تجملات و تشریفات از مهم‌ترین موانع ازدواج جوانان است اما از زمان شیوع ویروس کرونا این پدیده‌ها کمتر و تمایل به ازدواج آسان بیشتر شده است.

تجملات و تشریفات از مهم‌ترین موانع ازدواج جوانان است اما از زمان شیوع ویروس کرونا این پدیده‌ها کمتر و تمایل به ازدواج آسان بیشتر شده است.
به گزارش ایسنا، روزنامه رسالت نوشت: «نخستین روز فروردین‌ماه امسال این خبر در قاب رسانه جای گرفت: «در راستای جلوگیری از تجمعات انسانی و قطع زنجیره انتقال بیماری کرونا زوج جوانی در جم هزینه جشن عروسی خود را به مبارزه با کرونا اختصاص دادند.» ۱۶ تیرماه «عروس و داماد اندیمشکی با توجه به شرایط خطرناک کرونا هزینه مراسم ازدواج خود را به بیماران سرطانی و کرونایی اهدا کردند.» ۲۱ تیرماه «زوج مدافع سلامت زابلی از برگزاری جشن عروسی خود صرف‌ نظر کردند و هزینه شادی این مجلس را نذر لبخند خانواده‌های نیازمندی کردند که چشم‌به‌راه مساعدت و کمک‌های بی‌دریغ همنوعان خود هستند.» نمونه‌هایی از این‌ دست کم نیست. برخی از خانواده‌ها مراسم عروسی را به ساده‌ترین شکل و بدون تشریفات آن‌چنانی برگزار کردند.
تجملات و تشریفات از مهم‌ترین موانع ازدواج جوانان است اما از زمان شیوع ویروس کرونا این پدیده‌ها کمتر و تمایل به ازدواج آسان بیشتر شده است. رسم و رسوم ساده و بی‌پیرایه روزگاران پیشین و انجام مراسم به‌ دور از هرگونه ظاهرسازی و فخرفروشی، به‌تدریج جای خود را به انواع مراسم‌های پرخرج و صحنه نمایش توان مادی خانواده‌ها داد و سبب شد که سنت حسنه ازدواج برای جوانان به آرزویی که دست یافتن به آن چندان آسان نیست، تبدیل شود.
شیوع ویروس کرونا در کنار ابعاد زیان‌بار و خساراتی که در پی داشت، آثار مثبتی نیز بر جا گذاشت و ازجمله موجب تغییر برخی رفتارهای فردی و اجتماعی شد و حتی به گفته کارشناسان، تغییر سبک زندگی را در بسیاری از جوامع به دنبال داشته است.
رجوع دوباره به ازدواج آسان
این موجود نامرئی در همین مدت کم هرچند کشورها و دولت‌ها را به اجرای روش‌های پیشگیرانه مانند فاصله‌گذاری اجتماعی وادار کرد اما از زاویه دیگر، افراد را در کانون خانواده و در سطح گسترده‌تر یعنی جامعه به هم نزدیک‌تر ساخت و نوعی همبستگی اجتماعی را پدید آورد.
با توجه به محدودیت‌هایی که برای تردد و تجمع به وجود آمد و اجرای پروتکل‌های بهداشتی برای پیشگیری از انتقال ویروس کرونا، برگزاری مراسم در تالارها و جمع شدن افراد در محیط‌های سربسته متوقف شد لذا بسیاری از زوجین جشن ازدواج خود را به تأخیر انداختند و این مقدمه‌ای بر رجوع دوباره به ازدواج آسان بود.
برخی کارشناسان، اقبال خانواده‌ها به برگزاری عروسی‌های ساده و کم‌جمعیت را از آثار مثبت کرونا قلمداد می‌کنند؛ پدیده‌ای که سال‌ها برنامه‌ریزی فرهنگی نتوانست به‌ اندازه کرونا در فراگیر شدن آن مؤثر باشد. البته هستند کسانی که کرونا و محدودیت‌های پس‌ از آن را چالش نوظهور خانواده‌ها برای برگزاری مراسم ازدواج می‌دانند و همچنان در انتظار شرایط عادی نشسته‌اند تا با همان شیوه قبلی از سیر تا پیاز مراسم عروسی را برگزار کنند!
به هر ترتیب «علی مظفری»، رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق معتقد است: «بیماری کرونا هزینه‌های زائد را از شروع زندگی‌های مشترک حذف کرد و اگر عروس‌ها و دامادهایی منتظر از بین‌ رفتن محدودیت‌ها برای برگزاری مراسم ازدواج هستند، پیشنهاد می‌شود به خاطر مراسم صبر نکنند و مانع شروع زندگی مشترک نشوند، زیرا به‌ نظر می‌رسد این شرایط و محدودیت‌ها دست کم تا پایان‌ سال جاری ادامه یابد.»
مطابق اظهارات رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق در چهار ماه نخست امسال حدود ۲۰۰‌هزار واقعه ازدواج و ۳۵‌هزار واقعه طلاق ثبت‌ شده است. در حالی‌ که در مدت مشابه ‌سال قبل ۱۶۷‌هزار ازدواج و ۳۷‌هزار طلاق ثبت‌ شده بود. اگرچه آمارها می‌گویند از ابتدای فروردین تا بیستم مردادماه امسال ۱۲۷‌هزار و ۲۴۵ مورد ازدواج و ۳۴‌هزار و ۴۵۷ مورد طلاق در پایگاه اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت‌ احوال کشور ثبت‌ شده است. در این مدت میانگین سن دامادها 29.5 سال و میانگین سن عروس‌ها 24.6 سال بوده است.
خیلی از خانواده‌ها دیگر نمی‌توانند مراسم ازدواج را در تالارها و سالن‌ها برگزار کنند، برای همین تصمیم گرفتند که مراسمی ساده برگزار کنند یا این‌ که بدون هیچ مراسمی زندگی مشترک را آغاز کنند. البته بسیاری از زوج‌ها به دلیل پایین آمدن هزینه‌ها از این اتفاق خوشحال هستند.
طاهره ادیب، جامعه‌شناس، درباره بحران کرونا و تأثیری که بر ازدواج جوانان گذاشته به «رسالت» می‌گوید: تجمل‌گرایی در ازدواج یکی از آسیب‌های جدی است که در بسیاری از موارد حتی فلسفه و هدف ازدواج را که رسیدن به آرامش است، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد اما شیوع کرونا و محدودیت‌های پس‌ از آن قدری این رویه را تغییر داده است. چشم‌ و هم‌چشمی به‌عنوان یکی دیگر از آفت‌های ازدواج‌های امروزی با شیوع کرونا کمرنگ شد؛ چراکه بسیاری از رسوم اضافی و دست و پاگیر همچنین هزینه‌های گزاف آن را کاهش داد. مقوله سلامت شوخی‌بردار نیست و به‌ طور معمول همه افراد جامعه با هر سطح فرهنگ و سطح اقتصادی آن را در اولویت قرار می‌دهند، کرونا موجب شد بیشتر خانواده‌ها به دستورالعمل‌های بهداشتی توجه کنند و در اجرای قوانین محدودکننده نیز مشارکت داشته باشند و همین مسئله سبک رسوم ایرانی را نیز تغییر داد.»
وی ادامه می‌دهد: «پس از شیوع کرونا شاهد ترویج و تقویت فضایل اخلاقی مثل کمک به همنوع، ساده‌زیستی و همگرایی بین مردم هستیم که باعث شد کسانی که در آستانه ازدواج بودند پیشگام شوند و هزینه ازدواج خود را به تهیه بسته‌ها و اقلام کمک‌معیشتی برای مردم آسیب‌دیده از کرونا و محروم اختصاص دهند که هم جامعه و افراد نیازمند بهره‌مند شدند و هم فرهنگ ازدواج آسان در جامعه گسترش یافت.»
به گفته این جامعه‌شناس، «رواج ازدواج‌های بی‌تکلف و کم‌جمعیت که خودبه‌خود بسیاری از هزینه‌ها را نیز کاهش داد، این باور را در اقشار مردم ایجاد کرد که این خود ما هستیم که در یک چرخه مستمر و بیهوده بایدها و اجبارهای زیادی در زندگی برای خود ایجاد کرده‌ایم؛ به‌ طوری‌ که بسیاری از مراحل پیش از ازدواج که موجب تحمیل هزینه‌های سرسام‌آور به خانواده‌ها و زوج‌های جوان می‌شود را می‌توان با تغییر طرح‌واره‌های ذهنی و تابوهای اجتماعی از سر راه برداشت. به این معنا که تسهیل ازدواج پیش از آن که به اقدام مسئولان مرتبط شود نیازمند یک برانگیختگی اجتماعی در لایه‌های مختلف جامعه است.»
وی با بیان این‌ که رسانه‌ها باید در یک حرکت ضربتی و منسجم و هماهنگ این فرصت را برجسته کنند، می‌افزاید: «لازم است با خانواده‌ها و زوج‌هایی که به دلیل کرونا مراسم ازدواج خود را ساده برگزار کردند مصاحبه شود و از تجارب آنها مستندهای تأثیرگذار تولید شود تا این رویداد جدید اجتماعی  به‌ عنوان یک هنجار باارزش تثبیت شود.»
بی‌تردید ترویج رسوم اشتباه و دست‌وپاگیر تصور قشر ضعیف جامعه از ازدواج را تغییر داده، این مسئله در درازمدت سطح انتظارات آحاد جامعه نسبت به ازدواج را بالابرده، به‌ طوری‌ که دیگر برگزاری ازدواج  آسان نه‌تنها ارزش به شمار نمی‌رود بلکه افراد جامعه آن را نوعی ضعف یا کمبود می‌پندارند اما کرونا نشان داد همه افراد جامعه چه غنی چه فقیر تنها با تکیه‌ بر فرهنگ و همگرایی می‌توانند سبک برگزاری مراسم ازدواج شبیه به هم برگزار کنند و هیچ حس شرمندگی خاصی نیز برای این اقدام پسندیده تصور نکنند.
کرونا حسابی غافلگیرمان کرد
«زهرا و علی» با هزاران امید و آرزو ازدواج کردند، ماه‌ها در تکاپوی مهیاکردن مراسمی مفصل بودند اما کرونا تمامی برنامه‌های آنان را به هم‌ ریخت: «صبر کردیم تا شاید بتوانیم چند ماه دیگر با خیال راحت مراسم را برگزار کنیم. چند ماه که گذشت دیدیم اوضاع بدتر شده، برای همین تصمیم گرفتیم هزینه‌های مراسم را صرف بیماران کرونایی کنیم و بدون هیچ‌گونه جشنی راهی خانه بخت شویم. درست است که کرونا حسابی غافلگیرمان کرد اما چنین اتفاقی را به فال نیک می‌گیریم، چون هزینه‌های ازدواج را صرف بیماران نیازمند کرونایی کرده‌ایم و این مسئله بر دوام و بقای زندگی مشترکمان تأثیر بسزایی خواهد داشت.»
«ناهید و سهراب» از دیگر زوج‌هایی هستند که نتوانستند مراسم عروسی برگزار کنند. ناهید به «رسالت» می‌گوید: «از چند ماه پیش تمام اقدامات لازم را انجام داده بودیم، حتی خانه اجاره کرده بودیم و وسایل زندگی‌مان هم تکمیل بود، تصور نمی‌کردیم آمدن یک ویروس این‌گونه معادلات زندگی مشترکمان را به هم بزند. اول با خودمان گفتیم به هیچ صورتی نمی‌توانیم از خواسته قلبی‌مان برای عروسی بگذریم، حتی اگر چند سال هم طول بکشد باز هم صبر می‌کنیم اما وقتی دیدیم هر روز خبر بدی از مرگ اطرافیانمان بر اثر کرونا به گوش می‌رسد، قید مراسم را زدیم. اگر کرونا نبود حتما مراسم عروسی را برگزار می‌کردیم اما شیوع کرونا عجیب بود و ما در چنین اتفاقی نقشی نداشته‌ایم. یک ماه بعد از این‌ که زندگی مشترکمان را آغاز کردیم، تصمیم گرفتیم هزینه‌های مراسم را صرف خیریه‌ای کنیم که به معلولان و زنان بی‌سرپرست کمک می‌کند و حالا از این مسئله راضی و خشنودیم، به نظر می‌رسد کرونا با همه آسیب‌ها و دردسرهایش به انجام اقدامات خیرخواهانه کمک کرده است.»
«احمد» هم از دو سال پیش به دلیل هزینه‌های سنگین ازدواج نتوانسته بود مراسم عروسی برگزار کند و در گفت‌وگو با «رسالت» تأکید می‌کند: پدر همسرم به دنبال برگزاری مراسم مجلل بود اما توانش را نداشتم تا این‌ که کرونا آمد و درخواست کردم بدون مراسم زندگی مشترکمان را آغاز کنیم اما پدر همسرم تصور کرد به دنبال سوءاستفاده از شرایط فعلی هستم. کارمان به جنگ و جدال کشید و حتی نزدیک بود زندگی‌مان به هم بخورد. آشنایان وساطت کردند و زندگی مشترکمان بدون مراسم شروع شد. آن مبلغی که طی دو سال برای مراسم پس‌انداز کرده بودم با رضایت همسرم، صرف خرید و توزیع ماسک و مواد ضد عفونی بین افراد نیازمند شد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد، برخی جوانان در آستانه ازدواج در روزهای کرونایی با اختصاص بخشی از هزینه ازدواج خود فرهنگ مواسات را در جامعه تسری داده‌اند. مختار و ریحانه هنرمند دو زوج جمی بودند که قرار بود نوروز امسال جشن عروسی خود را برپا کنند. آنان مقدمات عروس را فراهم کرده بودند و دوست داشتند با توجه به این‌ که جشن عقدشان را برگزار نکرده بودند با برگزاری جشن عروسی زندگی مشترک را شروع کنند و حتی تالار عروسی را برای فروردین‌ماه ۹۹ رزرو کرده بودند. در اسفندماه ویروس کرونا در کشور شیوع پیدا کرد و مسئولان توصیه کردند که از برگزاری مراسمات و تجمعات انسانی پرهیز کنید، این زوج برای حفظ سلامتی مردم از برگزاری مراسم عروسی در عید امسال صرف‌ نظر کردند، برای همین تصمیم گرفتند با توجه به وضعیت فعلی جامعه، زندگی مشترک را ساده آغاز کنند و هزینه مراسم را برای مقابله با ویروس کرونا و امور خیریه صرف نمایند. بخشی از هزینه‌های مراسم عروسی را به جمعیت هلال‌ احمر اختصاص دادند و بخشی دیگر از هزینه را برای گروه مردمی «بانیان آزادی» در نظر گرفتند که در این مدت چندین روستای بخش مرکزی جم را برای مبارزه با ویروس کرونا ضد عفونی می‌کنند.
«مسعود و ساره» عروس و داماد اندیمشکی هستند که در این شرایط بحرانی و خطرناک کرونایی بر خلاف عرف و فرهنگ‌ رایج در خوزستان در خصوص اهمیت مراسم و جشن عروسی تصمیم گرفتند هزینه عروسی خود را صرف بیماران سرطانی و کرونایی کنند تا به‌ این‌ ترتیب در عین مشارکت در یک فعالیت نیکوکارانه، از تجمع بستگان هم جلوگیری شود.
بهمن‌ماه سال گذشته بود که با دوندگی زیاد توانستند مقدمات جشن عروسی مجلل را برای نوروز  فراهم کنند، حتی کارت‌های دعوت هم چاپ و آماده توزیع بودند، با شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌ها در تردد و تجمع افراد، برگزاری مراسم در تالارها لغو شد و به امید بهبود شرایط و اوضاع همانند سایر زوج‌ها مراسم عروسی را به ماه‌های آینده موکول کردند اما با گذشت سه ماه از سال همچنان محدودیت‌ها در برگزاری هرگونه مراسم ادامه یافت، به‌ویژه در خوزستان که وضعیت ابتلا به کرونا قرمز اعلام شد. در ابتدای راه با چالشی بزرگ روبه‌رو شدند، تمام اسباب زندگی ازجمله مسکن و جهیزیه به‌طور کامل فراهم‌ شده بود، باید تصمیم می‌گرفتند زندگی مشترک را بدون جشن آغاز کنند یا اگر می‌خواستند مطابق رسم و رسوم رفتار شود، باید تا زمانی غیر قابل‌ پیش‌بینی شروع زندگی را به تعویق می‌انداختند. پس از مشاهده ادامه این وضعیت تصمیم گرفتند ۲۱ خردادماه زندگی مشترک خود را بدون برگزاری مراسم آغاز کنند.
پس از بازنگری در تصمیم اولیه به این نتیجه رسیدند  که هزینه مراسم عروسی خود را به بیماران سرطانی و کرونایی در استان اهدا کنند زیرا دیگر رسوم پرزرق‌وبرق عروسی مطابق عرف جامعه و تجمل‌گرایی جایی نداشت. برای همین جز هزینه‌های عکاسی آتلیه، تمام قراردادهای مراسم را لغو کردند و کارت دعوت جدیدی سفارش دادند و برای اعلام آغاز زندگی مشترک‌شان کارت‌ها را همراه با هدیه قرآن جیبی به‌ عنوان یادگاری به فامیل و آشنایان هدیه کردند.»