در این گزارش به پرفروشهای حوزه تاریخ در نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران پرداخته شده است. این بسته دربرگیرنده همه ناشران حوزه تاریخ نیست و کتابهای پرفروش انتشارات شورآفرین، نگاه و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی را دربردارد.
کتاب «
جاماسپی»، یادگاری بازمانده از هزارهها، گردانش و گزارش «
بزرگمهر لقمان» است که شورآفرین منتشر کرده است.
جاماسپی که به نامهای «یادگار جاماسپ» و «جاماسپنامه» نیز شناخته میشود از آنِ جاماسپ، فرزانهی ایران باستان و جانشین زردشت، دانسته شده است؛ کسی که پیشگوییهای او در این کتاب شهرتی جهانی دارد.
در جاماسپی، جدا از پیشگویی آیندهی ایران و جهان، از آگاهی ایرانیان باستان در زمینههای هستیشناسی، یزدانشناسی، فلسفهی آفرینش، گیتیشناسی، مردمشناسی (دربارهی هندیها، چینیها، عربها، ترکها، بربرها و ...)، اسطورهشناسی، تاریخ و دیگر دانشها اطلاعاتی دست اول داده شده است.
بزرگمهر لقمان، خود، دربارهی جاماسپی
نوشته است: «جاماسپی به دیروز و امروز و فردای ایران پردازد، و گذشته و کنون و آیندهی آریاییان را برنماید.
جاماسپی از خون گذشته تا به ما رسیده است، چه دانیم که شاه عباس به بهانهی جاماسپنامه دستنبشتهایی پرشمار از اوستایی و پارسیگ (پهلوی) نابود کرد. «منوچهر سیاوخش»، ۲۲ سال پس از کشتار شاه عباس، ازبهر یافتن و نابود کردن جاماسپی، در نامهای به «بُرزو کامدین» نوشته است: «در زمان ... شاه عباس، آن قدر آزار و جفا و زيان به دستوران ايران رسيد که شرح آن به قلم و به زبان بيان نمیتوان کرد و کار به جايی رسيد که دو نفر از مايان کشته و ضايع شدند و از جهت طلب کتابهای دين چند و نسخهی چند که از جاماسپنامه بود گرفتند و باز طلبجوی زيادتی میکردند و نبود.»
جاماسپی نمایانگر پاسخهای جاماسپ بِدَخش به گشتاسپشاه است و به ساختار کنونیاش به روزگار پس از ساسانیان بازگردد؛ هر چند پارههایی از آن به روشنی از جاماسپی ساسانی رونویسی شدهاند، و پارههایی دگر نیز به زمانهایی بس کهنتر و شاید به بُن گفتار جاماسپ (همان که «پیشگوییهای گشتاسپ» نیز برگرفته از آن بوده است) بازگردند، که گردآورنده یا گردآورندگان جاماسپی این پارهها را با رخدادهای تازهی برآمده از تازش تازیان سازگار کرده است یا کردهاند.»
دو کتاب «تاریخ مشروطه ایران» و «تاریخ 18 ساله آذربایجان» نوشته احمد کسروی از سوی انتشارات نگاه پرفروش شد. هر قدر اثرى مستدلتر و اتكاى آن بر اسناد و دادههاى واقعى (فاكتها) محكمتر باشد مطابقت آن با حقيقت عينى بيشتر خواهد بود. ارزش عظيم دو كتاب تاريخ مشروطه و تاريخ هيجده ساله آذربايجان تأليف احمد كسروى در همين است. انقلاب مشروطه كم يا بيش انقلابى از نوع انقلابات بورژوايى بود كه صد سال پيش از آن در غرب رخ داده بود و هدف آن نابودى استبداد شاه و درباريان و استقرار قانون بود. عمدهترين نيروهاى مشروطهخواه را «بازارىها»، پيشهوران و تهىدستان شهرى و روحانيان وابسته به آنان تشكيل مىدادند. درباريان فاسد و مستبد، تيولداران و مالكان بزرگ اراضى و نيز روسيه تزارى دشمنان آن بودند. احمد كسروى روابط درونى و مبارزه طبقات مزبور با يكديگر را بهخوبى درك كرده آنها را نه بهعنوان امرى جامد و ساكن بلكه بهمثابه فرايندى تاريخى در پيدايش، رشد و تكاملشان در نظر مىگيرد. كسروى خصوصيات انقلاب مشروطه و جزر و مدهاى آن، روحيات خوب و بد ملت، و جنبههاى مثبت و منفى رهبران آن را در دورانهاى مختلف با صداقت و درستى تشريح و توصيف کرده است.
دو کتاب «تاریخ و سنت زرتشتی» و «متون فارسی زرتشتی» پژوهش و تحقیق حمیدرضا دالوند نیز جزو پرفروشهای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بوده است. «تاریخ و سنت زرتشتی» بر دو گفتار «دستمایههای پژوهش» و «بر بستر زمان» شکل گرفته است و به پراکندگی متنها و معرفی کتابخانهها و مراکز پژوهشی اختصاص دارد که در ایران و جهان متنها و میراث سنت زرتشتی را در خود نگه داشتهاند. همچنین به جابجایی جمعیتی زرتشتیان و تحولات تاریخ زرتشتی در جنوب غربی ایران با محوریت فارس و خوزستان تا بغداد، شیز و آذرآبادگان، دیلم و طبرستان، ری، قم، اصفهان، ورا رود یا ماورا النهر، خراسان، سیستان، کرمان و یزد نیز پرداخته است. بدین ترتیب که با ورود اسلام به این بخشهای ایران، درون کانونهای مهم زرتشتی ایران چه تحولاتی روی داد و سرنوشت زرتشتیان به کجا کشید. یکی از ضعفهای ما در مطالعات تاریخ زرتشتی این است که ما دقیقا شیوه جابجایی جمعیتی زرتشتیان را نمیشناسیم و الگوی تاریخی موثقی نداریم.
دفتر دوم مجموعه سنت زردشتی در روزگار اسلامی کتاب «متون فارسی زردشتی» است. در این کتاب به معرفی کتابهایی پرداخته شده که زرتشتیان از سده ششم تا به امروز به فارسی نگاشتهاند، نسخههای خطی این کتابها را در کتابخانههای جهان معرفی کرده است. همچنین چاپهای مختلف کتابها معرفی و به محتوای کتاب اشاره کرده شده است. این کتاب در ۱۲ فصل ارائه شده و به تفسیر اوستا، ترجمه و تفسیر متون پهلوی و پازند، ارداویرافنامه، مینوی خرد، بندهش و... پرداخته است. همچنین این کتاب به روایات اختصاص دارد و به معرفی پرسشهایی میپردازد که پارسیان هند آمدهاند و از زرتشتیان ایران پرسیدهاند و پاسخها را در داخل نامه با خود به هند بردهاند، این پرسش و پاسخها را در هندوستان روایت مینامند، در این فصل این روایات معرفی شدهاند، و مطرحکننده پرسشها، پاسخدهنده پرسشها، تاریخ روایت، موضوع روایت، زمان چاپ، سرانجام آن، شرح داده شده است.