مدارس طبیعت، ایده نو و خلاقانه‌ای که در ایران چندسالی بود فعالیت خود را آغاز کرده بود و مجوزش زیر نظر سازمان حفاظت از محیط زیست صادر می‌شد، اکنون پس از استقرار مدیر جدید سازمان، مجوزهایش لغو شده و یکی‌یکی تعطیل می‌شوند.

مدارس طبیعت، ایده نو و خلاقانه‌ای که در ایران چندسالی بود فعالیت خود را آغاز کرده بود و مجوزش زیر نظر سازمان حفاظت از محیط زیست صادر می‌شد، اکنون پس از استقرار مدیر جدید سازمان، مجوزهایش لغو شده و یکی‌یکی تعطیل می‌شوند.
به گزارش ایسنا، روزنامه شرق نوشت: این مدارس که در ابتدا در کشورهای اروپایی شکل گرفتند، در ایران به همت عبدالحسین وهاب‌زاده، صاحب‌نظر حوزه محیط زیست، به ایران آمدند و بومی‌سازی شدند. اولین مدرسه طبیعت در ایران سال ۹۳ در مشهد افتتاح شد، مدرسه کاوی‌کنج مشهد یکی از فعال‌ترین مدارس طبیعت ایران قرار شد مدلی باشد برای تشکیل و تأسیس هرچه بیشتر مدارس طبیعت در ایران؛ اما اکنون این مدرسه شش ماه است که به علت لغو مجوزها تعطیل شده. ایران به‌عنوان نخستین کشوری که این مدارس را تأسیس کرده، حالا خودش هم در حال تعطیل‌کردن آنهاست. پیش از این سازمان حفاظت از محیط زیست برای برپایی این مدارس صد میلیون تومان وام با بازپرداخت ۶۰ ماهه و سود چهار درصد پرداخت می‌کرد، اما اکنون نه تکلیف کسانی که این وام‌ها را گرفته‌اند معلوم است که چگونه با تعطیلی این مدارس وام را بازپرداخت کنند و نه سازمان حفاظت محیط زیست و نه آموزش و پرورش زیر بار قبول‌کردن آنها می‌روند. ‏همچنین عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت از محیط ‌زیست، دستور داده مدرسه طبیعت پردیسان تعطیل شود. این مدرسه مرداد سال ‌۹۶ فعالیت خود را به‌صورت رسمی در پارک طبیعت پردیسان آغاز کرد و حالا تعطیل شده است.
مدارس طبیعت به سبک و شیوه  مدارس آموزش و پرورش اداره نمی‌شوند و ایده‌شان این است که طبیعت برای آموزش کفایت می‌کند، آنها طبیعت را به‌مثابه مدرسه‌ای بزرگ می‌دانند و کودکان در این مدارس به فعالیت‌های آزاد و بازی می‌پردازند و جواب سؤال‌های خود را درباره طبیعت کشف می‌کنند. آنها در این مدارس، شیوه ارتباط‌گرفتن و نترسیدن از حیوانات را می‌آموزند و با لمس‌کردن جانوران به دنیای‌ آنها می‌روند. در مدارس طبیعت دانش‌آموزان لذت کاشت گیاه و نگهداری از درختان را می‌آموزند. در واقع آنها یاد می‌گیرند که طبیعت محل اصلی زندگی آنها و ثروتی تمام‌شدنی است و باید به آن اهمیت بدهند. خاک‌بازی، گل‌بازی، ‌دویدن و بالارفتن از درخت بخشی از تجاربی است که بچه‌ها در مدارس طبیعت می‌توانند بیاموزند. مدیران این مدارس با پذیرش این مسئله که کودکان در سنین ابتدایی نباید آموزش ببینند، بلکه باید تجربه کسب کنند، در این مدارس به کودکان شیوه زندگی را می‌آموزند.
حسین وهاب‌زاده، طبیعت‌شناس و مؤسس مدارس طبیعت در ایران، در گفت‌وگو با «شرق» به تشریح وضعیت کنونی مدارس طبیعت می‌پردازد. او با اشاره به اینکه از ۸۰ مدرسه فعال طبیعت در ایران بیش از نیمی تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده‌اند، می‌گوید: «ما برای مشخص‌کردن وضعیت این مدارس، موضوع را از مجلس شورای اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و سازمان حفاظت از محیط زیست پیگیری کرده‌ایم. جلسات زیادی برای رئیس شورای آموزش و پرورش گذاشته‌ایم، اما عملا کاری پیش نبرده‌ایم. همه در لفظ به ما می‌گویند مدارس طبیعت  گمشده ماست، وزیر آموزش و پرورش می‌گویند ما اجازه نمی‌دهیم مدارس طبیعت تعطیل بشوند، اما برای مثال مدرسه کاوی‌کنج مشهد که اولین مدرسه طبیعت ایران بود، با شکایت وزارت آموزش و پرورش تعطیل شده است».‌ او افزود: اما آنچه من برداشت می‌کنم، این است که از سازمان محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش خواسته شده مدارس طبیعت محدود شوند، من دلیل این ماجرا را نمی‌دانم.
وهاب‌زاده با اشاره به اینکه هیچ‌کس با متولیان مدارس طبیعت شفاف سخن نمی‌گوید، تصریح کرد: من ۴۵ سال معلم بوده‌ام و در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس کرده‌ام، در این ۴۵ سال آموختم ما خیلی زود بچه‌ها را به کلاس درس می‌فرستیم و فرصت بازی‌کردن را از کودکانمان می‌گیریم. اگر فرصت بازی‌کردن از کودکان گرفته شود، آنها خلاق بار نخواهند آمد و آن‌قدر انگیزه ندارند که از طبیعت و سرزمین دفاع کنند. وقتی سراغ این موضوع آمدم مثل یک زیست‌شناس به این نتیجه رسیدم که موضوع انسانی در حوزه کودکان این است که به‌صورت کلی کودک آموزش‌پذیر نیست و یک موجود خودیادگیرنده است؛ ما اشتباه می‌کنیم که در آن سن می‌کوشیم به او آموزش بدهیم و دلیل این همه ناکامی و شکست در بخش آموزش و پرورش ما همین آموزش اجباری است. کودک زیر بار اجبار نمی‌رود، بلکه چیزی را یاد می‌گیرد که خودش بخواهد.
وهاب‌زاده با اشاره به اینکه زودبیدارکردن کودک از مصادیق کودک‌آزاری است، گفت: همه‌جا صحبت از کودک‌آزاری است، اما هیچ‌کس به انواع مصادیق آن فکر نمی‌کند، منظور دوستان از کودک‌آزاری کتک‌زدن بچه و امثال اینهاست؛ من می‌پرسم که صبح بچه، شش‌ساله را از خواب ناز بیدار کنیم و صبحانه نخورده با یک کوله کتاب او را روانه مدرسه کنیم، آیا کودک‌آزاری محسوب نمی‌شود؟ ‌این در حالی است که بچه‌ها برای آمدن به مدارس طبیعت، پیش از روشن‌شدن هوا بیدار می‌شوند و از خانواده می‌خواهند آنها را به این مدارس بیاورند.  این چه تفاوتی است؟ با اینکه در مدارس طبیعت هم یادگیری وجود دارد، این اشتیاق از کجا نشئت می‌گیرد؟ ما متأسفانه دو چیز را با هم اشتباه گرفته‌ایم: یادگیری را با آموزش؛ کودک یادگیری می‌کند اما آموزش نمی‌پذیرد.
مؤسس مدارس طبیعت در پاسخ به این پرسش که چند مدرسه طبیعت تعطیل شده‌اند، گفت: من آمار دقیقی ندارم، اما تقریبا نیمی از مدارس ما یا فعال نیستند یا مجبورند به شیوه‌های دیگری عمل کنند. درخواست ما این است که آموزش‌وپرورش به شیوه عمل مدارس طبیعت نگاه کند و اگر چیز مثبتی در این شیوه می‌بیند، آن را در عمل خود لحاظ کند. از وزیر آموزش‌وپرورش سؤال می‌کنم آیا در دانشکده و تعلیم و تربیت اولین شرط یادگیری انگیزه نیست؟ ‌آیا بچه‌ها برای رفتن به مدارس ما انگیزه دارند؟ این اصرار برای تکرار اشتباهات چیست؟ من به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تأکید می‌کنم دورکردن بچه‌های ما از شادی و بازی، معامله‌ای دو سر باخت است؛ آنها فقط محیط زیست را نمی‌بازند، بلکه آینده خود را می‌بازند. من فقط می‌خواهم دست از این نوع برخورد با مدارس طبیعت بردارند.
تعطیلی مدرسه کاوی کنج
حالا تقریبا شش ماه از تعطیلی مدرسه کاوی کنج مشهد می‌گذرد. محسن مشارزاده، مدیر مدرسه کاوی کنج، به «شرق» می‌گوید: ۲۳ مهر سال ۹۷ تعطیل شدیم. ما روزانه حول‌وحوش ۵۵ تا ۶۰ دانش‌آموز در گروه سنی سه تا ۱۲ سال در مدرسه داشتیم. معمولا پنجشنبه‌ها که مدارس تعطیل بود، بچه‌های مدرسه‌ای به کاوی کنج می‌آمدند. یک روز دوشنبه حدود ساعت ۱۱ آقایی به مدرسه آمد و گفت من مأمور اماکن هستم و دستور پلمب مدرسه را دارم، اما چون دانش‌آموز در مدرسه دارید، ساعت ۱۶ برای تعطیل‌کردن مدرسه خواهم آمد. ما سؤال کردیم قاعده شما برای پلمب‌کردن اماکن مختلف به همین‌گونه است و ایشان گفتند خیر، ما اول اعلام مشکل می‌کنیم و مهلت می‌دهیم، اما اگر مسئله حل نشد،، پلمب می‌کنیم؛ ولی چون این دستور از سوی دادستانی صادر شده است، مجبوریم همین امروز عمل کنیم. بعد از آن روز سراغ خانم نیره عابدین‌زاده، معاون دادستانی، رفتیم و ایشان گفتند شما مجوز ندارید و آموزش‌وپرورش هم از شما شکایت کرده است. ما گفتیم مدرسه طبیعت فضای آموزش نیست و ما هم خلقش نکردیم و منظور این است که طبیعت خودش مدرسه است و خودش به بچه‌ها انگیزه می‌دهد. ما کلاس نداریم و حتی مأمور پلمب دنبال کلاس می‌گشت که پلمب کند، اما ما فقط باغ داریم. درباره مجوز هم اعلام کردیم که سه مجوز از سازمان محیط زیست داریم و حتی آخرین مجوز ما بدون تاریخ است که مشخص شد سازمان حفاظت محیط زیست بدون اعلام به ما مجوز ما را باطل کرده است.
به گفته مدیر مدرسه کاوی کنج، با تعطیل‌شدن این مدرسه ۲۵ نفر بی‌کار شدند که همه جوان‌هایی بین ۲۵ تا ۳۵ سال بودند. او تأکید کرد: ما در فضای کاوی کنج ۳۰۰ میلیون هزینه کردیم. سازمان محیط زیست بدون اعلام به ما لغو مجوز کرده است. تا جایی که می‌دانیم، خانم ابتکار به‌عنوان ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست، با ما همراه بوده ولی مثل خیلی رویه‌هایی که به شخص وابسته است، آقای کلانتری با مدارس طبیعت همراه نبودند.
مشارزاده با اشاره به اینکه پیگیری‌ها از سازمان آموزش‌وپرورش ادامه دارد، گفت: وزیر که به مشهد آمدند، در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا گفتند نمی‌گذارم مدارس طبیعتی که با مجوز محیط زیست کار می‌کنند، تعطیل شوند. ما متن خبر را برای دادستانی بردیم و گفتند آموزش‌وپرورش نامه بدهد. چندین‌بار به تهران آمدیم و کسی جواب نمی‌دهد و ما را سر می‌دوانند. به ما گفته شده مشکل این دوستان با نام مدرسه، روی مدارس طبیعت است. ما می‌گوییم مگر مدارس فوتبال و شطرنج نداریم؟ ما اصلا کار آموزشی نمی‌کنیم و شما حتی حاضر نیستید به حرف ما گوش بدهید.
هنوز دستورالعمل مشخصی برای صدور مجوز فعالیت مدارس طبیعت تعریف نشده و با تعطیلی تعدادی از این ‏مجموعه‌ها در کشور، مسئولان آن سردرگم شده‌اند. مسئولان این مدارس می‌گویند چگونه است در دولتی به ریاست حسن روحانی، ۷۷ مدرسه طبیعت با مسئولیت معصومه ابتکار شکل می‌گیرد، اما در همان دولت فرد دیگری مخالف مدرسه طبیعت است؟! این واقعا شگفت‌انگیز است.
مهدی نویدادهم، رئیس شورای عالی آموزش‌وپرورش، در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه مدارس طبیعت مدرسه نیستند، گفت: ‌تعریف مدرسه در ادبیات ما مکانی است که بر اساس مجوز آموزش‌وپرورش و قوانین و مقررات آموزش‌وپرورش تشکیل شده است و خدمات آموزشی ارائه می‌دهد. مدرسه از ابتدای سال تحصیلی تا پایان سال تحصیلی فعال می‌شود و روزهای مشخصی هم باید فعال بوده و برنامه درسی ‌آنها برنامه مصوب آموزش‌وپرورش باشد و معلمان آنها باید معلم تأییدشده ما باشند و بر اساس نظام ارزشیابی ما ارزشیابی شوند. اما آنچه در مدارس  طبیعت اتفاق می‌افتد، این ویژگی‌ها را ندارد. بچه‌ها هر روز هفته مدرسه نمی‌روند و تنها برخی دروس را در طبیعت یاد می‌گیرند. وقتی مسئولان مدرسه طبیعت هم پیش ما آمدند، من گفتم  اسم مدرسه را روی این کار نگذارید. آنچه من تأیید می‌کنم، این است که برخی از ساعات آموزش و برخی از روزها و درس‌ها در محیط طبیعی باشد و بچه‌ها زندگی در طبیعت و حفظ محیط زیست را یاد بگیرند و این مورد تأیید ماست. بااین‌حال این نباید به معنای قربانی‌کردن سایر قوانین ما باشد. اگر آنها می‌توانند مطابق قوانین ما عمل کنند، از ما مجوزی مثل مدارس غیرانتفاعی بگیرند، اما ما نمی‌توانیم به فعالیتی که آموزش‌وپرورش آن را تأیید نمی‌کند،از این وزارتخانه مجوز بدهیم.