خانه نیمه تاریک بود و صدای موتور یخچال سکوت فضا را می‌شکست. منتظر تماسش بودم. چند روز پیش از آن با چند پیام برای این تماس هماهنگ کرده بودیم. من فارسی می‌نوشتم و او به انگلیسی پاسخ می‌داد. وقتی قرار شد مکالمه مان تلفنی باشد، پیش خودم فکر کردم «شاید نتواند فارسی هم صحبت کند»؛ اما او گفت که می‌تواند فارسی را بخواند و صحبت کند؛ اما نمی‌تواند بنویسد. به همین دلیل هم تمام پیام‌های رد و بدل شده بین ما به همین صورت ادامه پیدا کرد. من فارسی می‌نوشتم و او انگلیسی.

خانه نیمه تاریک بود و صدای موتور یخچال سکوت فضا را می‌شکست. منتظر تماسش بودم. چند روز پیش از آن با چند پیام برای این تماس هماهنگ کرده بودیم. من فارسی می‌نوشتم و او به انگلیسی پاسخ می‌داد. وقتی قرار شد مکالمه مان تلفنی باشد، پیش خودم فکر کردم «شاید نتواند فارسی هم صحبت کند»؛ اما او گفت که می‌تواند فارسی را بخواند و صحبت کند؛ اما نمی‌تواند بنویسد. به همین دلیل هم تمام پیام‌های رد و بدل شده بین ما به همین صورت ادامه پیدا کرد. من فارسی می‌نوشتم و او انگلیسی.
قرارمان برای ساعت ۱۱ شب به وقت تهران بود. راس ساعت، صدای زنگ تلفن در خانه پیچید. صدای پشت تلفن، صدای خانمی بود که فارسی را با لهجه‌ای انگلیسی صحبت می‌کرد. سلام کردم و به رسم خودمان احوال‌پرسی گرمی داشتیم. بعد از آن گفت که پدر هم پشت خط هستند و صدای شما را می‌شنوند. نمی‌دانم چرا هول کردم. نگفته بود که قرار است پدر هم باشد. صدای مردی مسن از آن طرف خط آمد که به رغم اینکه معلوم بود سن و سال کمی ندارد؛ اما محکم بود. سلام کرد و گفت «بنده رحمان گلزار هستم از آشنایی با شما خوشحالم»؛ از لحن صحبت کردنش مشخص بود که آدم بزرگ‌منشی است. از شنیدن صدایش ابراز خرسندی کردم و البته از اینکه نمی‌توانم از نزدیک ایشان را ببینم ابراز تاسف. مکالمه اولمان با توضیح دادن در مورد کاری که می‌خواهم انجام بدهم، تمام شد. بعد از آن چند پیغام بین من و لیلی گلزار رد و بدل شد و در نهایت زمانی را برای گفت‌وگوی تلفنی تعیین کرد. شب موعود فرا رسید و گفت‌وگویمان با پدر بیش از ۲ ساعت طول کشید. با اینکه دهه نهم زندگی‌اش را می‌گذراند؛ اما همه جزئیات را به خاطر داشت و با حوصله صحبت می‌کرد. می‌گفت هر از گاهی که افراد ناشناسی از ایران با من تماس می‌گیرند، خیلی خوشحال می‌شوم. بعد هم صدایش می‌لرزید و بغضش پای تلفن می‌شکست. رحمان گلزار همان کسی است که یادگاری عظیم در تهران به جا گذاشته است: «اکباتان». در این گفت‌وگو هم به بسیاری از شایعات در مورد اکباتان، پاسخ می‌دهد.
 آقای گلزار عزیز برای شروع این گفت‌وگو کمی از خودتان و خانواده‌تان برای مخاطبان‌مان تعریف کنید.
من متولد سال ۱۳۰۸ هستم؛ در شهر تاشکند ازبکستان متولد شدم. اما در شناسنامه‌ام محل تولدم را مشهد قید کرده‌اند. آن زمان در آذربایجان به‌خصوص در شبستر که موطن پدربزرگم است، مردم برای کار به شهرها و کشورهای اطراف مهاجرت می‌کردند. در واقع تجارت می‌کردند. پدربزرگ من هم با دو پسرش برای تجارت به تاشکند رفت. اما پدرم بعد از مدتی متوجه شد در تاشکند صنعتی وجود دارد که از سیب‌زمینی شیره‌ای درست می‌کنند و در پخت شیرینی بسیار مورد استفاده و احتیاج است. این صنعت هنوز وارد ایران نشده بود. به همین دلیل پدرم وارد این کار شد و فوت و فن آن را یاد گرفت. بعد از یک سال که از به دنیا آمدن من گذشت، دولت شوروی سابق اعلام کرد تمام کسانی که اینجا کار می‌کنند یا باید تابعیت شوروی بگیرند یا به کشورشان برگردند. پدربزرگم که خیلی وطن‌پرست بود به این دلیل با یکی از پسرهایش به شبستر برگشت. پدر من هم از باجگیران وارد ایران شد و به مشهد رفت. پدر و مادر من هر دو ایرانی بودند؛ اما در تاشکند با هم ازدواج کردند. مادرم قبل از ازدواج با پدرم، ازدواج دیگری داشت؛ اما همسرش فوت کرده بود. از ازدواج اول مادرم سه خواهر و برادر داشتم که پدرم آنها را هم تحت تکفل قرار داده بود. ما به همراه مادرمان در تاشکند ماندیم تا پدرم کارهایش را روبه‌راه کند. بعد از راه‌اندازی کسب و کارش در مشهد، ما هم به او ملحق شدیم. تا آن زمان شناسنامه نداشتم. در مشهد برایم شناسنامه گرفتند. وضعیت معیشتی‌مان نرمال بود. کار پدرم این بود که در یک روستا نزدیک مرز شوروی سابق، کشت سیب‌زمینی داشت و از همان فنی که در تاشکند یاد گرفته بود، شیره سیب‌زمینی برای شیرینی‌پزی تولید می‌کرد و برای فروش به تهران می‌آورد. مغازه‌ای هم در تهران گرفته بود و محصولش را توزیع می‌کرد. در مشهد خواهرم به دنیا آمد. من دوران تحصیلات ابتدایی را تا کلاس پنجم در مشهد گذراندم. زمانی که متفقین به ایران حمله کردند از یک طرف روس‌ها و از یک طرف انگلیس‌ها وارد ایران شدند. در آن زمان پدرم مناسب ندید که ما در مشهد باشیم و به همین دلیل هم به تهران آمدیم. کلاس ششم را در مدرسه نوبنیاد نظامی خیابان سپه خواندم. زمانی که ۱۲ ساله بودم و کلاس ششم ابتدایی را تازه تمام کرده بودم، پدرم بر اثر بیماری تیفوس که آن سال شایع شده بود و داروی کافی هم برای مداوای آن پیدا نمی‌شد، فوت کرد و عموهایم تکفل ما را عهده‌دار شدند. پس از آن به مدرسه دارالفنون رفتم. یک همکلاسی داشتم که در درس خواندن به او کمک می‌کردم. پدر همکلاسی‌ام به همین دلیل علاقه زیادی به من داشت و همیشه می‌گفت من هر دوی شما را به آمریکا می‌فرستم. بعد از اتمام دوره دبیرستان، همکلاسی‌ام به آمریکا رفت. من هم به عمویم گفتم می‌خواهم با دوستم به آمریکا بروم؛ اما عمویم گفت «ما امکان این را نداریم که هزینه تو را در آمریکا بدهیم. اگر می‌خواهی همین جا درس بخوان.»

 چطور شد که به دانشکده هنرهای زیبا رفتید؟
بعد از آن ماجرا دو سال در کنکور شرکت کردم؛ ولی موفق نبودم. تا اینکه سال سوم در دانشگاه کشاورزی کرج کنکور شرکت کردم و قبول شدم. اما همیشه دوست داشتم وارد دانشکده هنرهای زیبا شوم. معماری را خیلی دوست داشتم. به همین دلیل در آزمون ورودی آنجا هم شرکت کردم. برای قبولی در آنجا یک مجسمه ونوس را می‌گذاشتند و اگر آن را خوب نقاشی می‌کردیم، می‌توانستیم وارد دانشگاه شویم. من توانستم از پس این کار برآیم و در دانشکده معماری هنرهای زیبا قبول شدم. وقتی خبر قبولی‌ام را شنیدم، به بازار نزد عمویم رفتم. ماجرا را برایش تعریف کردم و گفتم که آیا می‌تواند هزینه تحصیلم در این دانشگاه را بدهد یا همان دانشگاه کشاورزی کرج را انتخاب کنم. روبه‌روی مغازه عمویم در بازار، یک بزاز بود که مورد اعتماد بازاریان بود و برای آنها استخاره می‌کرد. با عمویم به بزازی رفتیم و برای ورود به دانشگاه استخاره کردیم و خوب آمد. انگار دنیا را به من داده‌اند. عمویم گفت برو کشاورزی بخوان؛ اما من دوست داشتم معماری بخوانم. این شد که اسمم را در دانشگاه هنرهای زیبا نوشتم. اتفاقا ماه رمضان بود و شب مهمان داشتیم. ناگهان متوجه شدم عمویم دارد با صدای بلند به مهمانمان می‌گوید «نظر آقای مهندس ما این است.» این را به این دلیل تعریف کردم که بگویم من اولین فردی بودم که در فامیل پدری و مادری به دانشگاه رفتم. اینقدر این مساله برایشان مهم بود که بابتش فخر می‌فروختند. خلاصه وارد دانشگاه شدم. هر هفته ۸ تومان هم خرجی می‌گرفتم. با کمال جدیت یک سال اول را به پایان رساندم.

 همزمان با دانشگاه، کار هم می‌کردید؟
بله! تابستان همان سال اول دانشگاه، در یک پروژه ساختمانی مشغول به کار شدم. اتفاقا آن کار را خیلی هم جدی گرفته بودم. کارم نظارت بر کارگران بود. سه ماه تابستان که تمام شد، مهندس نیرومند که مسوول آن پروژه بود، به من علاقه‌مند شده بود. بعد از سه ماه نزد ایشان رفتم و گفتم می‌خواهم استعفا بدهم. مخالفت کرد و گفت شما اینجا آتیه خوبی دارید. اما من دوست داشتم درسم را تمام کنم. به همین دلیل آن کار را رها کردم. حقوق سه ماه کار کردنم ۱۲۰۰ یا ۱۳۰۰ تومان شد. یک خاطره جالب را بگذارید اینجا برایتان بگویم. زمانی که سن و سال کمتری داشتم و هنوز تحت تکفل عمویم بودیم، شب عید برایمان پارچه می‌خریدند و کت و شلوار می‌دوختند. عمویم من را به یک بزازی می‌برد و پارچه‌ها را از آنجا برایم می‌خرید. آن آقای بزاز هم هرچه پارچه بنجل داشت، به ما می‌فروخت. یکی از آن سال‌ها که به آنجا رفته بودم، بزاز یک پارچه آورد و گفت «این پارچه خیلی خوب است؛ «شیرکاکائو چهار فصل» است- یعنی تمام فصل‌ها می‌توان آن را پوشید.» اما من خیلی از آن پارچه بدم می‌آمد. هرچه به عمویم گفتم که آن را نمی‌خواهم، قبول نکرد و مجبور شدم آن پارچه را بخرم. یک سال آن را می‌پوشیدم ولی هر بار با نفرت. وقتی حقوق سه ماه کارم را گرفتم، اولین کاری که کردم این بود که با سلیقه خودم یک پارچه قشنگ کت و شلواری خریدم که با پیراهن قناری ست کردم و دوختم. روز اول که بعد از تعطیلات به دانشگاه رفتم، آن کت و شلوار جدیدم را پوشیدم. فکر می‌کردم همه دارند به من نگاه می‌کنند. بعد از آن کار کردن من همزمان با دانشگاه ادامه یافت. در آتلیه یکی از اساتیدمان کار کردم. در واقع سال دوم دانشگاه، بعداز ظهرها در دفتر استادمان که روبه‌روی دانشگاه بود، مشغول به کار شدم. یک سال آنجا بودم و توانستم کار را یاد بگیرم. آرام آرام مشتری‌هایی که دوست نداشتند یا به هر دلیل نمی‌خواستند کارهایشان را به استادم بدهند، کارها را به من می‌دادند تا انجام دهم. این شد که در طول بیش از یک سال که در دفتر استادم کار کردم، حدود ۱۰ خانه را خودم طراحی کرده و ساخته بودم. کم‌کم علاقه‌مند شدم که اسمم را به‌عنوان معمار سردر هر پروژه نصب کنم. روی تابلوها می‌نوشتم «رحمان گلزار- آرشیتکت». تصمیم گرفتم برای خودم کار کنم و به همین دلیل از دفتر استادم بیرون آمدم.

 پس کار مستقل‌تان از همان دوره دانشگاه شروع شد. چقدر طول کشید تا کارتان رونق بگیرد؟
بله؛ وقتی در کارم مستقل شدم مدت کوتاهی بعد از آن، توانستم برای خودم دفتر بگیرم. البته اغلب در شهرداری و سازمان‌ها می‌دانستند که هنوز درسم را تمام نکرده‌ام. اما به حدی کارم را قبول داشتند که بعضی از کارمندان شهرداری هم از من می‌خواستند که برای آنها نقشه بکشم. سال چهارم دانشگاه بودم که با دختری که در همان دانشگاه هنرهای زیبا نقاشی می‌خواند، ازدواج کردم. تصور کنید این‌قدر سرم شلوغ بود که همان روز عقد، بعد از قرائت خطبه، سریع به دفتر برگشتم و مجددا مشغول به کار شدم. وقتی ازدواج کردم بیش از ۱۰۰ خانه را ساخته بودم. دوره دانشگاه را باید ۶-۵ ساله تمام می‌کردم؛ اما ۹ سال طول کشید. زمانی که دانشگاه را تمام کردم دو پسر داشتم. پسر اولم فرهاد و پسر دومم فردین. دلیل اینکه درس خواندنم این همه سال طول کشید این بود که باید برای فارغ التحصیلی و ارائه پروژه نهایی ۶-۵ ماه وقت می‌گذاشتم. اما فرصت نداشتم. وقتی تصمیم گرفتم که درسم را تمام کنم به همسرم گفتم که با دو پسرمان که یکی ۳ ساله بود و یکی ۴ ساله، به آمریکا پیش برادرش برود تا کارم تمام شود. برادر همسرم، خسرو هریتاش بود که در آمریکا درس کارگردانی سینما را می‌خواند. او هم قبول کرد. من ۶ ماه تمام در دانشکده اتاق گرفتم و کارم را انجام دادم. همان روز که درسم تمام شد، به آمریکا رفتم و با همسر و بچه‌ها به ایران برگشتیم. در واقع زندگی کاری من با مدرک دانشگاهی از آن زمان شروع شد.

 اشاره کردید به خسرو هریتاش برادر همسرتان. جایی خواندم که شما به سینما علاقه‌مند بودید و حتی سینما نیاگارا را هم خریدید. خسرو هریتاش در این علاقه‌مندی شما نقش داشت؟
بعد از آنکه از آمریکا برگشتم و کمی توانستم پول جمع کنم، خسرو هریتاش به ایران آمد که فیلم تهیه کند. محمدعلی فردین که با من دوست بود، به من گفت «اگر خسرو می‌خواهد وارد سینما شود، بهتر است سینما داشته باشد.» فردین آن زمان پیشنهاد شراکت به من داد و این شد که سینما نیاگارا را با هم خریدیم. من و فردین این سینما را به نام بچه‌هایمان کردیم. افتتاحیه اولین فیلم خسرو به نام «آدمک» هم در همان سینما بود. من برای خسرو هریتاش این کار را کردم.