طبق ماده ۹ قانون جامع حمایت از معلولان، این افراد اجازه دارند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌صورت رایگان تحصیل کنند. معنای این ماده قانونی ایجاد بستری آرام، بدون دغدغه و آماده پذیرش بی‌قیدوشرط معلولان در دانشگاه‌هاست بدون آنکه آنان را درگیر مناسبات اداری مربوط به تأمین اعتبار موردنیاز دوره تحصیلی‌شان کند.

طبق ماده ۹ قانون جامع حمایت از معلولان، این افراد اجازه دارند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌صورت رایگان تحصیل کنند. معنای این ماده قانونی ایجاد بستری آرام، بدون دغدغه و آماده پذیرش بی‌قیدوشرط معلولان در دانشگاه‌هاست بدون آنکه آنان را درگیر مناسبات اداری مربوط به تأمین اعتبار موردنیاز دوره تحصیلی‌شان کند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، این روال سال‌هاست انجام می‌شود، بااین‌حال نگاه دولت در تخصیص اعتبار برای اجرای این ماده قانونی همچنان اما و اگرهای خود را دارد و بسته به شرایط اقتصادی جامعه دستخوش تحول می‌شود. بنابراین قصه پردرد «تأمین اعتبار مربوط به شهریه دانشگاه دانشجویان معلول» هر سال با شروع سال تحصیلی چنگ بر یقه نماینده دولت در این زمینه یعنی سازمان بهزیستی می‌اندازد و دوی ماراتن همیشگی دوباره آغاز می‌شود.
سازمان بهزیستی نیز سالهاست وظیفه خود را در این زمینه انجام می‌دهد و با اینکه تجربه خوبی در این مسیر اندوخته اما هنوز هم با مشکلاتی روبروست. پرداخت شهریه دانشجویان معلول به دانشگاه‌ها پس از این همه سال هنوز تاریخ قطعی و مشخصی ندارد، هماهنگی با دانشگاه‌ها (به جز دانشگاه آزاد اسلامی) در همکاری با دانشجویان معلول هنوز از ساختار واحدی برخوردار نیست؛ برخی دانشگاه‌ها در ابتدای هر ترم برای دریافت شهریه، مجوز انتخاب واحد دانشجویان را گرو می‌گیرند، هنوز گزارش‌هایی از برخوردهای حاکی از تخریب شأن و شخصیت دانشجویان معلول توسط کادر دانشگاه‌ها گزارش می‌شود و برخی دانشگاه‌های غیردولتی همچنان به معطل کردن این دانشجویان و عدم همکاری با آنان علاقه نشان می‌دهند؛ اما آنچه مشخص است این است که ریشه همه این مشکلات در نامشخص بودن تاریخ تأمین اعتبار مربوطه نهفته است.
 
لزوم نظارت بهزیستی بر رفتار دانشگاه‌ها با دانشجویان معلول
زینت عرفانی می‌گوید: من معلول و سرپرست خانوار هستم. مسئولان بهزیستی اخیراٌ از پرداخت شهریه دانشجویی فرزندان افراد معلولِ سرپرست خانواده خبر داده‌اند اما بهزیستی شهرستان محل زندگی من از این موضوع اظهار بی‌اطلاعی کرده و همکاری نمی‌کند.
حسین احمدی سلماسی نیز از دانشجویان دارای معلولیت جسمی‌ است. او که ترم هفتم مترجمی زبان انگلیسی است، می‌گوید: در تمام مدت تحصیلم شهریه دانشگاه را خودم پرداخت کرده و اسناد آن را به بهزیستی می‌دهم و مدت‌ها طول می‌کشد تا بهزیستی این مبلغ را به من برگرداند. گاهی حتی پیش آمده که شهریه دو ترم پشت‌سر هم را خودم پرداخته‌ام و سازمان پس از چندین ماه تنها بخشی از آن را به من برگردانده.
زیبا قریشی نیز اظهار می‌دارد: همین که می‌توانیم در دانشگاه‌ها تحصیل رایگان داشته باشیم امکان خوبی است اما بهتر است بهزیستی بر نحوه رفتار دانشگاه‌ها با دانشجویان معلول هم نظارت داشته باشند. تشکیل کلاس‌ها در طبقات بالای ساختمان‌های فاقد آسانسور، درج اسامی دانشجویان معلول به‌عنوان دانشجویان بدهکار در تابلوی اعلانات و یا گروکشی مجوز انتخاب واحد در قبال پرداخت شهریه، مخالف کرامت انسانی معلولان است.
 
صددرصد شهریه دانشجویان معلول به روز خواهد شد
اما مدیرکل دفتر توانمندسازی سازمان بهزیستی کشور بر رایگان بودن تحصیل معلولان در دانشگاه‌ها صحه گذاشته و در توضیح علت تفاوت در روال پرداخت شهریه دانشجویان معلول در دانشگاه‌های آزاد و سایر دانشگاه‌ها توضیح داد: ما شهریه معلولان را در همه دانشگاه‌ها پرداخت می‌کنیم اما روش پرداختمان متفاوت است.
محمدرضا شهبازی، در توضیح تفاوت عملکرد استان‌ها در پرداخت شهریه دانشجویان، گفت: شهریه ترم مهر و بهمن ۹۷ را مستقیم به دانشگاه‌ها پرداخت کردیم اما دانشگاه نتوانست هماهنگی‌های لازم را داشته باشد، شهرستان‌ها از دریافت اعتبار ابراز بی‌اطلاعی کردند، بنابراین روش رضایت‌بخشی برای ما و دانشجویان نبود و امکان تغییر دوباره در ترم جاری و پرداخت مبلغ شهریه به خود دانشجو وجود دارد. 
وی با اشاره به بدهی بهزیستی به دانشگاه آزاد بابت دو ترم شهریه دانشجویان دارای معلولیت، از تلاش برای تسویه کامل این بدهی خبر داد و تأکید کرد: در ترم‌های آینده صددرصد شهریه دانشجویان معلول به روز خواهد شد.
 
بیش از ۱۶ هزار دانشجوی معلول در دانشگاه‌های کشور تحصیل می‌کنند
این مسئول با بیان این مطلب که در درحال حاضر بیش از ۱۶ هزار نفر دانشجوی دارای معلولیت در دانشگاه‌های سراسر کشور درحال تحصیل هستند، اعلام کرد: بهزیستی به‌طور میانگین هر ترم حدود ۳۰ تا ۳۷ میلیارد تومان به‌عنوان شهریه دانشجویان دارای معلولیت به دانشگاه‌ها می‌پردازد.

وی با اشاره به اینکه مصوبه هیأت دولت مبنی بر تحصیل رایگان معلولان در دانشگاه‌ها شامل معلولیت‌های متوسط، شدید، خیلی شدید و نیازمند می‌شود و نیازمندی افراد بر اساس آزمون وسع سنجیده می‌شود، تأکید کرد: بهزیستی شهریه دانشجویان معلول را در مقاطع کاردانی، کارشناسی و دکتری پرداخت می‌کند و سقف شهریه همه‌ آنان، سقف شهریه دانشگاه آزاد است.

پرداخت شهریه دانشجویان معلول نیازمند هدفمندی است
این مسئول افزود: درحال‌حاضر بهزیستی شهریه دانشگاه دانشجویان معلول را در هر رشته‌ و تا هر مقطعی که بخواهند پرداخت می‌کند اما اگر بخواهیم تحصیل معلولان منجر به اشتغال و استقلال آنها بشود باید بگوییم این روش هدفمند نیست.
شهبازی از تدوین آیین‌نامه‌ای حاوی شاخص‌های لازم برای هدفمند شدن تحصیل دانشجویان معلول در رشته‌های دارای شانس بالای اشتغال خبر داد و گفت: د حال‌حاضر تنها دانشگاه‌هایی که امکان پرداخت شهریه به آنها وجود ندارد دانشگاه‌های شعب دانشگاه‌های خارجی در داخل و دانشگاه‌های شعب ایران در خارج از کشور هستند.
وی توضیح داد: اگر چه با ادامه تحصیل آیتم‌های مهمی مانند ارتقای تحصیلی، حضور اجتماعی و کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت تغییر می‌کند اما پس از اتمام تحصیلات وقتی قدم اول که اشتغال و استقلال مالی است برداشته نمی‌شود می‌توان گفت ما در این زمینه موفق نیستیم.
 
سیستم آموزش کشور هماهنگی لازم را با بازار کار ندارد 
مدیرکل توانمندسازی بهزیستی کشور در پاسخ به این مطلب که پرداخت میلیاردها تومان بابت تحصیل معلولان در دانشگاه‌ها نشان‌ از اهمیت توانمندسازی معلولان برای بهزیستی دارد اما با توجه به اینکه این همه تلاش و هزینه هنوز نتوانسته منجر به اشتغال معلولان شود، آیا بهزیستی برای رفع این مشکل تمهیدی داشته یا نه، گفت: این یک موضوع درون دستگاهی نیست که بهزیستی به تنهایی بتواند آن را مرتفع کند، بلکه موضوعی مشترک بین دانشگاه‌ها، سازمان‌های دولتی و حتی غیردولتی و بازار کار است.
به گفته شهبازی سیستم آموزش کشور هماهنگی لازم را با بازار کار ندارد، دانشگاه، حوزه کارآفرینی و دستگاه‌های مختلف هر یک برای خودشان کار می‌کنند، از طرفی ما طبق قانون به پرداخت شهریه دانشجویان معلول موظفیم و نمی‌توانیم از آن تخطی کنیم، پس باید تلاش کنیم این اقدام هدفمند شود و افراد در رشته‌هایی تحصیل کنند که بازار کار و شانس اشتغال بالاتری دارد.
شهبازی تصریح کرد: سهمیه ۳ درصدی استخدام معلولان سهمیه قابل توجهی است اما در آزمون‌های استخدامی بخش عمده این ظرفیت خالی می‌ماند. در آزمون قبلی ۸۴۱ ظرفیت به معلولان اختصاص داده شده بود که تنها ۵۰۰ مورد از آن استفاده شد و این اتفاق در همه آزمون‌ها می‌افتد.
وی عدم شرکت معلولان در آزمون‌های استخدامی و عدم انطباق رشته‌های تحصیلی با مشاغل درخواستی دستگاه‌ها را ازدلایل خالی ماندن ظرفیت سهمیه ۳ درصد استخدام معلولان دانست و ادامه داد: همین مسأله تأکیدی است بر اینکه تحصیل معلولان باید بتواند به بازار کار وصل شود.
به گفته شهبازی در اشتغال معلولان باید به سراغ صنایع و بازار آزاد نیز رفت و نباید فقط به دستگاه‌های دولتی چشم داشت چون ظرفیت  اشتغال آنها محدود است.
 
شهریه دانشگاه فرزندان افراد معلولِ سرپرست خانوار پرداخت می‌شود
شهبازی در ادامه از پرداخت شهریه دانشگاه دانشجویان دارای سرپرست معلول از ترم جاری خبر داد و یادآور شد: اعتبار لازم برای پرداخت شهریه فرزندان افراد معلول و سرپرست خانواده از محل صرفه‌جویی در اعتبارات اجتماعی سازمان تأمین خواهد شد چون سازمان در این خصوص اعتبارات جداگانه ندارد.
وی توضیح داد: پیشنهاد ما این است که شهریه دانشجویانی که سرپرستشان معلول و تحت پوشش سازمان است توسط بهزیستی پرداخت ‌شود و افرادی مشمول دریافت این خدمت می‌شوند که واجد شرایط خدمات مستمر سازمان باشند.
این مسئول با تأکید بر اینکه این قاعده شامل افراد معلولِ شاغل و دارای بیمه نمی‌شود، گفت: افراد معلولِ سرپرست‌خانواری که تحت‌پوشش بهزیستی قرار دارند عموماٌ افرادی هستند که یا ازکارافتاده‌اند و یا اشتغال و درآمدشان با مشکل مواجه است، سطح درآمد خانواده کفاف هزینه‌ها را نمی‌دهد و در شرایط نیازمندی و واجد شرایط دریافت مستمری هستند و برای گذران زندگی از بهزیستی مستمری ماهانه دریافت می‌کنند، بنابراین آیتم تحت‌پوشش بودن و نیازمندی اجتماعی‌اقتصادی از آیتم‌های اصلی در این زمینه است.     
شهبازی همچنین توضیح داد: در خانواده‌های نیازمند و دارای سرپرست معلول بسته به اعتبارات سازمان، اولویت‌‌ها، نیازمندی خانواده و تشخیص مددکار تمام یا بخشی از شهریه دانشگاه همه فرزندان خانواده پرداخت می شود.
گزارش: رقیه بابائی