیچ مشکلی با واردات خودرو نداریم، سالی چند ده هزار خودرو وارد کنند. اما سوالم این است مگر ما جلوی واردات خودرو را گرفته‌ایم؟
اما زمانی عنوان شد که توان تولید داریم و ممنوعیت واردات خودرو شکل گرفت.
چهار سال پیش ممنوعیت واردات ۱۴۰۰ قلم جنس را گرفتند که یکی از این اقلام خودرو بود. من به‌عنوان یک قطعه‌ساز هیچ زمانی با ورود قطعات خودرو و یا خودرو مخالفت نکردم.
آیا ما در کشور توان تولید تمام قطعات خودرو را داریم؟
خیر؛ هیچ کشوری این توان را ندارد. کشوری همچون ژاپن و آلمان به فرض اینکه در سال، ۲ هزار میلیارد دلار صادرات داشته باشند، ۱۸۰۰ میلیارد دلار واردات دارند. مثلا آلمان بلبرینگ، خودرو و ... صادر و از طرف دیگر فولاد، قطعات الکترونیک، قطعات خودرو و ... وارد می‌کند. در حالی که ترکیه در حال نهایی کردن تولید خودرو ملی است، قطعات خودرو را در حجم بسیار زیاد تولید و به آلمان صادر می‌کند. یا اتریش که خودرو ندارد، اما قطعه‌سازی بزرگی دارد. نمی‌دانم چرا با تولید خودرو داخلی با زاویه برخورد می‌کنند. اگر بی طرفانه قضاوت کنیم تعداد بی‌شماری از بهترین صنعتگران، مهندسان و کارگران ایرانی در صنعت خودرو مشغول به کار هستند.
پس شما معتقد به ادامه فعالیت صنعت خودروسازی داخلی هستید؟
بله؛ اگر در همین تحریم‌ها همین صنعت خودروسازی کار نمی‌کرد، خود شما نمی‌توانستید هر روز سر کار بروید. باید حداقل قدردان زحمات کارگران ایرانی باشیم. من نمی‌گویم ما نقص نداریم، اما خودروسازی دنیا هم بی‌نقص نیست. امروز تویوتا و بنز به مشتریان خود فراخوان می‌دهند که سنسور، لنت و ... آنها دچار ایراد است و باید عوض شود. در ایران هم همین گونه است. دو سال پیش و سال گذشته نیز ایران خودرو فراخوان تعویض اورینگ روغن را در یکی از قطعات خودروی ۲۰۶ اعلام کرد، بدون اینکه ریالی از مشتریان خود بگیرد. امروز اگر سپر یک خودرو چینی دچار مشکل شد، این قطعه در بازار نیست و مشتری با مشکل مواجه می‌‍شود در حالیکه ما در ایران به خوبی در ارتباط با قطعات خودرو به مردم خدمات می‌دهیم.
پس مشکل خودروهای ایرانی چیست؟
مشکل خودروهای ایرانی بیشتر به پلتفرم خودروها برمی‌گردد. باید ساختار و زیربنای خودرو ایرانی به‌روز شود. اما زمانی که ارتباط با بقیه دنیا قطع است، امکان تغییر پلتفرم جدید را نداریم و بسیار مشکل است. البته اساتید دانشگاه‌های ما حدود ۲۰ سال است که تلاش می‌کنند که با همکاری خودروسازان پلتفرم خودروها را به‌روز کنند، اما متأسفانه این اتفاق رخ نداده و امیدواریم بتوانیم همکاری بیشتری داشته باشیم تا شرایط خودرو ایرانی را به درستی ببینیم و درباره آن نظر دهیم.