یک کارشناس مسایل سیاست خارجی گفت: دولت آقای خاتمی بیشترین توفیق را در کسب عزت، حکمت و مصلحت برای کشور داشته است.
دکتر فرهاد درویشی استاد دانشگاه و عضو انجمن علوم سیاسی ایران در گفت و گو با پایگاه خبری فریادگر با تبیین تغییر دولت و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی گفت: نقش دولت ها یا بصورت خیلی تخصصی تر کابینه ها در سیاست خارجی جمهوری اسلامی از دو چشم انداز «حقوقی» و «حقیقی» قابل بررسی است. از زاویه حقوقی وقتی که به قانون اساسی مراجعه می کنیم می بینیم که برای قوه مجریه یا همان کابینه و دولت وظایف و نقش های خاصی تعریف شده است مبنی بر اینکه مثلاً رئیس دولت به عنوان شخص اول اجرایی کشور در مجامع بین المللی شرکت می کند، وزیر خارجه را منصوب می کند، دستگاه دیپلماسی کشور را در اختیار دارد، هیئت وزرا و سفرا را تعیین می نماید و مواردی از این قبیل که مربوط به سیاست خارجی می باشد و در حیطه اختیارات رئیس جمهوری است که نقش قابل توجهی در پیشبرد سیاست خارجی و تأمین منافع ملی به دولت بخشیده است. رئیس بخش دانشجویان خارجی وزارت علوم در دولت اصلاحات با تأکید بر اینکه از منظر حقوقی بررسی ساختار دولت و اینکه رئیس جمهور چه اشخاصی را به عنوان سفیر تعیین می کند یا وزیر خارجه اش چقدر دارای چهره شناخته شده بین المللی است و ... در چگونگی تدوین و اجرای سیاست خارجی کشور حائز اهمیت است گفت: چشم انداز دیگر که از نظر بنده به مراتب تأثیرگذارتر است ابعاد حقیقی مسئله است. باید توجه داشت که دولت در چه فرآیندی به قدرت می رسد و توسط مردم انتخاب می شود و در حقیقت چه بخشی از ملت را نمایندگی می کند و بر مبنای نمایندگی که از جانب ملت دارد چگونه در معادلات داخلی و خارجی ایفای نقش می کند.این استاد دانشگاه با تکیه بر این اصل که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است خاطرنشان ساخت: چگونگی فرآیندهای سیاستگذاری داخلی کشور است که می تواند در چگونگی تدوین، تنظیم، طراحی و اجرای سیاست خارجی تأثیرگذار باشد. فلذا از نظر ابعاد حقیقی مسئله توجه به این مسئله ضروری است که وقتی انتخاباتی در کشور صورت می گیرد تأثیر این انتخابات از نظر نوع برگزاری و رقابت های انتخاباتی و نهایتاً اینکه کدام یک از نامزدها به عنوان رئیس جمهور کشور انتخاب می شود مطمئناً در سیاست خارجی نیز مشهود است. درویشی با تأکید بر اینکه این مسئله یعنی فرآیندهای انتخاباتی و در نهایت انتخاب رئیس جمهور، در عرصه های داخلی و خارجی از این نظر که مورد توجه ناظران بین المللی و آن هایی که ذینفع در موضوع هستند بسیار مهم است گفت: در واقع یکی از تأثیرات فرآیند انتخابات «وزن دهی» به قدرتی است که روی کار آمده است. چرا که این قدرت فارغ از اینکه بر مبنای چه سیستمی اعم از حزبی یا فردی انتخاب شده است، می تواند تأثیرات خاصی در سیاست خارجی داشته باشد که به عنوان مثال سایر کشورها، قدرتی را که بخصوص بر مبنای یک سیستم حزبی روی کار آمده باشد بیشتر و با روی گشاده تر می پذیرند. این استاد دانشگاه در توضیح ابعاد حقیقی مسئله ادامه داد: همچنین نوع رابطه و تعامل رئیس جمهور و وزرا و کارگزارانش با پارلمان و سایر نهادهایی که در قانون اساسی ذکر شده است از جمله قوه قضائیه و شورای عالی امنیت ملی و ... باز می تواند در پیشبرد سیاست خارجی کشور مؤثر باشد. در واقع اینکه رئیس جمهور یک شخصیت صرفاً دنباله رو باشد یا بالعکس یک فرد دارای طرح و برنامه، اثرات متفاوت و مختلفی در سیاست خارجی کشور دارد. بنابراین از نظر بنده چه از لحاظ حقوقی و چه حقیقی به موضوع نگاه کنیم تغییر دولت ها در جمهوری اسلامی بی گمان اثرات قابل توجهی در سیاست خارجی کشور داشته و دارد. پژوهشگر برتر حوزه مطالعات استراتژیک در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه اصول کلی سیاست خارجی کشور تحت عنوان حکمت، عزت و مصلحت از جانب رهبر انقلاب مشخص شده است، سیاست خارجی کدامیک از سه دولت هاشمی، خاتمی و احمدی نژاد بیشترین تطابق و سازگاری را با این اصول مشخص شده سیاست خارجی کشور داشته است، پاسخ داد: بنده بطور کلی نظر مشخصم این است که در بین سه دولت سازندگی، اصلاحات و اصولگرایان دولت آقای خاتمی بیشترین توفیق را در کسب عزت، حکمت و مصلحت برای کشور داشته است. یعنی توفیقات آقای خاتمی در عرصه سیاست خارجی به دلایل مختلفی هم از حیث جایگاهی که ایران در سطح بین الملل در نزد دولت و افکار عمومی جهانی پیدا کرده بود و هم تأثیرگذاری که ایران در سازمان های بین المللی و بطور مشخص در تعیین سالی تحت عنوان سال گفتگوی تمدن ها داشت است و همینطور از لحاظ اثرگذاری سیاست خارجی دولت آقای خاتمی در مسائل منطقه ای و نیز شخصیت خود آقای خاتمی که مهمتر از همه صداقت ایشان در بیان نظرات که مورد تأیید جامعه جهانی قرار گرفته بود، بیشتر و بهتر از دو دولت دیگر یعنی دولت هاشمی و دولت احمدی نژاد بوده است که آن هم از یک طرف به شرایط سیاسی خاصی که در آن دوره در داخل حکمفرما بود و پیوستگی که میان دولت و ملت وجود داشت بر می گردد. چرا که تصور همگان هم از داخل و هم از بیرون این بود که دولت آقای خاتمی با صداقت مثال زدنی که در شخصیت شان وجود داشت آحاد ملت ایران را نمایندگی می کند. استاد سابق دانشگاه های تهران و امیر کبیر در این زمینه نیز که در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری، انتخاب چه شخصی بهتر و بیشتر می تواند اصول کلی سیاست خارجی کشور یعنی حکمت، عزت و مصلحت را برای کشور به ارمغان آورد تأکید کرد: پیش شرط توفیق در این کار یعنی پیشبرد سیاست خارجی بگونه ای که برای کشور همزمان حکمت، عزت و مصلحت را به ارمغان آورد، برگزاری یک انتخابات پرشور است که صحنه رقابت همه گروه ها و جریانات مختلف سیاسی باشد. در حقیقت یک انتخابات آزاد، منصفانه، رقابتی و عادلانه نتیجه اش هر چه باشد خود به خود تأثیر مثبتی در سیاست خارجی کشور خواهد گذاشت. وی تصریح کرد: همواره این موضوع وجود داشته است که با برگزاری هر انتخاباتی در سطح ریاست جمهوری فصل نویی در سیاست داخلی و خارجی کشور می تواند اتفاق بیفتد. این فصل نو هم می تواند جمهوری اسلامی را وارد فاز جدیدی از معادلات و مناسبات مختلف در ابعاد گوناگون وجودی نماید. وی در خاتمه با تأکید بر اینکه انتخابات ریاست جمهوری به میزان زیادی باعث تغییر مقطع و تغییر ذهنیت ها و بدنبال آن تغییر سیاست خارجی کشور می شود اظهار داشت: از نظر بنده اگر یک انتخابات آزاد، فراگیر و رقابتی برگزار شود فارغ از اینکه چه فرد یا گروهی به عنوان منتخب بر سر کار خواهد آمد، این مسئله خواه ناخواه تأثیرات مثبتی در سیاست خارجی کشور خواهد گذاشت.