مردم سالاری آنلاين - قوانین دست‌وپا گیر مشکل صنعت خودرو

طبق بررسی‌ها تولید خودرو و قطعات در مهرماه امسال و نسبت به مهر ۹۸ بیش از ۲۰ درصد رشد کرده است. همچنین در شهریور امسال و نسبت به ماه مشابه سال گذشته نیز تولید خودرو و قطعات حدود ۱۹ درصد رشد را نشان می‌دهد.

هنوز آمار و ارقام تولید خودرو و قطعات در آبان منتشر نشده است، اما با توجه به روند صعودی رشد تیراژ، به نظر می‌رسد در این ماه نیز بخش خودرو و قطعات با رشد تولید مواجه باشند. این روند ممکن است در سه ماه پایانی سال نیز ادامه یابد و در مجموع نیمه دوم سال، روزهای بهتری برای صنعت خودرو و قطعه رقم بخورد. از جمله فاکتورهایی که به نظر می‌رسد بر تداوم روند بهبود تولید خودروهای داخلی اثرگذار باشد، می‌توان به تسریع ترخیص قطعات و مواد اولیه از گمرک، رشد قیمت کارخانه‌ای خودروها، طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آزادسازی قیمت بخشی از خودروها و همچنین سیگنال‌های مثبت احتمالی از احیای توافق هسته‌ای برجام اشاره کرد.
این آمارها در حالی بیان‌شده که به گفته علی چنگی، مدیرعامل گروه پژوهش صنعت مدرن کشور ما ظرفیت بیشتری نسبت به آمار ارائه ‌شده در تولید خودروی داخلی دارد.
وی معتقد است: در حال حاضر برای رسیدن به ظرفیت ایده‌آل در تولید خودرو با دو مشکل اساسی یعنی قوانین دست‌وپا گیر و بی‌ثباتی صنایع بزرگ به‌عنوان تامین‌کننده مواد اولیه روبه‌رو هستیم.
متن زیر ماحصل گفت‌وگوی ما با علی چنگی، مدیرعامل گروه پژوهش صنعت مدرن حول محور موفقیت‌های این شرکت در ۹ ماه اخیر و همچنین مشکلات پیش روی توسعه خودروسازی داخلی است.

آیا عملکرد گروه پژوهش صنعت مدرن کشور در ۹ ماهه اخیر مطلوب بوده است؟
با توجه به اینکه ایران‌خودرو تا پایان آذرماه توانسته رکورد تولید سال گذشته را به ثبت برساند و میزان تولیدات خود را ۲۵ درصد افزایش دهد ما نیز به‌عنوان تامین‌کننده چراغ‌های خودرو برای محصولات ایران‌خودرو در این رشد سهیم بوده‌ایم؛ اما اینکه آیا شرکت ما توانایی و ظرفیت تولید بیشتر را دارد نیازمند توجه به ظرفیت تولید خودروی داخلی است.

اگر شرکتی مانند ایران‌خودرو توانسته به‌‌رغم مشکلات ارزی، تحریم‌ها و سنگ‌اندازی‌های فراوان به تولید ۲۵ درصدی برسد یعنی توانایی افزایش این میزان تولید را دارد و باید ببینیم چه موانعی موجب شده به‌‌رغم ظرفیت بالا این رشد بالاتر از میزان ذکرشده نباشد؟
شما دلیل این موضوع را در چه می‌دانید؟
به‌طورکلی در اقتصاد ایران، فضای کسب‌وکار یک فضای کسب‌وکار دوگانه است که می‌توان به آن دوگانگی انگیزشی اقتصاد ایران گفت، اگر اقتصاد ایران را به ۲ دسته فعالیت تقسیم کنیم یک دسته از فعالیت‌ها، فعالیت‌هایی که مولد هستند و ارزش‌افزوده ایجاد می‌کنند و اشتغال‌زا هستند که شامل فعالیت‌های تولیدی در حوزه صنعت، کشاورزی و... است. دسته دیگر فعالیت‌ها، فعالیت‌های غیر مولد است که این فعالیت‌ها اشتغال‌زایی ندارند و ارزش‌افزوده‌ای ایجاد نمی‌کنند که فعالیت‌های دلالی یا رانتی را شامل می‌شود.
قوانین و مقررات و شرایط کسب‌وکار اقتصاد ایران به‌صورتی است که همیشه برای بخش مولد مانع ایجاد می‌کند، یعنی اگر بخش مولد بخواهد به دنبال فعالیت باشد با هزار مشکل، مانع و قانون مواجه می‌شود، مجوزهای مختلف نیاز دارد و با محدودیت‌های مختلف مواجه است و عوارض و مالیات‌های مختلفی باید پرداخت کند و دست‌وپای این بخش بسته است.
در مقابل بخش غیر مولد، آزاد است و قوانین و مقررات و سیستم مالیاتی مانعی برای بخش غیر مولد ایجاد نمی‌کند، درصورتی‌که در یک کشور توسعه‌یافته عکس این اتفاق می‌افتد و بخش‌های غیرمولد با محدودیت‌های زیادی مواجه هستند و بخش‌های مولد آزاد هستند، اما راه فعالیت بخش مولد را بسته‌ایم و فضا را برای فعالیت بخش غیرمولد فراهم کرده‌ایم.
بنابراین مشکل اساسی در بخش مولد مربوط به قوانین دست‌وپا گیر است. باید توجه داشته باشیم در جهت تحقق جهش تولید، نیاز است تا دولت و حاکمیت نیز گام‌هایی بردارند که مهم‌ترین آنها حذف قوانین دست‌وپا گیر فرا روی تولید است که باید یک‌بار برای همیشه این مشکل حل شود، قوانین کار، تامین‌اجتماعی و مالیات مخل تولید هستند و این قوانین مانع جهش تولید می‌شوند.
اما در خصوص مشکل دوم باید بگوییم این مشکل ناشی از عدم ثبات کاری و عملکردی صنایع مادر است متاسفانه این صنایع نگاه ثابت برای صنایع کوچک و خرد ندارند حتی این عدم ثبات را می‌توان به‌صورت ماهانه در عملکرد این شرکت‌ها دید.
مشکلاتی ازجمله عدم ارائه به‌موقع مواد اولیه، افزایش قیمت روزانه و نبود برنامه جامع سه مشکل کنونی صنایع کوچک است که از رفتار بی‌ثبات صنایع مادر نشات می‌گیرد.
البته از دیگر معضلات اقتصادی ایران می‌توان به شبکه بانکی و سیاست‌های پولی در ایجاد نقدینگی‌های بدون پشتوانه اشاره کرد و تا زمانی که این معضلات اصلاح نشود حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود مشکلات اقتصادی حل نمی‌شود.

صادرات شما در ۹ ماه اخیر به چه میزان بوده است؟
ما در بخش صادرات مشکل چندانی نداشتیم و توانسته‌ایم به‌‌رغم مشکلات متعدد بازارهای خود را حفظ کنیم. به‌طورکلی یکی از مسائل مهم در بازار صادراتی حفظ کیفیت محصولات و مولفه‌های رقابتی آن است که ما توانسته‌ایم به تعهدات خود در این ۹ ماه اخیر عمل کنیم. البته از آنجا‌ که نرخ ارز از ابتدای سال جاری با رشد مطلوبی روبه‌رو شده نرخ حاصل از صادرات کالا برای شرکت رقم قابل‌توجهی بوده است.

آیا کشورهای واردکننده قطعات خودرو از کیفیت محصولات ایرانی راضی هستند؟
در ابتدای امر باید بدانیم دست کشورهای واردکننده در انتخاب مبدأ واردات بسیار باز است و آنها می‌توانند به‌راحتی از هر کشوری که مایل هستند کالا وارد کنند. اگر این کشورها کالای ایرانی را انتخاب می‌کنند دلیلی جز کیفیت و قیمت مطلوب ندارد. به‌هرحال ایران برای انجام مبادلات و تامین واردات متنوع خود به مقدار معتنابهی ارز نیازمند است که برای کسب این درآمد ارزی راهی به‌جز صادرات وجود ندارد. به همین دلیل در هر راهبرد بلندمدت توسعه‌ای، توجه به گسترش صادرات لازم است؛ صادراتی که می‌تواند به‌عنوان رشد و محرک توسعه صنایع کشور عمل کند. ازاین‌رو توجه به بازار کشورهای دیگر برای صادرات محصولات ایرانی امری ضروری به نظر می‌رسد و باید مسوولان در هموارسازی امر صادرات تلاش بیشتری داشته باشند.

آیا امسال نیز به امر نوآوری توجه داشته‌اید؟
در حال حاضر بومی‌سازی خط تولید و طراحی نسل جدید چراغ‌ها را در داخل شرکت انجام داده‌ایم. در برخی از حوزه‌های طراحی نیز پیشرفت مناسبی داشته‌ایم که طراحی چراغ خودرو K۱۳۲ نیز بر عهده گروه پژوهش صنعت مدرن بوده؛ اما با توجه به اینکه صنعت چراغ خودرو پویا و همچنان در حال ‌توسعه است،‌ ما باید تمام تلاش خود را برای پیشرفت و توسعه به کار بگیریم. بیشترین مشکلی که برای تولید چراغ خودرو داریم به داشتن دسترسی به نرم‌افزارهای پیشرفته طراحی برمی‌گردد. متاسفانه چنین نرم‌افزارهای کاربردی و پیشرفته را به ایران نمی‌دهند و اگر هم بدهند قیمت بسیار بالایی برای آن در نظر می‌گیرند. البته بازهم خرید آن نرم‌افزارها برای افزایش عمق داخلی‌سازی محصولات ارزشمند است و حاضر هستیم زیر بار قیمت بالایی که می‌گویند برویم، اما مشکل دیگر این است که پشتیبانی فنی از نرم‌افزار انجام نمی‌دهند. دلیل این ماجرا هم این است که در دنیا منابع محدود و معدودی این نرم‌افزارها را تولید می‌کنند. جبر تحریم‌ها منجر به این شده که از فروش نرم‌افزارهای اصلی به تولیدکنندگان ایرانی خودداری کنند. همین موضوع منجر به افزایش مشکلاتی شده که برای ادامه تولید باید با آن دست‌وپنجه نرم کرد؛ اما با تمامی این اوصاف در امر نوآوری همچنان پیشتاز هستیم.

اگر شرکت تولیدکننده‌ای قصد داشته باشد توان دانشی و فنی خود را در جهت تولید چراغ افزایش دهد، نخستین بخشی که باید به آن توجه کند چیست؟ خودروسازان چقدر در این هدف می‌توانند موثر باشند؟
در پاسخ به قسمت اول سوال شما باید گفت، توان مهندسی را افزایش دهند، سپس از نیروهای متخصص و نرم‌افزارهای پیشرفته استفاده کنند. در پاسخ به قسمت دوم سوال شما باید گفت نقش محوری در رشد و توسعه قطعه‌سازان را خودروسازان دارند. حتی خودروساز تعیین می‌کند که قطعه‌ساز در چه رده‌ای صعود یا تنزل داشته باشد. خودروساز به کمک تکنولوژی روز می‌تواند قطعه‌سازان را مجبور به افزایش توان فنی و کیفی خود کند.
بارها انتقاد شده که کیفیت خودروها طی دو سال اخیر با کاهش روبه‌رو بوده است، این مساله در مورد تولید چراغ خودروها هم صادق است؟
به طور حتم پاسخ منفی است. خودروسازان کیفیت قطعات را به شدت کنترل کرده و در بحث کیفیت هیچ‌گونه کم‌کاری نمی‌کنند. با وجود همه مشکلات اعم از تحریم‌ها و چالش‌های تولیدی و صنعتی، خودروسازان در بحث کیفیت کوتاه نیامده‌اند. قطعه‌سازان باید چابکی و کارآمدی خود را در کنار منابع تامین مواد حفظ کنند تا کیفیت کاهش نیابد. باید اشاره داشت که در سال‌جاری بررسی کیفیت بیش از گذشته از سوی خودروسازان با سختگیری همراه است.

منبع دنیای اقتصاد