پاییز هزار رنگ با همه زیبایی‌هایش تمام شد و تهرانی‌ها عروس فصل‌ها را با ۳۱ روز هوای ناسالم سپری کردند که در مدت مشابه سال گذشته این فصل را با ۳۰ روز هوای ناسالم گذرانده بودند، مسوولان بیشترین علت آلودگی را بارگذاری بیش از توان اکولوژیک پایتخت و انباشت آلایندگی می‌دانند.

پاییز هزار رنگ با همه زیبایی‌هایش تمام شد و تهرانی‌ها عروس فصل‌ها را با ۳۱ روز هوای ناسالم سپری کردند که در مدت مشابه سال گذشته این فصل را با ۳۰ روز هوای ناسالم گذرانده بودند، مسوولان بیشترین علت آلودگی را بارگذاری بیش از توان اکولوژیک پایتخت و انباشت آلایندگی می‌دانند.
پاییز زیبا در حالی در کلانشهرهای کشور از جمله تهران، اصفهان، کرج، تبریز، مشهد، اهواز، شیراز و اراک سپری شد که این شهرها به ترتیب ۳۱، ۴۶، ۳۴، ۹، ۲۸، ۵۹ ، ۱۶ و ۱۶ روز هوای ناسالم داشتند که در مدت مشابه سال گذشته تعداد روزهای ناسالم در این کلانشهرها به ترتیب ۳۰، ۳۰، ۱۲، ۵، ۳۹، ۴۹، ۱۱ و ۱۲ روز بوده است که در برخی شهرها بیشتر و در برخی کمتر شده است.
به نظر می رسد ۳۱ یا ۴۶ روز هوای ناسالم برای یک فصل زیاد باشد؛ به اعتقاد کارشناسان این اعداد نتیجه عملکرد خودمان است که بدون توجه به ظرفیت طبیعی و توان اکولوژیک شهرها، بدون برنامه و فکر روند توسعه را در پیش گرفته ایم و بیش از حد توان بارگذاری کرده ایم، در این شرایط ترافیک کلانشهرها به ویژه تهران هم مزید بر علت شده است و در تمام روز شاهد حجم زیادی از خودرو در سطح شهر هستیم این در حالی است که بارها و بارها اعلام شده که خودرو و موتورسیکلت علت اصلی آلودگی هوای کلانشهرها به ویژه تهران هستند و تاکید شده که تا حد امکان از حمل و نقل عمومی استفاده شود، بررسی ها نشان می دهد وقتی ترافیک اتفاق می افتد انتشار آلودگی بیشتر می شود چون وقتی که خودرویی در ترافیک درجا کار می کند حدود ۵ برابر افزایش انتشار آلودگی نسبت به زمان تردد دارد، در تهران هم که همیشه ترافیک وجود دارد.
اکنون حدود ۱۰ میلیون خودرو در تهران تردد می کند که بیش از ۱۰ درصد آنها فرسوده اند در حالی که این ۱۰ درصد حدود ۴۰ درصد از سهم آلودگی را به خود اختصاص داده است، همچنین ۶۰ درصد اتوبوس های شرکت واحد پایتخت فرسوده اند، در کنار خودروها، موتورسیکلت ها هم از لحاظ انتشار آلایندگی عقب نمانده اند، بر اساس آمارها حدود سه میلیون موتورسیکلت در تهران شماره شده که از این تعداد حدود ۵۰۰ هزار موتورسیکلت به طور مداوم در حال تردد در سطح شهر هستند که حدود ۲۰ درصد از سهم آلایندگی هوا به آنها اختصاص دارد.
در کنار همه فشارها که به توان اکولوژیک شهر وارد می آید باید پدیده اینورژن یا وارونگی دما را نیز اضافه کنیم، وارونگی دما از فصل پاییز آغاز و تا بهمن ماه و اوایل اسفند ادامه دارد، البته این پدیده در شب های فصول دیگر نیز اتفاق می افتد اما به علت طولانی بودن روز و تابش بیشتر خورشید، در اوایل صبح از بین می رود اما در فصل سرد سال به علت کوتاه بودن روز و تابش کمتر خورشید طولانی تر می شود.
در واقع زمانی که اینورژن رخ می دهد جای هوای سرد و گرم تغییر می کند و در این شرایط اگر هوا هم ساکن شود و بادی نوزد آلودگی در سطح شهر باقی می ماند و مانند پتویی روی شهر را می پوشاند که موجب انباشت آلایندگی و بروز روزهای ناسالم می شود که قطعا عواقب زیادی برای سلامت انسان ها به همراه دارد؛ افزایش بیماری های قلبی و ریوی ، سرطان ها و سکته قلبی برخی از آنها است.
داریوش گل علیزاده معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست روز جمعه در این باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: از ۹۰ روز فصل پاییز ۳۱ روز هوای آن ناسالم و بقیه روزها در شرایط پاک و قابل قبول بود، هوای کلانشهرهای اصفهان، کرج، تبریز، مشهد، اهواز ، شیراز و اراک نیز به ترتیب در پاییز امسال ۳۱، ۴۶، ۳۴، ۹، ۲۸، ۵۹ ، ۱۶ و ۱۶ روز ناسالم بود در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این روز به ترتیب ۳۰، ۳۰، ۱۲، ۵، ۳۹، ۴۹، ۱۱ و ۱۲ روز بوده است.
وی افزود: در تهران در شرایط عادی همیشه انتشار آلایندگی داریم حال اگر باد باشد و هوا پایدار نباشد آلودگی از بین می رود و شاخص های آلایندگی بالا نمی رود چون باد آلودگی را پراکنده می کند، به عنوان مثال سال ۱۳۹۷ چون وضعیت جوی خوب بود هوا در تهران و بیشتر کلانشهرها بسیار عالی و در شرایط ایده آل قرار داشت اما بعد از آن دیگر هوا به آن شرایط مطلوب نرسید و از طرف دیگر انتشار آلایندگی نه تنها کم نشد بلکه بیشتر هم شد از این رو مدام شاهد روزهای ناسالم هستیم.
وی اظهار داشت: آمارها از سال ۱۳۹۲ نشان می دهد که در طول سال میزان روزهای آلوده به ترتیب ۶۰ درصد، ۴۰ درصد بود که در نهایت به ۲۷ درصد رسید که این آمار نشان می دهد روند آلودگی هوا نسبت به شرایط مشابه روبه بهبود است، اقدامات خوبی در راستای کاهش انتشار آلودگی در هوا صورت گرفته اما کافی نبوده است، در این مدت حداقل کاری که انجام شد حذف سوخت پتروشیمی بود و اکنون سوخت استاندارد توزیع می شود که تاثیر زیادی در کاهش آلودگی هوا داشته وگرنه وضعیت خیلی بد می شد.
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست ادامه داد: از طرف دیگر خودروها نیز ارتقاء استاندارد داشتند که این خود در کاهش آلودگی بسیار موثر بوده است، همچنین معاینه فنی خودروها هم توسعه یافت، نظارت ها تقویت شد و پایش صنایع نیز بهتر شد که این عوامل باعث شد هوا تا حدودی بهتر شود.
وی درباره اینکه با وجود محدودیت های ترافیکی کرونایی اما همچنان شاهد آلودگی هوا در تهران هستیم گفت: محدودیت تردد به علت کرونا فقط زمان پیک ترافیک را تغییر داد قبلا در ساعاتی از صبح و غروب پیک ترافیک داشتیم اما الان در هر ساعت از روز شاهد ترافیک در شهر هستیم ، می دانیم که ترافیک آلودگی را بیشتر می کند چون تحقیقات نشان داده زمانی که یک خودرو در ترافیک درجا کار می کند نسبت به زمانی که در حرکت است پنج برابر بیشتر آلودگی را انتشار می دهد و از آنجا که در تهران همیشه ترافیک داریم پس کاهش آلودگی تا حدی دشوار خواهد بود.
وی افزود: همچنین گاهی گفته می شود جمعه که تعطیل است پس چرا باز هم آلودگی هوا داریم که باید بگویم ما در طول هفته تجمع و انباشت آلایندگی را داشتیم که در این صورت اگر بادی نوزد تا آلاینده ها را خارج کند ، اگر ۱۰ واحد آلودگی هم وارد شود به همان میزان بر شدت آلودگی هوا افزوده می شود چون آلودگی راه خروج ندارد اما در مقابل همچنان انتشار صورت می گیرد.
گل علیزاده اظهار داشت: آلودگی و انتشار آن همواره در تهران وجود دارد چون جمعیت، صنایع و خودروها بیش از توان طبیعی آن هستند بنابراین در این شرایط زمانی که هوا ساکن شود و آلودگی انباشته شده و انگار در یک محفظه محبوس می شود چون انتقال آلودگی صورت نمی گیرد و شاهد خاکستری شدن هوا می شویم.
وی با بیان اینکه البته پدیده اینورژن تنها مقصر آلودگی هوا نیست گفت: علت اصلی همان بارگذاری بیش از حد است ما در تهران و خیلی از کلانشهرها بارگذاری بیش از حد جمعیت و فعالیت داریم که منجر به افزایش مصرف انرژی می شود و هر چه مصرف انرژی بالاتر رود آلودگی بیشتر می شود، ضمن اینکه ۱۰ درصد خودروهای تهران فرسوده هستند و این ۱۰ درصد ۴۰ درصد از سهم منابع متحرک را به خود اختصاص می دهد، همچنین حدود ۶۰ درصد اتوبوس‌های شرکت واحد تهران نیز فرسوده هستند.
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: الان حدود ۱۰ سال است که در زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی پیشرفتی نداشتیم اما در مقابل سال به سال بر تعداد خودروها افزوده می شود و سن خودروهای قبلی بالاتر می رود و به همان نسبت بر میزان انتشار ناشی از عمر فرسودگی آنها اضافه می شود، الان حدود ۱۰ میلیون خودرو در تهران وجود دارد، همچنین حدود ۲.۵ تا ۳ میلیون موتورسیکلت در پایتخت شماره گذاری شده که از این تعداد حدود ۵۰۰ هزار موتورسیکلت که همه کاربراتوری هستند به طور مداوم در حال تردد هستند که استانداردشان بسیار پایین است، در حالی که حدود ۲۰ درصد در انتشار ذرات آلاینده در بخش منابع متحرک سهم دارند.
وی ادامه داد: در تهران علاوه بر انتشار آلایندگی از طریق منابع متحرک، فعالیت صنایع پایین دست مانند زباله سوزها است که به صورت شبانه روزی کار می کنند و با جهت وزش باد آلودگی ها وارد شهر می شود.
گل علیزاده تاکید کرد: اگر بخواهیم کار مفیدی برای کاهش آلودگی هوا انجام دهیم باید از رده خارج کردن خودروهای فرسوده در اولویت قرار گیرد و بعد در بلند مدت به سمت خودروهای کم مصرف پیش رویم البته در تهران حتی اگر تمام شرایط هم ایده آل باشد باز تضمینی نیست که آلودگی هوا نداشته باشیم چون بیش از ظرفیت تهویه هوا بارگذاری کرده ایم و توان اکولوژیک تهران سالهاست که تمام شده مگر اینکه بیاییم خودروهای کم مصرف و برقی تولید کنیم، از سوی دیگر به این سمت برویم که تولید انرژی های تجدید پذیر را بیشتر کنیم یعنی کاهش مصرف سوخت فسیلی داشته باشیم، یک کار خیلی مهم دیگر اینکه با توجه به اینکه سال به سال مشکل کمبود گاز داریم گاز را باید در اختیار نیروگاه ها قرار دهیم تا آنها برق تولید کنند و مردم سیستم های گرمایشی و سرمایشی خود را برقی کنند چون سوخت پاکی است و تاثیر زیادی در کاهش آلودگی هوا دارد دنیا هم به این مسیر حرکت می کنند.
وی به نقش مازوت در صنایع اشاره کرد و گفت: البته صنایع می توانند مازوت هم بسوزانند اما به شرطی که سیستم های کنترلی نصب کنند در اروپا وسط شهر ذغال سنگ می سوزانند اما آلودگی در پی ندارد چون سیستم کنترلی دارند اما صنایع ما این سیستم را ندارند  و اگر مدام هم گاز بسوزانند باز هم انباشت آلایندگی خواهند داشت اگر سیستم کنترلی نصب کنند ناکس و سایر آلودگی ها جذب می شوند و در این صورت شرایط انتشار آلودگی به حداقل می رسد.