توسعه سامانه حمل و نقل عمومی ‌از جمله مترو در شهرهای مختلف بویژه در شهر تهران؛ مورد توجه شهرداری‌ها قرار گرفته است، اما این توجه بیشتر در سمت کمیت بوده نه کیفیت! بدین معنا که شهرداران افزایش طول تونل و تعداد ایستگاه‌ها را بیشتر از افزایش قطار و خدمات مورد توجه قرار داده‌اند.

توسعه سامانه حمل و نقل عمومی ‌از جمله مترو در شهرهای مختلف بویژه در شهر تهران؛ مورد توجه شهرداری‌ها قرار گرفته است، اما این توجه بیشتر در سمت کمیت بوده نه کیفیت! بدین معنا که شهرداران افزایش طول تونل و تعداد ایستگاه‌ها را بیشتر از افزایش قطار و خدمات مورد توجه قرار داده‌اند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، مترو مهمترین شبکه حمل و نقل شهری است و مسافران زیادی روزانه از این وسیله برای جابجایی استفاده می‌کنند چراکه سریع‌تر و بدون ترافیک می‌توانند به مقصد برسند. متروی تهران اولین شبکه مترو ایران بود که راه افتاد. پس از آن شبکه مترو در شهرهای مشهد، شیراز، اصفهان و تبریز به راه افتاد و این شهرها هم مجهز به سیستم حمل و نقل مترو شدند. به این ترتیب در حال حاضر ۵ شهر بزرگ ایران دارای خطوط حمل و نقل مترو هستند و طبق پیش‌بینی‌ها قرار است در آینده‌ای نزدیک ۴ شهر دیگر هم به این لیست اضافه شوند و شمار شهرهای دارای مترو در ایران به ۹ عدد برسد.
این درحالی است که تنها احداث و توسعه شبکه مورد توجه قرار گرفته است، در کنار توسعه شبکه ریلی درون شهری؛ برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت جابجایی مسافر، نیاز به قطار است. ولی با این حال بسیاری از خطوط احداث شده چه در تهران و چه در سایر شهرها از کمبود قطار رنج می‌برند.
با این وجود یکی از افتخارات مسئولان شهری چه در این دوره و چه در دوره قبل؛ افزایش ایستگاه‌های مترو بوده که هیچ قطاری از آنها عبور نمی‌کند یا با سرفاصله‌های طولانی و غیرمعمول قطار به آنها می‌رسد! به‌عنوان مثال در خط سه متروی تهران سرفاصله قطارها در بهترین وضعیت اگر مشکلی پیش نیاید 10 تا 15 دقیقه است. در ایستگاه‌هایی نظیر میدان صنعت یا دیگر ایستگاه‌های تازه تاسیس این زمان بسیار بیشتر هم هست، این درحالی است قبلا حرف از کاهش سرفاصله قطارها به دو دقیقه به میان آمده بود.

ترافیک جمعیتی
یکی از مهمترین مشکلات شبکه مترو، کمبود واگن و قطار است، این مشکل از ابتدای احداث مترو در کشور وجود داشته و با وجود اینکه بارها از راه‌حل تامین واگن صحبت شده این مشکل به قوت خود باقی مانده است!
در سال‌های گذشته چین بزرگترین فروشنده واگن به ایران بود که بعد از بروز مشکلات ارزی و همچنین عدم تخصیص سهم دولت برای توسعه حمل و نقل عمومی ‌این موضوع، واردات واگن با مشکلات جدی روبرو شد. در آن زمان با توجه به کاهش واردات از چین، از تولید در داخل کشور بحث به میان آمد تا بتوان کسری واگن را جبران کرد.
حتی چند شرکت داخلی نظیر واگن‌سازی پارس و واگن‌سازی تهران برای تولید واگن اعلام آمادگی کردند و بودجه‌هایی نیز به این شرکت‌ها اختصاص یافت، اما این کار هم به نتیجه‌ای که باید نرسید و همچنان در خطوط مترو بویژه در ساعات پیک تردد شاهد ازدحام جمعیتی بسیاری بالایی هستیم.
اهمیت این موضوع آن هم در شرایط کرونایی بیش از گذشته است؛ آنچنان که سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان هم با ابراز نگرانی از وضعیت جابجایی مسافران در شبکه حمل و نقل عمومی؛ ‌‌این وضعیت را عامل تشدید اپیدمی ‌دانست. با این حال دولت که متعهد شده بود تا 80 درصد هزینه توسعه شبکه حمل و نقل عمومی ‌را پرداخت کند نه امسال و نه در سال‌های گذشته به این تعهد خود عمل نکرده است!

خودکفایی‌های نمادین و مناسبتی!
شرکت‌های توانمندی برای تولید واگن در کشور وجود دارند و می‌توانند بخشی از نیازهای کشور را برطرف کند، اما این صنعت هم مانند دیگر صنایع وابسته به واردات برخی از قطعاتی است که یا توان تولید آن در کشور وجود ندارد یا به اندازه کافی روی آن سرمایه‌گذاری نشده است. 
با این حال گاهی اوقات مسئولان برای کاهش فشار‌های افکار عمومی ‌از خودکفایی در این صنعت حرف می‌زنند که در واقعیت چنین چیزی وجود ندارد. نقض این ادعا هم وضعیت فعلی شبکه مترویی است. امروز در متروی تهران بویژه در ساعات پیک ترافیک، جمعیتی بسیار بالا و خارج از ظرفیت قطارها روی سکوها منتظر می‌مانند! 
مجتبی گلشنی، مدیرعامل شرکت واگن‌سازی تهران در جایی گفته بود که «توانایی ساخت 6 هزار واگن مترو را داریم»، اما تصویر امروز مترو چیز دیگری می‌گوید و کمبودها به شدت احساس می‌شود. 
در همین حال، فرنوش نوبخت، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو با بیان اینکه در بررسی‌های اولیه مشخص شده که بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان پول برای تعمیر و خرید تجهیزات جدید احتیاج داریم که البته این رقم تقریبی است و به قیمت ارز روز بستگی دارد، گفته است: «البته نمی‌توان این اعتبار را یک روزه یا یک شبه تامین کرد و فرآیند جذب اعتبار طولانی است به همین دلیل این عدد اعلامی تقریبی است.»
او گفته است : «۴۰۰ واگن ما نیاز به اورهال در رده‌های مختلف دارند که به خاطر کمبود بودجه و گرانی نتوانستیم به موقع آنها را تعمیر کنیم. هرچند که حالا در نظر داریم با تاخیر این تعمیرات اساسی انجام شود، اما هم پول برای تجهیزات جدید می‌خواهیم و هم برای تعمیرات.»
نتیجه‌ای که می‌توان از برآیند وضعیت متروی تهران گرفت این است که مترو حال خوبی ندارد و ازدحام مسافران در واگن‌ها در این روزهای کرونایی نگرانی‌ها را افزایش داده است. از طرفی سوءمدیریت‌ها در زمینه تامین اعتبارات و همچنین توسعه امکاناتی نظیر قطارها به کاهش کیفیت خدمات‌رسانی منجر شده است و تقریبا هیچ عزمی هم برای برطرف‌سازی این کمبودها وجود ندارد.
گزارش: محمد سیاح