این که چرا به آن سالک می‌گویند از دو کلمه «سال» و «لک» تشکیل شده است؛ یعنی لک یک‌ساله که سپس با درمان یا بدون درمان علاج می‌شود و ممکن است جوشگاه و بدشکلی باقی بماند.
روزنامه جام جم نوشت: «سالک در تمام جهان در حال انتشار است. در آسیای میانه شامل ایران، افغانستان، عراق و عربستان مبتلایان زیادی دارد. با این حال آفریقای شمالی و شرقی، آمریکای جنوبی و هندوستان از مناطق شایع بیماری محسوب می‌شود. اکنون نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر در دنیا به سالک مبتلا شده‌اند. سالک انواع مختلف شهری و روستایی دارد که معمولا فرم روستایی در ایران شایع‌تر و پاسخ آن به درمان مناسب‌تر است. سالک در شهرهایی مانند مشهد، اصفهان، کرمان، ورزنه، بم، شیراز، نطنز، دامغان، ایلام، کاشان، فرحزاد تهران و ... شایع است. اهمیت اطلاع از شهرهای مبتلا در آن است که بدانیم در مسافرت به این شهرها حتما در محافظت کامل و در ارتفاع بالاتر از طبقه سوم به بالا استراحت کنیم. زیرا پشه خاکی قادر به پرواز در ارتفاع بالا و نیز طی کردن مسافت طولانی نیست. این که چرا به آن سالک می‌گویند از دو کلمه «سال» و «لک» تشکیل شده است؛ یعنی لک یک‌ساله که سپس با درمان یا بدون درمان علاج می‌شود و ممکن است جوشگاه و بدشکلی باقی بماند. بیایید ببینیم زخم‌های سالک چطور بیماران را دچار خود می‌کند؟
سالک یک بیماری انگلی است که انگل آن به‌نام پروماستگوت را پشه خاکی به انسان و حیوان منتقل می‌کند. از آنجا که این بیماری بین انسان و حیوان مشترک است، لذا انتقال سالک از انسان به حیوان و برعکس از حیوان به انسان مقدور است. در بیماری زخم سالک سه زنجیره مهم داریم: ۱- انگل به عنوان عامل بیماری ۲- انسان یا حیوان به عنوان مخزن بیماری ۳- پشه خاکی به عنوان ناقل بیماری. به همین علت قطع هر زنجیره در محدود کردن گسترش بیماری موثر است. برای مثال پشه خاکی به‌عنوان ناقل با سم‌پاشی از بین می‌رود. مخزن بیماری اگر جوندگان و حیوانات باشند معدوم می‌شوند و اگر مخزن انسان باشد باید حتما درمان شود.
اهداف سالک
سالک سه هدف مهم در بدن انسان دارد: ۱- پوست ۲- لب و مخاط ۳-احشا ( خون کبد و طحال) فرم پوستی شایع‌ترین شکل شایع سالک به‌صورت زخم‌های پوستی پیش‌رونده است. اما فرم مخاطی و احشایی که ممکن است بدون زخم‌های پوستی باشد هم دیده می‌شود. ابتلا به سالک احشایی خطرناک بوده و ممکن است موجب مرگ شود. اما سالک پوستی بیشتر در مناطق باز که افراد در آن با پوشش کمتر لباس و مو هستند حادث می‌شود؛ به همین علت کودکان و به‌خصوص پوست صورت و دست آنها قربانی سالک می‌شود.
شیوه ابتلا، علائم و تشخیص
پشه خاکی هنگام شب (ابتدای شب) در مسیر نور پرواز کرده، از قربانی خود خونخواری و همزمان انگل سالک را به پوست قربانی منتقل می‌کند. بعد از حدود چهار هفته در محل گزش اولین جوش یا برجستگی کوچک آشکار می‌شود که به مرور زمان رشد کرده و تبدیل به زخمی با حاشیه فعال می‌شود. دوره زخم معمولا یک سال است که گاهی در موارد محدودی به دو سال هم می‌رسد. زخم‌های صورت و مفاصل و زخم‌های متعدد حتما به درمان فوری نیاز دارد تا از میزان جوشگاه و بدشکلی آینده کاسته شود. تشخیص سالک با شرح حال دقیق و معاینه کامل زخم سالک انجام می‌شود. به همین خاطر حتی آزمایش منفی سالک نمی‌تواند بر نگاه و معاینه بالینی پزشک ارجح باشد. با این حال تست پی‌سی‌آر کامل‌ترین و دقیق‌ترین روش تشخیص سالک است. بهترین روش درمان سالک با آمپول گلوکانتیم است که به دو روش تزریق می‌شود؛ روش اول تزریق عضلانی روزانه به مدت سه هفته است. روش دوم تزریق موضعی اطراف زخم هر هفته دو بار به مدت شش هفته است که البته نظر پزشک معالج ارجح خواهد بود. سایر درمان‌ها شامل فریز یا انجماددرمانی و گرمادرمانی از درمان‌های جنبی دیگر است.
وقتی سالک عود می‌کند
عود در بیماری سالک بسیار مورد توجه است. درمان ناکافی و کوتاه، بی‌توجهی به تزریق دقیق موضعی و فراموش کردن تزریق بعضی از وعده‌ها می‌تواند به عود بیماری یا مقاومت زخم منجر شود. به همین علت همه بیماران علاج‌یافته نیازمند پیگیری تا حتی یک‌سال پس از درمان و علاج هستند؛ زیرا امکان عود پس از یک‌سال نیز ممکن است. جوشگاه سالک یا بدشکلی آن نیز نیازمند درمان است. اقدامات لیزردرمانی، جراحی خارج کردن جوشگاه با عمل فلپ یا گرافت، پیلینگ و درم ابریژن از درمان‌های رایج جوشگاه و بدشکلی باقیمانده از سالک است که خود مشمول هزینه گزافی می‌شود.
دریافت صفحه با کد QR