روز پنجشنبه کارت بانکی تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی ساکن ایران بدون اطلاع از سوی بانک مسدود شد که این اتفاق به ایجاد صف‌های طولانی در مقابل شعب بانک‌ها برای رفع این مشکل منجر شد. این درحالی است که پیش از این مسئولان از ارائه خدمات و رفع محدودیت‌های بیشتر، برای مهاجران افغانستانی خبر داده بود.

روز پنجشنبه کارت بانکی تعداد زیادی از مهاجران افغانستانی ساکن ایران بدون اطلاع از سوی بانک مسدود شد که این اتفاق به ایجاد صف‌های طولانی در مقابل شعب بانک‌ها برای رفع این مشکل منجر شد. این درحالی است که پیش از این مسئولان از ارائه خدمات و رفع محدودیت‌های بیشتر، برای مهاجران افغانستانی خبر داده بود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، افغانستان بیش از 30 سال درگیر جنگ‌های مختلف داخلی و خارجی بوده و این روند ادامه دارد و بسیاری از مردمان این کشور در این مدت به دلیل از بین رفتن بسیاری از زیرساخت‌ها و همچنین کاهش امنیت و افت متغیرهای اقتصادی؛ به سایر کشورها بویژه ایران مهاجرت کردند تا شاید بتوانند در آرامش بیشتری زندگی کنند.
امروز براساس آمارهای غیررسمی ‌بیش از 5 میلیون افغانستانی در ایران ساکن هستند که در بخش‌های مختلف بویژه خدماتی و ساختمانی مشغول کارند. مشاغلی که اگر این افراد نبودند شاید پیش نمی‌رفت چون بسیاری از نیروهای کار ایرانی تمایلی به اشتغال در این مشاغل ندارند.
مهاجران افغانی در ایران از کمترین امکانات و حقوق کاری برخوردارند و این موضوع آنها را به نیروهای کار ارزان قیمت تبدیل کرده است و همین موضوع باعث شده تا بسیاری از کارفرمایان از آنها بهره‌کشی کنند ولی متاسفانه این رفتار خلاف اخلاق انگار جای خود را پیدا کرده و قصد تغییر هم ندارد!
البته این رفتار ناشایست با مهاجران افغانستانی صرفا به کارفرمایان برنمی‌گردد و این جماعت از بسیاری از خدمات اجتماعی هم محروم هستند. هنوز مشکل دسترسی آنها به خدمات اولیه درمانی، خرید سیم کارت و اینترنت و باز کردن حساب بانکی گاهی خبرساز می‌شود.
 
تبعیض در حق درمان
تبعیض در به رسمیت شناختن حق حیات مهاجران افغانستانی و شهروندان ایرانی موضوعی قابل انکار نیست و این شرایطی است که مسئولان وزارتخانه های مختلف آن را رقم زده‌اند. این روزها علاوه این مسدودسازی، یکی از مهمترین مشکل این افراد دسترسی به خدمات درمانی است که با وضعیت اپیدمی‌ کرونا شدت هم یافته است.
موضوعی که این روزها مغفول مانده، حق دسترسی مهاجران افغانستانی فاقد مدرک و حتی برخی از گروه‌های دارای مدارک معتبر به امکانات درمانی است. با توجه به اینکه هزینه‌های بستری کرونا در شرایط حاد بویژه بستری در بخش مراقبت‌های ویژه بسیار هزینه‌بر است، بسیاری از بیماران فاقد مدرک مهاجرت به دلیل همین هزینه‌های سرسام‌آور در گوشه خانه‌های خود در بدترین شرایط با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند.
شماری از مسئولان می‌گویند از نظر قانونی در نظام بهداشت ایران هیچ‌گونه قانون یا تبعیضی نسبت به اتباع خارجی در این کشور وجود ندارد ولی شهروندان خارجی بویژه مهاجران افغان در زمان پرداخت با تبعیض‌های مواجه می‌شوند.
 
مسدودسازی کارت‌های بانکی
یکی از موضوعاتی که این روزها در مورد اتباع افغانستانی در ایران تیتر خبرها شده مسدود شدن کارت‌های بانکی آنها از سوی بانک بدون اطلاع قبلی است! این اتفاق که باعث سردرگمی ‌مهاجران افغانستانی شد در حالی رخ داده که بسیاری از آنها با مشقت توانسته‌اند به این کارت‌ها دست یابند.
از روز پنج‌شنبه بانک‌های صادرات و تجارت در راستای سیاست‌های مبارزه با پولشویی، مانع از تراکنش کارت‌هایی شده‌اند که اطلاعات صاحبان آن کارت‌ها نزد شعب کامل نیست. آنطور که مسئولان بانکی می‌گویند: «اطلاع‌رسانی در این باره از یک سال و نیم قبل آغاز شده بود و بانک‌ها به مشتریان اتباع خارجی هشدار داده بودند که سریعتر نسبت به اعلام کد اتباع خود نزد شعب بانکی اقدام کنند.»
با این حال برخی از افرادی که کارت آنها مسدود شده، می‌گویند: بانک بدون اطلاع قبلی، کارت بانکی ما را باطل کرده است بی‌آنکه از قبل هشداری داده باشد! دغدغه اصلی این گروه وضعیت امرار معاش بعد از باطل شدن کارت‌های بانکی‌شان است.
سفارت افغانستان هم به این مشکل واکنش نشان داده است. در اعلامیه این سفارت آمده است: "قرار مراجعه و تماس های تلیفونی عده ای از مهاجرین محترم افغان مقیم ایران، مبنی بر مسدود شدن کارت های عابربانک شان طی روزهای اخیر، این سفارت با پیگیری موضوع فوق از مجاری دیپلوماتیک با در میان گذاشتن این معضل با وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی، موضوع را در اسرع وقت دنبال نمود." سفارت افغانستان افزوده است:" پس از پیگیری‌ها، مسئولین محترم جمهوری اسلامی ایران اظهار داشتند که طبق آخرین ابلاغیه بانک مرکزی، تمامی بانکها موظف هستند برای افغان‌های دارای مدارک معتبر اقامتی، حساب بانکی افتتاح کرده و کارت عابربانک در اختیارشان قرار دهند. در صورتی که شعبه‌ای از این دستورالعمل پیروی ننماید، مهاجرین با اطلاع دقیق از شعبه و محل مورد نظر، دفتر امور مهاجرین این سفارت را در جریان قرار دهند تا به اطلاع بخش نظارت بانک مرکزی رسانیده و مورد پیگیری قرار گیرد". این سفارت از پیگیری‌های همه جانبه مسئولین ادارات ذی‌ربط جمهوری اسلامي ايران نسبت به این موضوع اظهار سپاس و قدردانی می‌نماید.
از سوی دیگر، در واکنش به این مشکلات، سید رسول موسوی، مديركل غرب آسيا وزارت خارجه ایران از حل مشكل كارت اعتباري مهاجرين افغانستاني خبر داده است. موسوي در تویيتر خود نوشته است: "‏خبر خوب برای افغان‌های مقيم ايران. برخی از بانک‌ها به دلیل محدودیت‌های قانونی کارت اعتباری به مهاجرین نمی‌دادند، با پیگیری‌های انجام شده، این مشکل به زودی حل خواهد شد.‏ من مشکلات خواهران و برادران مهاجر خصوصاً در زمان شیوع بیماری کرونا را کاملا درک می‌کنم".
مهدی محمودی، مدیرکل اموراتباع و ‌مهاجرین خارجی وزارت کشور نیز در این باره گفته است: «با توجه به مشکلات پناهندگان درباره استفاده از کارت‌های عابر بانک و خدمات الکترونیکی، با پیگیری‌های متعدد و جلسات کارشناسی با دستگاه‌های ذیربط از جمله بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی، موضوع معتبر بودن کارت بانک‌های اتباع خارجی برای آن دسته از اتباعی که دارای مدارک اقامتی معتبر است، به کلیه بانک‌ها و موسسات اعتباری ابلاغ شد.»
اما گویا این ابلاغیه جدید توسط برخی بانک‌ها از جمله بانک صادرات به صورت برعکس تعبیر و اجرایی شده و به جای فعال شدن کارت‌های بانکی اتباع خارجی که در گذشته غیرفعال شده بودند، کارت‌های فعال نیز غیرفعال شده است.
اینکه بانک به خود زحمت نداده قبل از این مسدودسازی به صاحبان حساب پیامک بزند قابل درک نیست، این کار چه زحمتی برای بانک داشته که نخواسته قبل از این کار مشترکان خود را با خبر کند؟! درحالیکه بانک‌های ایرانی قبل از هر کاری کارمزد خود را از حساب مشترکان کسر می‌کنند!
 
مشکل حساب بانکی اتباع افغان کجاست؟
مشکل حساب‌های بانکی مهاجران و اتباع افغان در ایران طی ماه‌های گذشته نیز رسانه‌ای و با واکنش از سوی مقام‌های کشور مواجه شد. با وجود انتقادها از این تعلل و اقدامات بانک‌های ایران، همچنان این مشکل ادامه دارد و بسیاری از مهاجران افغانستانی با این مساله مواجه شده‌اند.
مشکل از زمانی آغاز شد که در سال ۱۳۹۸،‌ آیین‌نامه جدید «مبارزه با پولشویی» موجب محدودیت ارائه خدمات بانکی به مهاجران افغانستانی شد. بر همین اساس‌ مهاجران پس از این تصمیم با برخورد «سلیقه‌ای» بانک‌ها مواجه شده‌اند.
خبرگزاری صدای افغان (آوا) در آذرماه به نقل از یک کارمند بانکی نوشت: «بانک مرکزی از بانک‌ها خواسته پس از اتمام تاریخ اعتبار مدارک مهاجران، حساب آنها مسدود شود تا بتوانند نظارت داشته باشند و سپس با ارائه مدارک جدید معتبر، اقدام به فعال‌سازی حساب کنند.»
 
وعده‌هایی که اجرا نشد
سیزدهم آذرماه مهدی محمودی، مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور اعلام کرده بود اتباع خارجی دارای «مدارک معتبر» می‌توانند با مراجعه به بانک‌ها از خدمات مربوط بهره‌مند شوند. مشکل اتباع افغان پیگیری سفارت این کشور در ایران را هم در پی داشت که روز ۲۵ آذرماه اعلام کرد براساس ابلاغیه بانک مرکزی،‌ تمامی‌بانک‌های ایران موظفند برای افغان‌های دارای مدرک معتبر اقامتی حساب افتتاح کرده و عابر بانک صادر کنند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه نیز در گفت‌وگویی که با خبرنگار افغانستانی داشت درباره مشکلات کارت بانکی مهاجران افغانستانی در ایران گفته بود: «این مشکل را همکاران دنبال کردند، ما دستور بانک مرکزی را هم گرفتیم ولی بانک‌ها به‌خاطر مقررات پول‌شویی مخالفت کردند. قرار است در شورای عالی مبارزه با پول‌شویی مصوبه‌ای بگذاریم تا دوستان افغانی ما که در بانک‌های ایرانی حساب دارند، بتوانند کارت هم داشته باشند.»
با این وجود همچنان اتباع افغانستان، هم در گشایش حساب مشکل دارند و هم حساب‌های برخی از آنها مسدود شده است و این درحالی رخ داده که مقامات کشور از حل مشکلات این اتلاع خبر می‌دهند و مدعی هستند که تبعیضی هم وجود ندارد.
حفظ کرامت همه انسان‌ها فارغ از نژاد و رنگ پوست و لهجه یک امر انسانی است ولی در کشور ما این موضوع چندان مهم نیست و شاید این اتفاق به دلیل نگاه سیاسی و افراطی برخی از مسئولان است که اتباع افغانستانی را به‌رغم اینکه خواهر و برادر دینی می‌دانند تمایلی برای ارائه خدمات و اتخاذ سیاست‌های برابر در مورد آنها ندارند! رفتار دوگانه مسئولان باعث بی‌اعتمادی بیشتر و همچنین تضییع حقوق مهاجران شده و ادامه این رفتار می‌تواند در روابط دو کشور نیز تاثیرات منفی بگذارد.
گزارش: محمد سیاح