حدود ۱۷ سال است که چراغ توسعه میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان گازی مشترک بین ایران و قطر، روشن شده است. چراغی که در ابتدا در طرف ایران کم نور بود و فقط سوسو می‌زد اما حدود هفت سال است که با تندتر شدن روند توسعه این میدان مشترک، نور آن نیز پررنگ‌تر شده و تلالو آن از قطر نیز پیشی گرفته است.

حدود ۱۷ سال است که چراغ توسعه میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین میدان گازی مشترک بین ایران و قطر، روشن شده است. چراغی که در ابتدا در طرف ایران کم نور بود و فقط سوسو می‌زد اما حدود هفت سال است که با تندتر شدن روند توسعه این میدان مشترک، نور آن نیز پررنگ‌تر شده و تلالو آن از قطر نیز پیشی گرفته است.
به گزارش ایسنا، میدان گازی پارس جنوبی، بزرگ‌ترین منبع گازی جهان است که بر روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس و به فاصله ۱۰۰ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار گرفته است. در سال ۱۳۶۹ با حفر نخستین چاه اکتشافی در این میدان و بر اساس نتایج حاصل از لرزه‌نگاری، وجود گاز مورد تأیید قرار گرفت. وسعت این میدان ۹۷۰۰ کیلومتر مربع بوده که بخش متعلق به ایران به ۳۷۰۰ کیلومتر است. به عبارت دیگر تنها حدود یک سوم این میدان متعلق به ایران است.

چرا توسعه پارس جنوبی اهمیت دارد؟
بزرگ‌ترین منبع گازی جهان بودن، بیش‌تر شدن نقش گاز طبیعی در سبد انرژی جهان در آینده و مشترک بودن این میدان با همسایه جنوبی کشورمان در کنار یکدیگر قرار گرفته و لزوم توسعه این میدان را اهمیت بخشیده است.
آخرین چشم‌انداز مجمع کشورهای صادرکننده گاز که در دسامبر ۲۰۱۸ منتشر شده، حاکی از آن است که طی ۲۳ سال آینده، تقاضای جهانی برای گاز طبیعی ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت و طبق برآوردهای انجام شده، آمریکا، روسیه، چین و ایران، چهار عرضه‌کننده اصلی گاز خواهند بود.
اما در حال حاضر ۲۲ درصد انرژی جهانی از گاز تأمین می‌شود که این میزان در سال ۲۰۴۰، به ۲۶ درصد می‌رسد. این در حالی است که تقاضا برای نفت از ۳۲ درصد به ۲۹ درصد کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر با توجه به این‌که میدان گازی پارس جنوبی بین ایران و قطر مشترک است و ماهیت میادین مشترک به این صورت است که نمی‌توان برای آن‌ها مرزی تعیین کرد، بنابراین چنانچه هر کدام از کشورها که در میدانی مشترک هستند، نتوانند برداشت کنند، کشور مقابل به راحتی می‌تواند سهم دیگری را هم برداشت کند. به عبارت دیگر اگر ایران سهم خود را توسعه ندهد، این ثروت ملی به راحتی نصیب قطری‌ها خواهد شد.

سهم ایران از پارس جنوبی چقدر است؟
بر اساس آخرین برآوردهای انجام شده، ذخیره درجای گاز پارس جنوبی در طرف ایران، حدود ۱۴.۲ تریلیون مترمکعب و هم‌چنین دارای ذخیره‌ای بالغ بر ۱۹ میلیارد بشکه میعانات گازی است. با توجه به وسعت این میدان توسعه آن در فازهای مختلف مطابق با برنامه‌های پنج ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران و با هدف تأمین تقاضای رو به رشد گاز طبیعی، اعم از مصارف داخلی و تزریق آن به میادین نفتی به‌منظور صیانت از مخازن و هم‌چنین صادرات گاز در دولت‌های یازدهم و دوازدهم دستور کار وزارت نفت قرار گرفت.

مقایسه ایران و قطر در برداشت از پارس جنوبی
تعداد چاه‌های در حال بهره‌برداری از میدان مشترک پارس جنوبی در مردادماه ۱۳۹۲ در ایران ۱۱۰ و در قطر ۴۰۱ حلقه بوده است. این میزان در اسفندماه سال ۱۳۹۶ در ایران به ۲۵۲ رسید و در قطر همان ۴۰۱ حلقه چاه ماند. تولید روزانه گاز غنی از این میدان در مردادماه سال ۱۳۹۲ در ایران ۲۸۵ میلیون مترمکعب و در طرف قطری ۵۶۶ میلیون مترمکعب بود که این میزان تا اسفندماه سال ۱۳۹۶ در قطر ثابت ماند و در ایران به ۵۷۰ میلیون مترمکعب رسید.
اما برداشت گاز از میدان گازی پارس جنوبی، از سال ۱۳۸۰ در ایران و قطر آغاز شد و تا شش سال بعد همتراز بود، اما پس از آن، به مدت هشت سال قطر در برداشت گاز از بزرگ‌ترین میدان گازی جهان از ایران پیشی گرفت و در حالی که ظرفیت تولید گاز قطر در میدان پارس جنوبی در آن هشت سال، به ۶۰۰ میلیون مترمکعب رسید، ظرفیت تولید ایران ۲۸۵ میلیون مترمکعب در روز بود.
تولید گاز طبیعی از میدان گازی پارس جنوبی هم از سال ۱۳۸۰ با تولید حدود دو میلیون مترمکعب در روز در طرف ایرانی آغاز شده که درنتیجه بهره‌برداری از فازهای این میدان، میزان تولید گاز غنی ایران از این میدان مشترک، در حال حاضر از قطر پیشی گرفته و به بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است.

جزئیات برداشت تجمعی گاز غنی از پارس جنوبی طی هفت سال گذشته
برداشت تجمعی گاز غنی از میدان پارس جنوبی در سال ۱۳۹۰، ۸۴.۵ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۱ بیش از ۸۸ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۲، ۹۶.۳ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۳، ۱۱۳ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۴، ۱۳۱.۵ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۵ بیش از ۱۵۵ میلیارد مترمکعب، در سال ۱۳۹۶ بیش از ۱۸۱ میلیارد مترمکعب بوده است و پیش‌بینی می‌شود این میزان در سال جاری به بیش از ۱۹۳ میلیارد مترمکعب برسد.
هم‌چنین ظرفیت برداشت از لایه‌های نفتی پارس جنوبی که در مردادماه سال ۱۳۹۲ در طرف ایران صفر بود، در اسفندماه سال ۱۳۹۶ به ۲۵ هزار بشکه در روز رسید. این میزان در طرف قطری در مردادماه سال ۱۳۹۲، ۳۰۰ هزار بشکه در روز بود که تا اسفندماه سال ۱۳۹۶ بر همین میزان باقی ماند.

آخرین خبر از فازهای پارس جنوبی
میدان گازی پارس جنوبی در طرف ایرانی به‌طور کلی در ۲۷ فاز برای توسعه تعریف شده است که ۲۱ فاز تا سال گذشته به مدار آمده و طبق برنامه‌ریزی‌ها تا پایان سال جاری، سه فاز دیگر در دریا و چهار فاز در خشکی به مدار خواهند آمد و سه میلیارد فوت مکعب (۸۵ میلیون مترمکعب) به تولید پارس جنوبی افزوده خواهد شد.
اما فازهای ۱۳ و ۲۲ تا ۲۴ از معدود فازهای باقی مانده میدان گازی پارس جنوبی هستند که هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند و پازل توسعه آن‌ها در حال تکمیل است. آمار و ارقام حاکی از آن است که طرح توسعه فاز ۱۳ برای تولید ۵۶ میلیون متر مکعب گاز غنی و طرح توسعه فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی برای برداشت روزانه ۵۶ میلیون متر مکعب گاز ترش طراحی شده‌اند.
در این راستا آخرین اخبار حاکی است که با بهره‌برداری از واحدهای تولید گاز مایع، زنجیره محصولات پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی تکمیل شد. به عبارت دیگر همزمان چهار ردیف شیرین‌سازی گاز، واحدهای تولید اتان، میعانات گازی و گوگرد دانه بندی شده در مدار تولید قرار دارند و با بهره‌برداری از واحدهای یاد شده و هم‌چنین تولید گاز مایع، زنجیره محصولات پالایشگاه فاز ۱۳ پارس جنوبی تکمیل شد.
هم‌اکنون تولید فراورده‌های گازی این طرح از مرحله اول (فاز ۱۳A) کاملاً محقق شده است. با راه‌اندازی دو سکوی باقیمانده و ارسال گاز ترش به پالایشگاه خشکی که هم اکنون تمامی واحدهای فرایندی آن عملیاتی شده است، مرحله دوم (فاز ۱۳B) فاز ۱۳ پارس جنوبی عملیاتی شده و میزان تولید محصولات این طرح به ظرفیت اسمی تعیین شده خواهد رسید.
هم‌چنین دومین سکوی فازهای ٢٢ تا ٢٤ پارس جنوبی پس از بارگیری و انتقال به دریا، ۲۵ بهمن ماه، در موقعیت خود در خلیج فارس نصب شد و پس از اتمام مراحل نصب سازه‌های پل و مشعل با توجه شرایط جوی حداکثر در مدت دو هفته، بهره‌برداری و تولید گاز از این سکو آغاز می‌شود. با بهره‌برداری از این سکو، روزانه ١٤.٢ میلیون متر مکعب معادل یک دوم یک فاز استاندارد گازی پارس جنوبی به توان تولید گاز کشور افزوده می‌شود. ماه گذشته نیز، سکوی اصلی فاز ٢٢ پارس جنوبی با همین میزان ظرفیت، به تولید رسیده و گاز آن به پالایشگاه این طرح گازی ارسال شده بود.
بر اساس این گزارش، ایران در حالی از قطر در برداشت از پارس جنوبی پیشی گرفته است که تنها یک سوم این میدان در طرف ایرانی قرار دارد. البته با راه‌اندازی فازهای مذکور ایران با سرعت بیش‌تری در جهت برداشت گام برداشته و گوی رقابت را از همسایه جنوبی خواهد ربود.