باستان‌شناس و پژوهشگر اردکانی نسبت به فاجعه ویرانی تمامی ایوان کسرا هشدار داد و افزون‌بر گلایه از کوتاهی وزارت میراث فرهنگی، گفت: موضع وزارت میراث فرهنگی قابل به چالش کشیدن و واخواست (:اعتراض) است چرا که بی‌گمان به سبب روابط گسترده‌ی میان ایران و عراق می‌توان در تعاملی سازنده و ارایه‌ی پیشنهاد به وزارت عتیقات عراق، زمینه‌ی حضور کارشناسان ایرانی در این محدوده‌ی تاریخی را فراهم کرد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، محسن میرجانی با اشاره به اینکه در جریان جنگ دوم خلیج فارس و بمباران‌های ائتلاف آمریکایی در مناطق پیرامونی این کاخ، یکسری گسست‌ها و شکست‌های کالبدی در این محوطه ایجاد شده است، گفت: «با توجه به عظمت تاق و گستردگی دهانه اجرا شده روی آن، این تاثیرات مخرب روز به روز و هفته به هفته موجب تسریع در نابودی کامل این اثر خواهد شد».
وی انتشار خبری مبنی بر ویران شدن بخشی از این بنای تاریخی را نشانه‌ی ژرفای فاجعه‌ی در حال رخ‌دادن دانست و گفت: «این مساله نشان می‌دهد که دیگر چیزی از پوشش تاق گهواره‌ای این اثر باقی نمانده و زمانی نه چندان دور، باقی‌مانده‌ی پوشش این کاخ نیز فرو خواهد ریخت».
وی با گفتن اینکه از چند سال گذشته برخی از باستان شناسان به گونه‌ی مجامع علمی و دانشگاهی و در چهارچوب فردی و گروهی آمادگی خود را برای نجات این اثر ایرانی بازگو کرده‌اند، گفت: «متاسفانه این موضوع مورد توجه مقامات وزارتخانه‌ی میراث فرهنگی قرار نگرفته و استدلال آن‌ها این است که این اثر در محدوده‌ی کشور عراق و جزو میراث فرهنگی این کشور قرار دارد و اگر قرار باشد اتفاق و مجوزی برای این اقدام نجات‌بخشی صادر شود باید طرف عراقی پا پیش بگذارد».
موضع میراث فرهنگی چالش‌برانگیز است
میرجانی با گلایه از این مورد، گفت: «این موضع وزارت میراث فرهنگی کشورمان قابل چالش و اعتراض است چرا که قطعا به واسطه‌ی روابط گسترده میان دو کشور و پیوند دیرینه دو ملت ایران و عراق می‌توان با تعاملی سازنده و ارایه پیشنهاد به وزارت عتیقات عراق زمینه حضور کارشناسان، باستان‌شناسان و مرمت‌گران ایرانی را در این محدوده فراهم کرد».
وی افزود: «با این اقدام، دست‌کم با انجام یکسری مطالعات و امکان‌سنجی‌های کارشناسی از تخریب کامل و محو این میراث ارزشمند تمدن ایران‌شهری، جلوگیری خواهد شد».
مسوول میراث فرهنگی شهرستان اردکان در ادامه‌ی سخنان خود گفت: «اگر به موضوع مهم ایران فرهنگی فرای مرزهای سیاسی کشورمان باورمند هستیم و ایران‌شهر را چیزی ورای مرزهای فعلی کشور می‌دانیم باید در این زمینه حساسیت ویژه‌ای به خرج دهیم تا این مظاهر فرهنگی اصیل و شاخص تمدن ایران‌شهر این گونه یک به یک سر به نابودی و فروپاشی نگذارند».
به گفته‌ی وی، شاید هم این اثر تاریخی به قول «خاقانی شروانی» شاعر بلندآوازه‌ی ایرانی که در بازگشت در سفر حج و در سفرنامه‌ی «تحفه العراقین» اشاره کرده است؛ باید آیینه عبرتی باشد برای همه‌ی ندانم‌کاری‌ها و بی‌توجهی‌های ما.
وی با گفتن اینکه دولت ترکیه به سبب واقع شدن مقبره شاه‌سلیمان غازی، بنیان‌گذار سلسله عثمانی، این محدوده را تحت قیمومیت خود گرفته است، گفت: «در حالی ترکیه از آن مانند یک میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی محافظت می‌کند که ایران با وجود این همه نفوذ و ارتباط با کشور عراق و راه‌های متعدد برای نجات این اثر ایرانی، تاکنون هیچ‌گونه اقدام قابل‌توجهی در قبال این میراث ارزشمند تاریخی و فرهنگی کشورمان انجام نداده‌ایم».
نژادپرستی بعث از عوامل بی‌توجهی به ایوان مداین
میرجانی افزود: «متاسفانه از زمان استقلال عراق از امپراتوری عثمانی، به این اثر توجه خاصی نشده و هیچ‌گاه به صورت اصولی، مرمت و استحکام‌بخشی در آن صورت نگرفته است».
این باستان‌شناس و پژوهشگر اردکانی پافشاری کرد: «البته شاید یکی از علل آن حاکمیت حزب نژادپرست بعث در کشور عراق و موضع داشتن آن نسبت به این اثر کاملا ایرانی و شاخص بوده است».
میرجانی با گفتن اینکه تیسفون، شهری است که پارتیان آن را در برابر شهر سلوکیه ایجاد کردند، گفت: «این شهر را در طرف چپ رودخانه دجله در آغاز به صورت یک اردوگاه نظامی و در نهایت با توسعه آن به شیوه شهرهای با نقشه دایره‌ای، مناسب برای محافظت و امنیت در مناطق استپی و دشتی ایجاد کردند».
وی افزود: «این شهر در دوره ساسانی نیز همچنان بر اهمیت آن افزوده شد و تا آخرین پادشاه ساسانی، یعنی یزدگرد سوم همچنان این موقعیت ویژه را حفظ کرد».
این مسوول با گفتن اینکه اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسله ساسانی پس از شکست اردوان پنجم در این شهر تاجگذاری کرد، گفت: «این موضوع از آن جهت دارای اهمیت است که محدوده‌ی فارس و ایالت استخر، خاستگاه قدرت گیری اردشیر بوده و در همان اوانی که علیه اردوان پنجم دست به شورش زده، یک سری استحکامات از قبیل قلعه‌ی دختر و گسترش شهر فیروزآباد و ایجاد یک مجموعه کاخ و محل استقرار ایجاد کرده بود».
به گفته‌ی وی، شاید مهمترین دلیل برای این اقدام اهمیت شهر تیسفون به عنوان یک موقعیت مهم در رویارویی با امپراتوری روم به عنوان بزرگترین قدرت بر علیه پارتیان و ساسانیان بوده است.
نابودی پس از سقوط ساسانیان
میرجانی درباره‌ی ایجاد مجموعه‌ی ایوان مداین نیز گفت: «کاخ باقی مانده از مجموعه هفت شهری که روی همدیگر، در زبان اعراب مداین نام گرفته و پس از سقوط ساسانیان به سرعت رو به فروپاشی و نابودی پیش گرفت، توسط شاپوریکم ایجاد می‌شود».
وی افزود: «نمای این بنا از سوی درازا گسترش می‌یابد و دارای چهار طبقه بوده که با تاق نماهای بی‌روزن که پیرامون آن‌ها، نیم ستون‌ها قرار گرفته‌اند، موزون شده است، در مرکز بنا طاق یک ایوان عظیم همچنان پای برجاست».
این باستان‌شناس در مورد ویژگی‌های این بنا، گفت: «بلندی ایوان 37 متر و درازیش 43 متر است و در عقب آن تالار مستطیل شکلی وجود داشته است».
میرجانی در پایان نیز یکی از مهمترین تزیینات این کاخ را گچ‌بری‌های گوناگون آن دانست و گفت: «تنها در یک ایوان از این کاخ، 18 نقش گوناگون برشمرده شده و شاید یکی از شاخص‌ترین نقش‌مایه‌های گچ‌بری شده در کاخ تیسفون، نقشی است که یک جفت بال گسترده که بر بالای آن نیز یک کتیبه‌ی کوتاه پهلوی قرار دارد و شاید بتوان این نوشته پهلوی را ایران خواند، البته بعدها این نقش به عنوان سمبل و نشان دانشگاه تهران به عنوان اولین مرکز دانشگاهی و علمی کشور تعیین می‌شود».