پنومونی (عفونت ریه یا ذات‌الریه) به عنوان بیماری عفونی کشنده در کودکان زیر پنج سال و افراد بالای ۶۵ سال شناخته می‌شود و هر ساله منجر به مرگ افراد زیادی در سراسر دنیا می شود؛ از این رو سازمان بهداشت جهانی با هدف افزایش آگاهی افراد و توجه بیشتر به این بیماری، ۱۲ نوامبر یا ۲۱ آبان ماه را به عنوان روز جهانی پنومونی نامگذاری کرده است.

پنومونی (عفونت ریه یا ذات‌الریه) به عنوان بیماری عفونی کشنده در کودکان زیر پنج سال و افراد بالای ۶۵ سال شناخته می‌شود و هر ساله منجر به مرگ افراد زیادی در سراسر دنیا می شود؛ از این رو سازمان بهداشت جهانی با هدف افزایش آگاهی افراد و توجه بیشتر به این بیماری،  ۱۲ نوامبر یا ۲۱ آبان ماه را به عنوان روز جهانی پنومونی نامگذاری کرده است.
 دکتر مسعود مردانی - عضو کمیته کشوری آنفلوانزا همزمان روز جهانی عفونت ریه (پنومونی)، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: پنومونی یا عفونت ریه که به دنبال عوامل ویروسی، باکتریایی، قارچی و یا عوامل استرپتوکوک ایجاد می‌شود، در همه جای دنیا و در فصول سرد سال شایع است.
انواع پنومونی
وی با اشاره به انواع پنومونی، به بروز عفونت ریه با عامل ویروسی اشاره کرد و گفت:‌ این نوع از پنومونی جزو بیماری‌های خود محدودکننده محسوب شده و پس از گذشت دوره بیماری، خودبخود و بدون ایجاد عارضه بهبودی پیدا می‌کند. دسته بعدی پنومونی‌ها به دنبال عوامل بیماری‌زای مهاجم اتفاق افتاده و می‌تواند عارضه‌زا بوده و منجر به بستری در بیمارستان و در موارد شدید بستری در آی سی یو و مرگ و میر شود.
زمان شیوع و علایم پنومونی
وی با بیان اینکه این نوع از عفونت ریه وسعت بسیار زیادی داشته و در همه جای دنیا دیده می‌شود، تصریح کرد: عمده شیوع پنومونی از نظر زمانی در فصول سرد سال بوده و تب و لرز، کم اشتهایی، سردرد، درد قفسه صدری، سرفه خلط‌دار که این خلط در ابتدا بی‌رنگ بوده ولی به مرور به زرد مایل به سبز تبدیل ‌شده، تنگی نفس و تنفس سریع و سطحی، افزایش ترشح دهان به داخل مجاری دستگاه تنفسی و تجربه یک لرز واقعی برخی از علائم بیماری پنومونی است.
وی در ادامه با بیان اینکه آنفلوانزا یکی از عفونت‌هایی است  که به صورت اولیه می‌تواند به بروز پنومونی منجر شود، ‌ افزود: سرماخوردگی و آنفلوانزا در این موارد جزو ام‌الامراض محسوب می‌شوند. در هین رابطه پنومونی بعد از آنفلوانزا، از انواع بسیار شدید این بیماری بوده که عمدتا منجر به  بستری در بیمارستان و حتی آی سی یو جهت استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی شده و گاهی با نارسایی تنفسی منجر به مرگ بیمار می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مردانی با تاکید بر اینکه بیماران با مشاهده علائم مذکور حتما باید به پزشک مراجعه کنند، ‌تصریح کرد: پزشک ضمن معاینه و گوش دادن به صداهای ریوی و  قفسه صدری می‌تواند تغییرات پیش آمده وجود عوامل بیماری زا، چرک و آب در سینه فرد را تشخیص دهد. همچنین در صورت نیاز با تصویربرداری یا سی تی اسکن، اسکن HR یا اسپیرال ریه می‌توان از بروز پنومونی اطمینان قریب به یقین حاصل کرد.
راه‌های تشخیص و درمان پنومونی
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به سایر راه‌های تشخیص پنومونی، عنوان کرد: آزمایش و نمونه‌برداری از خلط بیمار نیز به تشخیص بیماری و میزان عامل بیماری‌زا کمک کرده و به تجویز  داروی مناسب بیمار برای درمان بهتر کمک می‌کند.
مردانی با اشاره به روش‌های درمانی مناسب پنومونی، اظهار کرد: درمان پنومونی در خیلی از موارد (افراد زیر ۶۵ سال، عدم وجود تغییرات خلق و خو و هوشیاری، طبیعی بودن آزمایش اوره و خون بیمار، عدم وجود نقص ایمنی در بیمار و نبود بیماری‌هایی مانند سرطان و HIV) به صورت سرپایی و با تزریق و تجویز آنتی بیوتیک انجام می‌شود.
افراد در معرض خطر پنومونی
وی ادامه داد: البته بیماران بالای ۶۵ سال، افراد دارای اوره بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، ریوی، آسم، آنفلوانزا و یا افراد دارای سابقه پیوند، امکان دارد به درمان‌های سرپایی پاسخ نداده و نیاز به بستری در بیمارستان برای تجویز آنتی بیوتیک‌های قوی و یا سایر درمان‌ها داشته باشند.
عضو کمیته کشوری آنفلوانزا در ادامه با اشاره به برخی از آمارهای مرتبط با آنفلوانزا و پنومونی، تصریح کرد: سالیانه طی فصول سرد سال، میلیون‌ها مورد بیماری آنفلوانزا در جهان اتفاق می‌افتد که از این تعداد ۳ تا ۵ میلیون نفر به پزشک مراجعه کرده و بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار نفر آنها به ویزیت پزشک متخصص نیاز پیدا می‌کنند. یک چهارم این افراد در بیمارستان بستری شده و سالانه بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار نفر از این بیماری فوت می‌کنند.
وی پنومونی بعد از آنفلوانزا را یکی از موارد مرگ و میر در این بیماری عنوان کرد و افزود: بنابراین پیشگیری از بروز آنفلوانزا تا حد زیادی به کاهش مرگ و میرهای ناشی از پنومونی منجر می‌شود.
تزریق واکسن راهکاری برای کاهش بروز آنفلوانزا و پنومونی
مردانی با اشاره به راهکارهایی برای کاهش بروز آنفلوانزا، ‌گفت: در این راستا به کلیه افراد در معرض خطر بروز آنفلوانزا یعنی افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار، کودکان ۶ ماه تا ۶ سال، بیماران کلیوی، دیابتی، پیوندی‌ها، مبتلایان به ایدز و سرطان و یا مصرف کنندگان داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی و کلیه پرسنل پزشکی، توصیه شده که در آستانه شروع فصل سرد سال (مهر و آبان) حتما نسبت به تزریق یک دوز واکسن آنفلوانزا به صورت سالیانه اقدام کنند.
وی تاکید کرد: افراد مذکور در صورت عدم تزریق واکسن و ابتلا به آنفلوآنزا متاسفانه دچار عوارض جبران ناپذیر وحتی ممکن است مرگ شوند، بنابراین تمام این افراد  باید نسبت به تزریق واکسن آنفلوآنزا اقدام کنند.
با تزریق واکسن خطر بیماری صفر نمی‌شود
وی با تاکید بر اینکه با تزریق واکسن خطر بروز بیماری صفر نمی‌شود، گفت: ولی به طرز چشمگیری از بروز بیماری پیشگیری می‌شود، بنابراین با پیشگیری از آنفلوانزا از بروز پنومونی جلوگیری می‌شود؛ چراکه در صورت ابتلا به پنومونی بعد از آنفلوانزا، نیازمند بستری بوده و در صورت عدم درمان احتمال مرگ و میر وجود دارد.
عضو کمیته کشوری آنفلوانزا با اشاره به وجود  واکسن ۱۳ و ۲۳ ظرفیتی "پنوموواکس" در ایران، گفت:‌ به افراد در معرض خطر، افراد مسن بالای ۶۰ سال و کودکان توصیه می‌شود که حتما نسبت به تزریق واکسن سینه پهلو یا پنومونی اقدام کنند؛ چراکه از بروز پنومونی تا حد زیادی پیشگیری می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت شستشوی مرتب دست‌ها در کاهش ابتلا به بیماری، اظهار داشت: براساس نتایج مطالعات صورت گرفته در ژاپن، حتی شستشوی دست به مدت ۳۰ ثانیه با آب لوله کشی معمولی باعث از بین رفتن اثر بیماری‌زایی ویروس آنفلوآنزا و مانع انتقال بیماری از بیمار به دیگران می‌شود.
آمار مرگ و میر ناشی از پنومونی
این فوق تخصص بیماری‌های عفونی، با بیان اینکه علت و نوع پنومونی در آمار مرگ و میر و میزان پاسخ‌دهی به درمان تاثیرگذار است، گفت: به عنوان نمونه پنومونی‌های ویروسی اصلا مرگ و میر ندارند و پنومونی بعد از آنفلوانزا یک صدم درصد باعث مرگ و میر می‌شود. ولی پنومونی نوع ۳ که در افراد دارای نقص ایمنی و ضعیف بروز می‌کند، بدخیم بوده و درصد مرگ و میر بالاتری دارد.
وی در پاسخ به ضرورت تزریق واکسن آنفلوانزا در افراد سالم، گفت: افراد عادی مراقب سالمند، کلیه کارکنان مراکز سالمندان و پرسنل بیمارستانی برای جلوگیری از انتقال بیماری، افراد زیر ۶۰ سال در صورت دارا بودن بیماری زمینه‌ای مثل آسم، فشار خون و بیماری‌های قلبی نیز توصیه می شود که نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند.