شرکت ملی گاز به دلیل بدهی یک ماهه گاز پالایشگاه تهران را قطع کرد تا سرد شدن ناگهانی تاسیسات پالایشی باعث ایجاد شوک به این تاسیسات شده و حادثه‌آفرین شود. جای خالی نهاد رگولاتوری در صنعت نفت پس از خصوصی سازی بیش از هر زمان احساس می‌شود.

 پنج شنبه ۲۰ مهرماه حادثه‌ای در پالایشگاه تهران اتفاق افتاد و رسانه‌ها از آتش‌سوزی در این پالایشگاه خبر دادند. پالایشگاه تهران پس از گذشت دو روز از این حادثه اعلام کرد آتش‌سوزی در کار نبوده و حادثه در اثر خروج بخار از داخل فلنج یکی از تاسیسات واحد تقطیر جنوبی رخ داده است. در اثر این حادثه دو نفر از کارگران پالایشگاه شهید تندگویان تهران مجروح و در بیمارستان بستری شدند.

با وجود اینکه در اظهارنظرها دلیلی برای این حادثه ذکر نشده و خسارات مالی آن نیز ناچیز ارزیابی شده است،اما در اخبار به اورهال پالایشگاه تهران و تاثیر آن در این اتفاق اشاره شده است.

با این وجود پیگیری‌های فارس نشان می‌دهد این حادثه ارتباط چندانی به اورهال پالایشگاه نداشته و به احتمال قریب به یقین دلیل آن تنش‌های ناشی از قطع گاز پالایشگاه تهران از سوی شرکت ملی نفت بوده است.

بر اساس این گزارش در روز دوشنبه ۱۷ مهرماه یعنی ۳ روز پیش از حادثه یاد شده شرکت ملی گاز ظاهرا بدون اخطار قبلی به شکل ناگهانی گاز مصرفی پالایشگاه تهران را قطع کرد. قطع گاز مصرفی پالایشگاه با توجه به ارتباط عملیاتی بخش‌های مختلف فرآیند پالایشی با یکدیگر باعث از سرویس خارج شدن پالایشگاه تهران یا اصطلاحا total shut down پالایشگاه شد.

بر این اساس با وجود اینکه مسئولان شرکت ملی گاز در زمان پیگیری‌های فارس با لبخند درباره عدم استفاده از گاز طبیعی در پالایشگاه‌ها صحبت کردند اما این پیگیری‌ها نشان داد به دلایل مختلفی که مهمترین آنها موارد زیست‌محیطی است سال‌ها است که گاز طبیعی به خصوص در فصل گرم سال بخش بزرگی از سوخت پالایشگاه‌های کشور و به خصوص پالایشگاه تهران را تامین می‌کند. به گونه‌ای که بعضی کوره‌ها صرفا گاز سوز و بعضی دیگر به دلایل فنی دوگانه سوز هستند.

در واقع گاز طبیعی بخش اعظم سوخت پالایشگاه تهران را تشکیل می‌دهد، چنانکه این سوخت هم از نفت کوره بهتر می‌سوزد و هم پاک‌تر است. گاز طبیعی سوخت لازم برای مولدهای برق، دیگ‌های تولید بخار، کوره‌های فرآیندی نفت خام و دیگر موارد را در پالایشگاه تهران تامین می‌کند.

بر اساس این گزارش کارشناسان نفتی معتقدند وقفه‌های ناگهانی و سرد شدن شدید واحدهای فرآیندی با ایجاد تنش در تجهیزات خطرات غیر قابل پیش‌بینی تولید می‌کند و انفجار و آتش سوزی در بسیاری موارد ناشی از انباشته شدن تاثیرات این تنش‌های ناشی از تغییرات شدید دمایی است.

بر این اساس کوره‌ها و ظروف فرآیندی با فشار ۱۰ تا ۱۸۰ اتمسفر که سیال‌هایی مانند بنزین، نفت سفید،گازوئیل و امثال آنها را با دمای بیش از ۱۰۰ تا ۳۰۰ درجه سانتیگراد در خود نگه می‌دارند، اگر ناگهان سرد شوند اصطلاحا دچار شوک می شوند و با ایجاد تغییرات ناخواسته احتمال بروز خطر بالا می‌رود. دمای بعضی کوره‌ها مانند کوره تولید گوگرد تا ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. سرد شدن ناگهانی کوره‌ای با حرارت ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد حتی اگر در آن واحد منجر به حادثه‌ای نشود خسارات غیر قابل پیش بینی به تاسیسات وارد می‌کند.

این گزارش حاکی است قطع گاز پالایشگاه‌ها از جمله پالایشگاه تهران بسیار خطرناک است و در واقع عملا بخت با پالایشگاه تهران یار بوده که این وقفه ناگهانی به حادثه بزرگ‌تری ختم نشده است اما قطعا چنین تنش‌هایی تاثیرات بلند‌مدت‌تری بر تجهیزات و عملکرد آنها در آینده خواهد داشت.

گفته می‌شود شرکت ملی گاز به دلیل بدهی یک ماهه پالایشگاه تهران، گاز تحویلی به این پالایشگاه را به طور ناگهانی و عجولانه قطع کرده است. با وجود اینکه با مذاکرات انجام شده گاز پالایشگاه تهران در همان روز وصل شد اما یکی از واحدهای آن به دلیل بروز تنش‌های یاد شده از سرویس خارج شد.

این حادثه به قدری برای شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی شوک‌آور و مهم بوده است که علیرضا ضیغمی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی شخصا و به طور مستقیم با حسین‌نیا مدیر شرکت گاز استان تهران تماس گرفته و به این اقدام اعتراض کرده است.

بر این اساس شرکت ملی گاز متعهد شده است از این پس چنین اقدامات خطرناکی انجام ندهد و مدیران پالایش و پخش امیدوارند چنین کاری تکرار نشود. حادثه پالایشگاه تهران و تنظیم نشدن دقیق روابط میان دو زیرمجموعه وزارت نفت بار دیگر لزوم ایجاد یک ساختار رگولاتوری فراشرکتی را در صنعت نفت گوشزد می‌کند.

چندی پیش اختلافات پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان باعث تعطیلی کامل پتروشیمی اصفهان شد. نهادهای رگولاتوری نهادهایی هستند که با قرار گرفتن در جایگاهی بالاتر از شرکت‌های اصلی، روابط میان آنها را تنظیم می‌کنند. پیش بینی می‌شود پس از اجرای کامل خصوصی‌سازی در صنعت نفت چنین بحران‌های مخربی با شدت بسیار بیشتری در این صنعت حیاتی خودنمایی کنند.