مردم سالاری آنلاين - ضرورت تحول دیجیتال در صنعت بیمه

رسیدن به ضریب نفوذ ۷ درصدی بیمه در طول اجرای برنامه ششم توسعه و افزایش سهم بیمه‌های زندگی در سبد محصول شرکت‌های بیمه از اهداف مهمی است که صنعت بیمه آن را دنبال می‌کند. هدفی که به نظر می‌رسد تحقق آن دورنمایی دست‌‌نیافتنی برای صنعت بیمه به شمار آید، زیرا عدد پیش‌بینی شده تفاوت معناداری با ضریب نفوذ فعلی بیمه یعنی عدد ۳/ ۲ درصد دارد. آن هم در شرایطی که گفته می‌شود، صنعت بیمه همچنان با معضل فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در این حوزه مواجه است و مشکلات اقتصادی و رکود حاکم بر اقتصاد، خرید پوشش‌های بیمه‌ای را به یکی از اولویت‌های آخر خانوارها تبدیل کرده است. به هرحال با وجود تلاش‌هایی که در این سال‌ها برای توسعه این صنعت و افزایش ضریب نفوذ بیمه صورت گرفته، هنوز بیمه در کشور ما از جایگاه مناسبی که شایسته آن باشد، برخوردار نیست و همچنان یک خدمت لوکس به‌شمار می‌آید که همه افراد جامعه ضرورت خرید آن را احساس نمی‌کنند. حال در چنین شرایطی، این سوال مطرح می‌شود که چه راهکاری برای توسعه و بالا بردن جایگاه صنعت بیمه و افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور وجود دارد؟

اسماعیل دلفراز، مدیرعامل بیمه ملت در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، در کنار موضوع مهم فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی و نیز کاهش مشکلات اقتصادی، به‌روزرسانی صنعت بیمه و ارائه محصولات جدید بیمه‌ای را در توسعه صنعت بیمه موثر می‌داند و معتقد است: صنعت بیمه باید بتواند خودش را با نیاز جامعه پیش ببرد و از هر فرصتی برای طراحی خدمت جدید استفاده کند. صنعت بیمه باید از کسب و کارهای دیجیتال بهره ببرد و ورود استارت‌آپ‌ها را به عنوان یک ضرورت بپذیرد. بی‌تردید اگر این تغییر نگرش رخ دهد می‌توان امیدوار بود ضریب نفوذ بیمه در کشور افزایش یابد و صنعت بیمه از جایگاه مناسبی برخوردار شود. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

بیمه، به‌‌رغم اهمیتی که در بخش‌های مختلف دارد، اما آن طور که باید رشد و توسعه پیدا نکرده است. چه موانعی بر سر راه توسعه این صنعت وجود دارد؟
یکی از اهداف مهم صنعت بیمه که برای افق ۱۴۰۴ تدوین شده رسیدن به ضریب نفوذ بیمه ۷درصدی است. هدفی که تحقق آن به دلیل وجود برخی مسائل و مشکلات تا حدی سخت یا شاید غیرممکن به نظر برسد. در حالی این عدد به عنوان یک هدف‌گذاری تعیین شده که فاصله معناداری بین عدد ۳/ ۲ فعلی ضریب نفوذ بیمه تا عدد پیش‌بینی شده ۷درصد وجود دارد.
به هرحال با وجود مشکلاتی که بر سر راه این موضوع است، شیوع ویروس کرونا این شرایط را تشدید کرده و در مجموع باعث شده تا شرکت‌های بیمه حتی همچون روال سال‌های گذشته رشد ۳۰درصدی را که باید در پرتفوی‌ خود داشته باشند محقق نکنند. از این‌رو اگربخواهیم برای ضریب نفوذ بیمه عددی را متصور شویم، به نظر می‌رسد که درخوش‌بینانه‌ترین حالت، این عدد تا افق ۱۴۰۴ به ۴ تا ۵/ ۴درصد برسد.
باید بپذیریم صنعت بیمه برای رشد ضریب نفوذ بیمه، با چالش‌ها و مسائل زیادی روبه‌رو است. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، رکود اقتصادی و تورم حاکم بر اقتصاد کشور است؛ این موضوع سبب شده تا دورنمای سرمایه‌گذاری و فضای کسب و کار مخدوش شود و قدرت خرید افراد به خصوص برای بیمه‌های غیراجباری کاهش یابد. تعطیلی کسب و کارها، ورشکستگی برخی مشاغل، رکود در بخش ساختمان و کاهش پروژه‌های عمرانی با توجه به تشدید رکود اقتصادی و تاثیر آن بر بیمه‌های آتش‌سوزی، مسوولیت و مهندسی، از اثرات منفی است که از این بابت دامن صنعت بیمه را گرفته است. از آنجا که مشکلات اقتصادی سبب تغییر الگوی هزینه خانوارها شده و این شرایط در نهایت سبب می‌شود تا افراد جامعه برای صرفه‌‌جویی در هزینه‌ها، ازخرید برخی بیمه‌نامه صرف‌نظر کنند که با تشدید این شرایط، این عدم تمایل به خرید بیمه‌نامه می‌تواند دامن بیمه اجباری شخص ثالث را هم بگیرد که البته آمارهای بیمه مرکزی از خودروها و موتورسیکلت‌های فاقد بیمه‌نامه بیانگر همین موضوع است. محدودیت در برقراری بازارهای بیمه خارجی که باعث شده تا ریسک‌های بزرگ در داخل کشور انباشته شود از دیگر موانع مهم بر سر راه توسعه بیمه در کشور است. این موضوع سبب شده تا پوشش این ریسک‌ها در داخل کشور برای صنعت بیمه با سختی‌هایی همراه شود. اگرچه بیمه مرکزی از طریق ایجاد صندوق ویژه تحریم در صنعت بیمه، سعی کرده بخشی از این محدودیت‌ها را کم و گامی در جهت حمایت از شرکت‌های بیمه بردارد، اما به هرحال کاهش مراودات بین‌المللی اثرش را براین حوزه خواهد گذاشت. در این بین وجود قوانین و مقررات غیرضروری نیز دست شرکت‌های بیمه را برای آزادی عمل بیشتر و دسترسی به ضریب نفوذ بالاتر بسته است که ضرورت دارد در راستای اصلاح هرچه سریع‌تر این قوانین اقدام شود. به عنوان نمونه در آیین‌نامه سرمایه‌گذاری که برای شرکت‌های بیمه تدوین شده است، شرکت‌های بیمه‌گر مجاز هستند تا سقف ۴۰ درصد از ذخایر و حقوق صاحبان سهام را در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری کنند که البته اخیرا بیمه مرکزی با افزایشی ۲۰درصدی آن به مدت یکسال موافقت کرده است، ولی همچنان این محدودیت در شرایطی که بورس جذابیت‌های زیادی دارد و می‌تواند برای شرکت‌ها بازدهی ایجاد کند، آسیب‌زا خواهد بود. بی‌تردید اگر این قوانین اصلاح و شرکت‌های بیمه بتوانند بیشتر از سقف ۴۰درصد، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند این موضوع می‌تواند این امکان را برای ارائه نرخ سود مشارکت در منافع به مراتب بالاتر به بیمه‌گذاران بیمه زندگی فراهم کند و منجر به جذابیت بیشتر محصولات بیمه زندگی شود که این مهم در نهایت زمینه آشتی مردم با بیمه را رقم خواهد زد و این یعنی افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور.
البته به جز این مسائل، نباید از موضوع بسیار حائز اهمیت فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در صنعت بیمه غافل شد. باید بپذیریم که در جامعه ایرانی ما، فرهنگ بیمه چندان رشد نکرده و همچنان با حجمی از بی‌اعتمادی‌ها از سوی برخی خانوارها و بنگاه‌های اقتصادی نسبت به شرکت‌های بیمه مواجهیم. درحالی که صنعت بیمه در تمامی این سال‌ها به شکل شایسته‌ای در بحث ایجاد آرامش‌خاطر افراد جامعه و نیز حمایت از بخش‌های مختلف اقتصاد گام برداشته است.
علاو بر تمامی این موانع و مشکلات، موضوع قابل بحث دیگر، استفاده از نرخ تسعیر ارز نیمایی در ارزیابی ارزش ذخایر ارزی برخی از شرکت‌های بیمه است که ممکن است در قالب شناسایی سود ناشی از کاهش ارزش پول ملی در صورت‌های مالی این شرکت‌ها، در نهایت بین سهامداران آنها تقسیم و از صنعت بیمه خارج شود. درحالی که لازمه تقویت صنعت بیمه، فعالیت شرکت‌های بیمه‌ای قوی با پشتوانه مالی مناسب است. ضمن اینکه مساله کرونا نیز به چالش دیگری در حوزه صنعت بیمه تبدیل شده و مشکلات این بخش را تشدید کرده است.
به نظرشما چه راهکار عملی وجود دارد که بتوان موانع موجود بر سر راه توسعه صنعت بیمه را برطرف و زمینه تشویق بخش بیشتری از افراد جامعه برای خرید پوشش‌های بیمه‌ای را فراهم آورد؟
در بین بیمه‌گران، عبارتی مرسوم است با این عنوان که هر فرد یا بخشی که از بنیه مالی ضعیف‌تری برخوردار است، باید به موضوع بیمه توجه بیشتری داشته باشد تا آسیب کمتری ببیند. درحالی که ما خلاف این رویه را شاهد هستیم و هر فردی که قدرت خرید پایین‌تری دارد، بیمه را به عنوان یک کالای لوکس، از سبد خرید خانوار حذف می‌کند و برای بیمه اهمیتی قائل نیست.
دراین راستا به نظر می‌رسد در گام نخست برای اینکه بتوانیم شاهد رشد بیمه در کشور باشیم، ابتدا باید فرهنگ بیمه را در جامعه ایرانی توسعه دهیم و همزمان گام‌های عملی برای افزایش توان خرید افراد جامعه و ثبات‌بخشی به اقتصاد کشور برداریم.
ما باید همگام با نیاز جامعه حرکت کنیم و محصولاتی را طراحی و وارد بازار کنیم که نیاز امروز جامعه است و می‌تواند دهک‌های پایین جامعه را نیز تحت پوشش قرار دهد. باید پوشش‌های بیمه‌ای به گونه‌ای باشد که دغدغه پرداخت حق‌بیمه برای این بخش از جامعه کمرنگ شود و هر گروهی از جامعه با هر میزان درآمدی که دارد بتواند پوشش بیمه خریداری کند.
برای تحقق این امر و برای اینکه بتوانیم نوآوری و خلاقیت بیشتری در صنعت بیمه داشته باشیم، نیاز است تعاملات‌ را با مراکز دانشگاهی برای تولید دانش و خدمات جدید تقویت کنیم. بی‌تردید خروج صنعت بیمه از سنت‌گرایی و همچنین به‌کارگیری نیروهای متخصص و خبره و دانشگاهی، می‌تواند مسیر رشد صنعت بیمه را کوتاه‌تر کند تا افراد بیشتری از جامعه ترغیب به خرید پوشش‌های بیمه‌ای شوند.
از آنجا که نبود نوآوری‌ها، بی‌توجهی به افزایش کیفیت محصولات بیمه‌ای، عدم تنوع در خدمات بیمه‌ای و... نهایتا باعث کاهش بازدهی و فروش در شرکت‌های بیمه می‌شود، ازاین‌رو برخی از شرکت‌های بیمه برای حفظ سهم بازار و فروش بیشتر، گاهی دست به نرخ‌گذاری‌های غیرفنی می‌زنند که این موضوع در حال حاضر به یک معضل در صنعت بیمه تبدیل شده است که رفع آن نیاز به نظارت موثرتر دستگاه‌های حاکمیتی دارد. درحالی که شرکت‌های بیمه‌گر برای فروش بیشتر باید نسبت به ارائه خدمات جدید بیمه‌ای اقدام کنند و به جای کمیت، به کیفیت محصولات بیمه‌ای توجه کنند.
بی‌تردید اگر صنعت بیمه از این موانع عبور کند و رشد و توسعه یابد، نقش اثرگذارش در کسب و کارها و بخش‌های اقتصاد و جامعه پررنگ‌تر خواهد شد. صنعت بیمه با تامین امنیت فضای کسب و کار در جامعه، قادر است بسترهای لازم را در جهت افزایش سرمایه‌گذاری در ساختار اقتصادی فراهم و در پی رشد و رونق اقتصاد، سطح رفاه جامعه را افزایش دهد. بنابراین هرچه نگرش‌ها در صنعت بیمه تغییر کند و نگاه نو بر این صنعت حاکم شود، بی‌تردید می‌توان امیدوار بود رشد صنعت نیز سریع‌تر اتفاق بیفتد.
به نظر شما استارت‌آپ‌ها چقدر می‌توانند در این تغییر نگرش‌ها و همچنین به‌روزرسانی صنعت بیمه کمک کنند؟
یکی از راه‌های مهم رشد ضریب نفوذ بیمه در کشور، ارائه بیمه‌نامه‌های متناسب با نیاز جامعه و استفاده از کسب و کارهای دیجیتال است؛ در این مسیر استارت‌آپ‌ها می‌توانند بسیار کمک‌کننده باشند و این مسیر را برای رشد صنعت بیمه هموار سازند، اما با وجود اهمیت این موضوع، آمارها نشان از این دارد که کمتر از یک درصد پرتفوی صنعت بیمه در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار دارد که رقم بسیار ناچیزی است.
در این راستا مهم است تا نهاد ناظر ورود استارت‌آپ‌ها به صنعت بیمه را به عنوان یک ضرورت بپذیرد و نگرشی که در رابطه با این کسب‌وکارها به عنوان یک تهدید وجود دارد از بین برود و از آن به عنوان یک فرصت یاد شود. بی‌تردید اگر این تغییر نگرش اتفاق بیفتد، می‌توان امیدوار بود ضریب نفوذ بیمه در کشور هم رشد و توسعه پیدا کند.
در شرایطی که کرونا تغییراتی را در روال زندگی افراد ایجاد کرده است و لزوم دریافت خدمات برخط را بیش از هر زمان دیگر افزایش داده، به نظر می‌رسد فرصت مناسبی است که صنعت بیمه هم بتواند خودش را همگام با این شرایط پیش ببرد و با توسعه زیرساخت‌های آی‌تی و گسترش ارتباط با فضای استارت‌آپی، زمینه به‌روزرسانی صنعت بیمه را فراهم آورد. بی‌تردید در چنین شرایطی می‌توان از ظرفیت‌های بکری که همچنان در صنعت بیمه وجود دارد و در تمامی این سال‌ها مورد غفلت واقع شده استفاده کرد و زمینه توسعه صنعت بیمه را فراهم آورد.
در حال حاضر چه ظرفیت‌هایی در صنعت بیمه وجود دارد که از آن به شکل کامل استفاده نشده و بازاری بکر برای صنعت محسوب می‌شود؟
در بخش بیمه‌ای، ظرفیت‌های زیادی داریم که ورود به آن می‌تواند زمینه رشد صنعت بیمه را فراهم کند؛ یکی از بخش‌های مهمی که ظرفیت‌های زیادی را در دل خود جای داده است، بیمه‌های عمر و زندگی است که متاسفانه به دلیل بی‌اقبالی برای خرید، ضریب نفوذ این رشته بیمه‌ای در مقایسه با سایر کشورها به شدت پایین است.
درحالی بیمه عمر در کشور ما کمتر از ۱۵ درصد از پرتفوی شرکت‌های بیمه‌ای را تشکیل داده است که این بیمه می‌تواند فرصت مناسبی را برای رشد و افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور فراهم کند. ما نه تنها دراین حوزه، بلکه در رابطه با بیمه‌های اموال، مسوولیت، آتش‌سوزی و... نیز دچار عقب‌ماندگی‌هایی هستیم که با رشد این بخش‌ها می‌توان به آینده صنعت بیمه در کشور امیدوار بود. اینکه در کشور حادثه‌خیزی چون ایران، فقط ۲ درصد واحدهای مسکونی در کشور تحت پوشش بیمه‌های آتش‌سوزی هستند، جای نگرانی و تاسف دارد و باید برای آن فکری کرد.
در همین حال نه تنها در رشته‌های فعال بیمه‌ای نتوانسته‌ایم رشد قابل توجهی داشته باشیم، بلکه در بحث ورود محصولات و طرح‌های جدید بیمه‌ای هم ضعیف عمل کرده‌ایم که این نشان می‌دهد هنوز از تمام ظرفیت‌های بیمه‌ای استفاده نشده است.
در صورتی ‌که صنعت بیمه باید بتواند خودش را با نیاز جامعه پیش ببرد و از هر فرصتی برای طراحی خدمت جدید استفاده کند. به عنوان نمونه در شرایط حال حاضر که کسب‌وکارهای دیجیتالی رونق گرفته‌اند، لازم است ریسک‌های موجود در این بخش توسط صنعت بیمه پوشش داده شود و بیمه‌نامه سایبری وارد بازار شود.
براساس این رویکرد، ما در شرکت بیمه ملت، با نیازسنجی که از بازار داشته‌ایم با طراحی بیمه سایبری در این مسیر گام برداشتیم که امیدواریم با تاییدیه بیمه مرکزی و دریافت مجوز از این نهاد، این بیمه‌‌نامه هرچه زودتر وارد بازار بیمه‌ای کشور شود.
آن‌طور که مشخص است رویکرد و استراتژی شرکت بیمه ملت، توجه به نوآوری و ارائه محصولات جدید بیمه‌ای است. تاکنون چه دستاوردهایی در این زمینه به دست آورده‌‌اید؟
بیمه ملت از جمله شرکت‌های پیشرو در زمینه نوآوری و ارائه خدمات و محصولات جدید بیمه‌ای است که براساس همین رویکرد، برای اولین‌بار در صنعت بیمه، قرار است اوراق بهادار بیمه‌ای اتکایی را منتشر کند. ما توانستیم برای اولین بار در صنعت بیمه، با عبور از تنگناها و با حمایت‌های نهاد ناظر، انتشار اوراق بهادار بیمه اتکایی را به منظور انتقال ریسک‌های صنعت به بازار سرمایه در دستور کار قرار دهیم. چون اعتقاد داریم با افزایش تحریم‌ها و خروج بیمه‌گران بین‌المللی از بازار بیمه ایران، استفاده از این ابزار امری ضروری است و باید در این برهه از زمان از ظرفیت‌های بسیار زیاد بازار سرمایه استفاده کرد. در این راستا می‌توانیم در شرایط تحریم، بخشی از ریسک‌های بیمه‌ای را به بازار سرمایه انتقال دهیم و ریسک این بخش را مدیریت کنیم. این طرح مراحل پایانی خود را می‌گذراند و پیش‌بینی ما این است که این طرح از اقبال خوبی برخوردار شود که این امر می‌تواند اثربخشی آن را در اقتصاد تضمین کند.
کارت اعتباری نیز یکی از ابزارهای مهم مالی و محصول نوین صنعت بیمه است که در بیمه ملت به عنوان جایگزین برای چک تضمینی در خریدهای اقساطی عملیاتی شد و به دلیل مشکلات اقتصادی از اقبال بسیار خوبی برخوردار شد. تاکنون برای ۴ میلیون نفر کارت اعتباری صادر شده است.
بیمه‌نامه آرامش در تحصیل با پوشش کرونا با هدف ایجاد آرامش خانواده‌ها، بیمه بازخرید سنوات بیمه ملت با هدف تضمین پرداخت سنوات کارکنان و... از دیگر خدماتی هستند که بیمه ملت توانست با نیازسنجی مناسبی که از بازار بیمه‌ای داشت، طراحی و آنها را وارد بازار کند. بر این اعتقاد هستیم که با خلأیی که در بازار بیمه‌ای کشور احساس می‌شود، ورود محصولات و طرح‌های جدید بیمه‌ای می‌تواند زمینه توسعه صنعت بیمه را فراهم آورد و اقبال برای خرید بیمه‌نامه‌ها را افزایش دهد.
با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای که در شرکت بیمه ملت در حال اجرا است، این موضوع بر عملکرد شرکت چه تاثیری داشته است؟ شرکت تا پایان سال چه اهداف و برنامه‌هایی را دنبال می‌کند؟
در شرکت بیمه ملت، برای نخستین‌بار استراتژی‌ها و اهداف بلندمدت‌ را با توجه به تغییرات در چیدمان بالادستی نمودار سازمانی تغییر داده و بر مبنای سیاست‌گذاری‌های هیات‌مدیره، پیگیری مطالبات و کنترل جدی هزینه‌ها را به عنوان راهبردهای اصلی شرکت دنبال کردیم.
براساس همین سیاست‌گذاری‌ها، توانستیم در ۶‌ماه نخست امسال فراتر از اهدافمان عمل کنیم و پرتفوی شرکت را به ۱۱۰۰میلیارد تومان برسانیم. در حالی که پرتفوی شرکت سال گذشته ۱۴۰۰میلیارد تومان بوده است، موفق شدیم در ۶ ماه بیش از۸۰درصد پرتفوی سال گذشته را محقق کنیم. تغییر استراتژی فروش و حرکت به سمت خرده‌فروشی و همچنین تقویت و توانمندسازی نمایندگان و شبکه فروش از عوامل مهم و اثرگذار در کسب پرتفوی شرکت بوده است.
بیمه ملت همچنین در حوزه شفافیت مالی و وصول مطالبات بسیار موفق عمل کرده و در ۶‌ماه نخست امسال توانست در مجموع ۲۲۲میلیارد تومان از مطالبات این شرکت را وصول کند. بر همین اساس نیز بیمه ملت با نسبت توانگری مالی ۲۷۹درصد و افزایش ۸۵ درصدی نسبت به سال گذشته، علاوه بر حفظ توانگری مالی خود در سطح یک شرکت‌های بیمه طی ۹ سال متوالی، تنها شرکت بیمه در صنعت است که موفق شده رکورد تثبیت نسبت توانگری مالی بالای ۲۰۰درصد را از آن خود کند. در همین حال با توجه به اقدامات انجام شده در شرکت بیمه ملت توانسته‌ایم سود پیش‌بینی شده ۱۰۰ درصد سال گذشته را در ۶‌ماه نخست امسال محقق کنیم.
همچنین رشد ۲۴۰ درصدی در صدور بیمه‌های کشتی به نسبت ۶ماه ابتدایی سال ۹۸ از جمله موفقیت‌های بیمه ملت در این رشته بیمه‌ای است که نشان از تحقق ۴۳۴درصدی بودجه تعیین شده این رشته در بیمه ملت دارد.
در رشته بیمه‌های زندگی نیز رشد ۴۲ درصدی حق‌بیمه وصولی و رشد حدود ۳۰ درصدی تعداد بیمه‌نامه‌های صادره رشته زندگی نسبت به مدت مشابه سال ۹۸، با وجود شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی موجب تحقق ۱۰۷ درصدی بودجه تعیین شده برای ۶‌ماه نخست امسال برای بیمه ملت شده است. با توجه به عملکرد مطلوب شرکت، امیدواریم بیمه ملت سال بسیار خوبی را بگذراند. ضمن اینکه یکی از برنامه‌های بیمه ملت افزایش سرمایه شرکت است که در حال حاضر مراحل تجدید ارزیابی در حال انجام است که امیدواریم تا قبل از پایان سال این هدف عملیاتی شود.

این مطلب برایم مفید است