یک کارشناس اقتصادی در واکنش به طرح هوشمندسازی یارانه نان و آرد گفت: ورود بی‌جهت دولت به مسایل حاشیه‌ای، هم وقت دولت را می‌گیرد و هم مردم را سرگرم مسایل حاشیه‌ای می‌کند؛ این‌گونه اقتصاد کشور را متزلزل می‌کنیم.

بالاخره طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان به تهران رسید؛ طرحی که یک ماه قبل اجرای آن در استان زنجان آغاز شد و در حال حاضر بنا به اعلام وزیر اقتصاد، نان در بیش از ۱۰ استان کارتی شده است.
در قالب این طرح قرار است تمامی نانوایی‌ها به دستگاه‌های کارت‌خوان مخصوص مجهز شوند. به این شکل که مردم بعد از خرید نان کارت می‌کشند و پول نان یارانه‌ای را پرداخت می‌کنند و از آن‌جا که نانوایی آرد را به قیمت آزاد خریده است، دولت مابه‌التفاوت مبلغ نان یارانه‌ای تا قیمت اصلی نان را به حساب نانوایی واریز می‌کند.
در همین راستا، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران در تازه‌ترین اظهارنظر، از اجرای مرحله اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان از امروز در استان تهران خبر داد. حشمت‌الله عسگری با اشاره به نصب ۶۸۰۰ کارتخوان در نانوایی‌های استان تهران، اعلام کرد: اجرای این طرح در کشور، از هدررفت سالانه بیش از حدود چهار میلیون تن نان در کشور و قاچاق گسترده آرد یارانه‌ای جلوگیری خواهد کرد.
به دنبال انتشار این خبر، رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در تشریح اجرای این طرح توضیح داد: در جلسه‌ای در استانداری تهران با ریاست حشمت‌الله عسگری، معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری تهران، اعلام شد که ۶۸۰۰ دستگاه کارت خوان هوشمند در نانوایی‌های تهران نصب می‌شود. اتحادیه نیز اعلام کرد که آمادگی لازم برای نصب دستگاه‌ها را دارد و برای این اقدام ملی همکاری‌های لازم را دارد.
بیژن نوروزمقدم در همین رابطه گفت: به ۹ هزار واحد نانوایی کشور آرد یارانه‌ای پرداخت می‌شود، اما فعلا به تعداد ۶۸۰۰ واحد، دستگاه کارتخوان هوشمند آماده برای نصب وجود دارد. براساس اعلام استانداری برای مابقی واحدهای نانوایی نیز این کارتخوان نصب می‌شود.
به گفته وی، بعد از نصب کارتخوان‌های هوشمند، فروش نان با این دستگاه‌ها انجام می‌شود، اما با توجه به این‌که فعلا آرد یارانه‌ای به واحدهای نانوایی پرداخت می‌شود، شکل پرداخت یارانه نان تغییری نخواهد داشت.
نوروزمقدم متذکر شد: بعد از این‌که آرد نانوایی‌ها آزاد شود نیز دولت مابه‌التفاوت قیمت نان را به حساب نانوایان واریز می‌کند تا مردم کماکان نان را به قیمت قبل خریداری کنند.
رییس اتحادیه نانوایان سنتی تهران در پاسخ به اینکه آیا قیمت نان برمبنای آرد یارانه ای تغییری نخواهد داشت، تاکید کرد: نرخ نان برای ۱۴۰۰ است و قرار بود که نرخ جدید به نانوایان ارائه شود، اما با این وجود با افزایش قیمت در این مقطع موافقت نشده است و نرخ‌های سال گذشته اعمال می‌شود.
مردم نان را گران‌تر نمی‌خرند
البته پیش از این، میثم جعفری، دبیر اطلاع‌رسانی ستاد نان درباره سازوکار و ماموریت ستاد ویژه نان اعلام کرده بود: ستاد نان برای راهبری هوشمندسازی نان در وزارت اقتصاد راه‌اندازی شده‌ است و توزیع آرد را مدیریت می‌کند.
به گفته او، زنجیره آرد از زمانی که خریداری می‌شود در وزارت کشاورزی مدیریت می‌شود تا زمانی که در اختیار نانوا قرار می‌گیرد، اما موضوع این است که بخشی از آرد از چرخه پخت نان مردم خارج می‌شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میانگین حدود ٣٠ درصد میزان آردی که توسط دولت بین نانواها توزیع می‌شود، از چرخه تولید و پخت نان خارج به سمت پخت نان فانتزی و شیرینی‌ها و قنادی‌ها می‌رود یا به دامداری‌ها می‌رسد. بر همین اساس، برای مدیریت این فضا و شرایط مدلی در حال اجرا است که بر پخت نان نظارت دارد تا آرد نان در نهایت به مردم برسد.
جعفری با اشاره به حضور بانک‌ها در این طرح توضیح داده بود: بانک مرکزی و چند بانک در حال طراحی مدلی هستند و ١۵ استان پایلوت این طرح شدند که از طریق پوز و پایانه فروش نصب شده در نانواها مشخص می‌شود که مردم چقدر نان خریده‌اند تا به همان میزان آرد به آنها اختصاص پیدا کند و اضافه‌تر از آن، آردی به نانواها اختصاص پیدا نمی‌کند. همچنین این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد که چقدر آرد به نانواها اختصاص پیدا کرده و چقدر نان پخت و در اختیار مردم قرار گرفته است.
بنا به تاکید جعفری، موضوع مهم این است که مردم نان را با قیمت بالاتر خریداری نمی‌کنند و به هیچ وجه قیمت نان بالا نمی‌رود، اما دولت در این طرح نظارت می‌کند که این آرد فقط به پخت نان اختصاص پیدا کند. همچنین مابه‌التفاوت هزینه‌های این فرایند به حساب نانوا واریز می‌شود.

آرد را چند نرخی کردیم
اما در حالی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان یک ماهی است که مرحله به مرحله در استان‌های مختلف اجرایی می‌شود که برخی کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی، چند ایراد را به این طرح وارد می‌دانند. ایراد اولی که سید کاظم دلخوش، نماینده مجلس وارد کرده، این بوده که آرد را سه‌نرخی کرده است؛ فانتزی و شیرینی‌پزی، آزاد و تعاونی؛ اتفاقی که به اعتقاد دلخوش، فساد به بار می‌آورد و راه دزدی را هم باز می‌کند.
ایراد دومی که دلخوش گرفته، این است که برای اداره و مدیریت این دستگاه‌ها که به نانوایان می‌دهند، در کل کشور نزدیک به ۱۰ هزار نفر کارمند در بانک‌ها درگیر می‌شوند که این عدد را اگر در هزینه‌ها، مالیات، بیمه و امکاناتی که باید ایجاد شود، ضرب کنیم، هزینه‌های بالایی را ایجاد می‌کند. حالا بماند که ۴، ۵ هزار نفر هم از بازرسی، وزارت جهادکشاورزی و وزارت صمت باید درگیر نظارت بر اجرای این کار شوند.
دلخوش در عین حال عنوان کرده؛ یارانه مابه‌التفاوت قیمت‌ را می‌خواهند به نانوا بدهند و مردم باید کارت بکشند. از کجا معلوم که چند کارت باید بکشند؟ از کجا مشخص می‌شود که مردم چقدر مصرف دارند؟ باید یارانه نان را مستقیم به حساب مردم می‌ریختند تا مردم آن را برداشت کنند.
دولت بی‌جهت وارد مسایل حاشیه‌ای شده است
در همین حال، علی قنبری، معاون اسبق وزیر جهادکشاورزی در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین گفت: دولت متاسفانه در بخش‌های مختلف دچار گرفتاری‌ها و مشکلات زیادی است و بی‌خود هم خود را وارد افزایش قیمت‌ها و دخالت در بازار و کنترل بازارها کرده است؛ در صورتی که دولت نمی‌تواند در چند جبهه بجنگد و در بازارهای مختلف دخالت کند؛ به خصوص این‌که نان که مصرف عمومی دارد، به اعتقاد من به این شکل ورود به مساله نان هزینه‌بر است و تشکیلات نظارتی قوی و سیستم الکترونیکی دقیق می‌خواهد.
به گفته او، من فکر می‌کنم دولت بی‌موقع وارد این قضایا شده؛ این در حالی است که باید مسایل اقتصادی و درآمد مردم و مشکل نقدینگی را حل کند. دولت باید سعی کند بخش سرمایه‌گذاری را تقویت کند؛ هم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و هم سرمایه‌گذاری خارجی.
قنبری تاکید کرد: ورود بی‌جهت به مسایل حاشیه‌ای، هم وقت دولت را می‌گیرد و هم مردم را سرگرم مسایل حاشیه‌ای می‌کند. این‌گونه اقتصاد کشور متزلزل می‌شود.
وی درباره تاثیر طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان روی مصرف مردم و نیز قاچاق عنوان کرد: من فکر می‌کنم تاکنون در رابطه با بحث آرد و نان مشکلی نداشتیم و جلوی قاچاق را هم می‌شود به راحتی گرفت. اما کنترل مصرف و قاچاق با این شیوه‌ای که دولت در پیش گرفته، در بلندمدت هزینه زیادی را برای اقتصاد کشور دارد و مشکلات را نیز نمی‌توانیم حل کنیم.
وی متذکر شد: ما واقعا نمی‌دانیم هدف اصلی از اجرای این طرح چیست و چرا وارد طرح‌های هزینه‌زا شده‌اند.