در شرایطی که کنگره ملی حزب کمونیست چین از روز گذشته کار خود را آغاز کرده و قرار است از دل آن، رهبران جدید و سیاست های جدیدی برای این کشور بیرون بیاید، شواهد حاکی از حرکت چین به سمت ایفای نقشی فعال تر در مسائل سیاسی جهانی، از جمله خاورمیانه است. برخی تحلیلگران، پیشنهاد جدید دولت این کشور برای حل بحران سوریه را اولین نشانه جدی این روند می دانند.

به گزارش «تابناک»، طرح چهار ماده ای چین برای سوریه که از معدود ابتکارات جدی این کشور برای میانجی گیری بین المللی به شمار می رود، از سوی تحلیلگران به عنوان نشانه ای در اثبات این امر در نظر گرفته می شود که منافع اقتصادی رو به گسترش پکن، بر دیپلماسی ضدمداخله گرای آن غلبه خواهد کرد.
در همین رابطه، روزنامه «واشنگتن پست» با انتشار تحلیلی درصدد ارزیابی دستور کار جدید دولت چین در عرصه بین المللی برآمده است. به نوشته این روزنامه، «هو جین تائو»، رئیس جمهور چین در جریان کنگره حزب کمونیست این کشور در حقیقت بر تمایل چین برای ایفای نقش فعال تر در امور جهانی تأکید کرده است.
هو در این گردهمایی گفته: «چین به گونه ای فعال تر در امور بین المللی درگیر خواهد شد و نقش مناسب خود را به عنوان یک کشور بزرگ مسئول ایفا خواهد کرد». وی در عین حال بر حساسیت عمیق چین نسبت به موضوعات مربوط به حاکمیت کشورها و همچنین مخالفت آن با «هرگونه تلاش خارجی برای برانداختن حکومت یک کشور دیگر» تأکید کرد.
در همین راستا، هفته گذشته نیز وزیر خارجه چین، برنامه این کشور برای رسیدن به راه حلی سیاسی در بحران سوریه را به «اخضر ابراهیمی»، نماینده ویژه سازمان ملل و اتحادیه عرب در امور سوریه ارائه کرد.
این طرح شامل یک آتش بس مرحله ای و منطقه به منطقه؛ انتصاب نمایندگانی برای مذاکره درباره یک راه حل سیاسی و در عین حال، تضمین تداوم و موثر بودم نهادهای حکومتی سوریه؛ حمایت بین المللی از تلاش های ابراهیمی؛ و اقدامات جامعه بین المللی برای تسکین بحران انسانی در این کشور است.
نکته مهم در طرح چین این است که این طرح، احتمال باقی ماندن اسد در قدرت بر اساس یک موافقتنامه تقسیم قدرت در این کشور را رد نمی کند.
در این رابطه، «لی ویجان»، کارشناس خاورمیانه در موسسه مطالعات خارجی شانگهای می گوید: «اگر قرار باشد اسد کنار برود، چین یقیناً این موضوع را خواهد پذیرفت. اما چین بر این باور است که قضاوت درباره مشروعیت یک حکومت و یا رهبر یک کشور، بر عهده جامعه بین المللی نیست».
به اعتقاد واشنگتن پست، این اقدام چین بیش از هر چیز به منظور ارتقای جایگاهش در خاورمیانه است؛ جایی که این کشور یکی از خریداران عمده نفت آن – نه از سوریه، بلکه از کشورهای چون ایران و عربستان – به شمار می رود.
طی دهه های گذشته، چین سیاستی کم و بیش غیرفعال را در امور جهانی در پیش گرفته و اصل عدم مداخله در امور دیگر کشورها را مبنای کار خود قرار داده است. چین که خود با مسائلی از قبیل ناآرامی های قومی در تبت و سین کیانگ روبروست، از این نگران است که در صورت مداخله در دیگر کشورها، خود نیز در معرض چنین دخالتی قرار بگیرد.
با این حال، به عقیده تحلیلگران، دولتمردان چین کم کم به این نکته پی می برند که نمی توان سیاست کنار کشیدن و عدم مداخله را ادامه داد.
با این حال، لی ویجان معتقد است هیچ تناقضی میان اصل عدم مداخله چین و بر عهده گرفتن نقشی فعال تر در عرصه جهانی وجود ندارد.
وی می گوید: «عدم مداخله، به معنای عدم توجه نیست. از یک سو، ما باید به سیاست عدم مداخله پایبند بمانیم. از سوی دیگر، ما می خواهیم به عنوان یک کشور بزرگ مسئول، نقش بزرگتری را در امور بین المللی ایفا کنیم. گاهی اوقات، تمایز بین این دو موضوع دشوار می شود».