مردم سالاری آنلاين - تیغ بی‌اعتمادی بر گردن شبکه‌های اجتماعی

بر اساس نتایج یک تحقیق گسترده، تنها ۲۳ درصد آمریکایی‌ها به اطلاعات کسب شده از شبکه‌های اجتماعی اعتماد دارند؛ در شرایطی که این رقم برای کشورهای در حال توسعه مثل عربستان و هند بالای ۵۰ درصد است.
ایران نوشت: امسال برای نهمین سال متوالی روز شبکه‌های اجتماعی (۳۰ ژوئن) به‌طور همزمان در سراسر جهان جشن گرفته شد و بار دیگر به کاربران یادآوری شد که تاکنون شبکه‌های اجتماعی مختلف همچون فیس بوک، توئیتر و… چگونه نحوه ارتباط دوستان، اعضای خانواده و… را تغییر داده است. امسال شبکه‌های اجتماعی از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفتند که یکی از این موارد، میزان اعتماد کاربران به این پلتفرم‌هاست و در نهایت مشخص شد بریتانیایی‌ها نسبت به سایر کشورهای دیگر اعتماد کمتری به شبکه‌های اجتماعی دارند و بیشتر از کاربران بقیه کشورها خواستار قانونگذاری‌های قوی‌تر کمپانی‌های فناوری هستند.
لشکر ۲.۷ میلیاردی کاربران شبکه‌های اجتماعی
طبق گزارش وبسایت پژوهشی statista.com، تعداد کل کاربران شبکه‌های اجتماعی جهان در سال ۲۰۱۹ میلادی، به ۲.۷۷ میلیارد نفر می‌رسد و البته در حال حاضر فیس‌بوک با ۲.۳ میلیارد کاربر بیشترین تعداد را در جهان جذب کرده است. پس از آن یوتیوب با ۱.۹ میلیارد کاربر و واتس اپ با ۱.۶ میلیارد کاربر قرار دارد. فیس‌بوک مسنجر ۱.۳ میلیارد کاربر جهانی دارد و وی چت با ۱.۰۹ میلیارد کاربر و اینستاگرام با یک میلیارد کاربر در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. اما با توجه به تعداد بالای کاربران شبکه‌های اجتماعی در جهان، میزان اعتماد به این پلتفرم‌ها در جهان چقدر است و کاربران کدام کشورها شبکه‌های اجتماعی را قابل اعتمادتر می‌دانند؟ پاسخ را می‌توان در نتیجه تحقیق و پروژه YouGov-Cambridge Globalism دانست.
در قالب این تحقیق، هرسال رفتار جهانی کاربران در چند کشور جهان مورد بررسی قرار می‌گیرد و امسال این پروژه در ۲۳ کشور که درمجموع حدود ۵ میلیارد نفر را زیر پوشش قرار می‌دهند، انجام شد. در پروژه سال ۲۰۱۹، حدود ۲۵ هزار و ۳۲۵ کاربر آنلاین در اروپا، آمریکا، آفریقا و آسیا مورد نظرسنجی قرار گرفتند و از کاربران سؤالاتی درباره نگاه آنها به موضوعاتی از مهاجرت گرفته تا واکسیناسیون، شبکه‌های اجتماعی، جهانی‌سازی و… پرسیده شد. در قالب این پروژه، از کاربران این ۲۳ کشور سوال شد که تا چه حد به منابع اطلاعاتی از جمله روزنامه‌های ملی، شبکه‌های اجتماعی و وب سایت‌های خبری آنلاین اعتماد دارند. نتیجه این گزارش نشان داد که بریتانیایی‌ها کمترین میزان اعتماد را به همگی این رسانه‌ها دارند چرا که تنها ۱۲ درصد به اطلاعات کسب شده از شبکه‌های اجتماعی اعتماد دارند در حالی که ۸۳ درصد اعتماد کمی به پلتفرم‌هایی همچون فیس‌بوک و توئیتر دارند یا کاملاً نسبت به آن بی‌اعتماد هستند. این گزارش نشان داد که بریتانیایی‌ها نسبت به سایر کشورهای دیگر اعتماد کمتری به پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی دارند و بیشتر از کاربران سایر نقاط جهان خواستار قانونگذاری قوی‌تر برای کمپانی‌های فناوری و شبکه‌های اجتماعی هستند. در واقع بیش از ۴ نفر از هر ۵ بریتانیایی به پلتفرم‌هایی همچون فیس‌بوک و توئیتر اعتماد ندارند. از سوی دیگر تنها دو منبع اطلاعاتی مورد اعتماد بخش عمده کاربران بریتانیایی قرار دارد و آن هم کانال‌های تلویزیون ملی این کشور (۶۱ درصد) و سازمان‌های خبری محلی (۵۴ درصد) است.
اعتماد به شبکه‌های اجتماعی در کشورهای فقیرتر
بجز بریتانیا میزان اعتماد به محتوای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی در سایر نقاط جهان چگونه است؟ طبق این تحقیق، کشورهای پیشرفته همچون آمریکا، فرانسه و آلمان هم تقریباً وضعیت مشابهی با بریتانیا دارند هرچند میزان اعتماد آنها تا حدی بیشتر است. اما میزان اعتماد به اطلاعات و اخبار شبکه‌های اجتماعی در کشورهایی با درآمد پایین‌تر همچون هندوستان، برزیل و مکزیک کاملاً معکوس است و در این کشورها کاربران اعتماد بالاتری به شبکه‌های اجتماعی دارند.
۲۳ درصد آمریکایی‌های مورد سوال قرار گرفته در این نظرسنجی گفتند که به اطلاعات کسب شده از شبکه‌های اجتماعی اعتماد دارند که این رقم برای کاربران آلمانی به ۲۰ درصد و برای کانادایی‌ها به ۲۸ درصد می‌رسد. این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه، میزان اعتماد به شبکه‌های اجتماعی بالاتر است به گونه‌ای که بخش عمده کاربران هندی یعنی ۵۲ درصد آنها به اطلاعات شبکه‌های اجتماعی اعتماد دارند و این رقم برای کاربران عربستان سعودی و تایلندی هم همین رقم ۵۲ درصد است.
چرا بی‌اعتمادی؟
اما دلیل این بی‌اعتمادی به شبکه‌های اجتماعی در بریتانیا و سایر کشورهای ثروتمند چیست؟ بسیاری ریشه این بی‌اعتمادی را در اتهامات گسترده این کمپانی‌ها و غول‌های فناوری و شبکه‌های اجتماعی در زیر پا گذاشتن دموکراسی، نقض حریم خصوصی، نشت اطلاعات و داده‌ها می‌دانند. یکی از نمونه‌های بارز که بخصوص در بریتانیا اعتماد کاربران را تا حد زیادی از دست داده، فیس‌بوک است. ماجرای رسوایی کمبریج آنالیتیکا و نشت اطلاعات و داده‌های میلیون‌ها کاربر فیس‌بوک ضربه مهلکی به این شبکه اجتماعی بود که هنوز بسیاری از کاربران نمی‌توانند آن را فراموش کنند و اعتماد دوباره به آن داشته باشند. این چالش فیس‌بوک هنوز تمام نشده بود که ماجرای تیراندازی و کشتار مسلمانان در کریست چرچ نیوزیلند و پخش زنده و آنلاین فیلم این اقدام تروریستی از طریق فیسبوک، شوک دوباره‌ای به کاربران این پلتفرم وارد کرد و همچنان بسیاری نمی‌توانند به آن اعتماد داشته باشند. یوتیوب نیز تاکنون به دفعات متعدد محتوای نامناسب را برای کودکان نمایش داده است و دخالت روسیه در انتخابات آمریکا و… همگی موضوعاتی هستند که کاربران بریتانیایی از آن به‌عنوان دلیل بی‌اعتمادی خود به شبکه‌های اجتماعی بیان می‌کنند.
قانونگذاری‌های سختگیرانه‌تر
اما کمپانی‌های فناوری برای از بین بردن این بی‌اعتمادی چه باید بکنند؟ بیش از ۶۷ درصد بریتانیایی‌ها معتقدند شبکه‌های اجتماعی باید قانونمندتر شوند. در آمریکا ۴۷ درصد معتقدند باید بر شبکه‌های اجتماعی نظارت بیشتری باشد و در فرانسه ۵۶ درصد کاربران خواستار قانونمندتر شدن شبکه‌های اجتماعی هستند. این رقم برای اسپانیا به ۶۱ درصد و در ترکیه به ۶۵ درصد می‌رسد در حالی که این رقم برای آلمان ۴۶ درصد، سوئد ۳۲ درصد و ژاپن ۲۷ درصد عنوان شده است.
با توجه به حساسیت زیاد کاربران بریتانیایی باید گفت علاوه بر کاربران، دولت بریتانیا نیز به‌دنبال اعمال قانون بیشتر برای شبکه‌های اجتماعی است و در نظر دارد با قانونگذاری‌هایی ویژه، بریتانیا را به امن‌ترین مکان آنلاین در جهان تبدیل کند. در این قانون‌های سختگیرانه در صورتی که محتوای نامناسب روی شبکه‌های اجتماعی انتشار یابد، جریمه‌هایی سنگین برای این پلتفرم‌ها در نظر گرفته می‌شود و در صورت تکرار موضوع، خود مدیران شبکه‌های اجتماعی هدف این جریمه‌ها قرار می‌گیرند.
گفتنی است که در سال‌های اخیر آلمان سختگیرانه‌ترین قوانین را برای شبکه‌های اجتماعی و سایر کمپانی‌های فناوری تصویب کرده تا از کاربران به خوبی حفاظت شود. آلمان علاوه بر اینکه به‌عنوان یکی از اعضای اتحادیه اروپا قانون حفاظت از داده‌های شخصی کاربران(GDPR) در آن اجرا می‌شود در این کشور به طور مجزا قوانینی خاص وجود دارد. به‌عنوان مثال در ژوئن ۲۰۱۷ قانونی در این کشور تصویب شد که شبکه‌های اجتماعی موظفند حداکثر ظرف ۲۴ ساعت از زمان اعلام، محتوای غیر قانونی موجود روی پلتفرم خود را حذف کنند در غیر این صورت تا سقف ۵۰ میلیون یورو جریمه خواهند شد.