سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر در حالی به پایان رسید که امسال هم مانند سال های گذشته بازار بلیت های مهمان بویژه در استان ها داغ بود و بر خلاف انتظار، بسیاری از دستگاههای دولتی خود را صاحب سهمیه دانستند تا پای مهمانان واقعی به سینماها باز نشود.

سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر در حالی به پایان رسید که امسال هم مانند سال های گذشته بازار بلیت های مهمان بویژه در استان ها داغ بود و بر خلاف انتظار، بسیاری از دستگاههای دولتی خود را صاحب سهمیه دانستند تا پای مهمانان واقعی به سینماها باز نشود.
به گزارش خبرنگار ایرنا، در نظر گرفتن سهمیه ای معقول از بلیت های جشنواره های پرمخاطب مانند فیلم ، موسیقی و یا تئاتر در عرصه فرهنگی دارای فلسفه خاصی است و یکی از مهم ترین علت عرضه بلیت هایی با عنوان مهمان یا خبرنگاران و غیره این است که افراد و شخصیت هایی که ارزش افزوده برای جشنواره ایجاد می کنند، از این حداقل امکان بهره مند شوند و همچنین حضورشان از نظر زمانی و مکانی برنامه ریزی شده باشد.
اگر چه موضوع بلیت مهمان در پایتخت به خاطر تمرکز فعالیت های مهم فرهنگی، تعدد مراکز، گستردگی و تنوع موضوعات و مهم تر از همه عادت شهروندان در پرداخت هزینه برای نیازهای فرهنگی تا حدود زیادی در چارچوب تعریف شده قرار دارد، ولی در استان ها به معضلی برای دست اندرکاران جشنواره های فرهنگی بویژه فیلم فجر تبدیل شده و هر ساله هم در دامنه آن افزوده می شود.
به عنوان مثال در استان مازندران که امسال با یک سالن سینمایی میزبان فیلم های سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر بود، موضوع بلیت های مهمان چنان داغ بود که گاهی کلافگی دست اندرکاران را به خاطر تلفن های پشت سر هم مسئولان و مدیران دستگاههای اداری برای درخواست بلیت های مجانی یا همان بلیت های مهمان می شد از چهره آنان فهمید.
این در حالی بود که امسال استاندار جدید مازندران به همراه خانواده اش با قرار گرفتن در صف ورود به سینما سپهر ساری، محل نمایش فیلم های فجر و خرید بلیت تلاش کرد این پیام را به مدیران دستگاههای دولتی و مسئولان سایر دستگاهها برساند که بلیت مهمان تنها برای افرادی است که واقعا مهمان جشنواره باشند و به صورت رسمی برای دیدن فیلم دعوتنامه دریافت کرده باشند.
احمد حسین زادگان همچنین با ارسال نامه ای برای دستگاههای اجرایی از آنها خواست تا از فرصت جشنواره هایی مانند فیلم فجر برای هزینه کردن درست بودجه های فرهنگی خود استفاده کنند و این مجال را فراهم کنند تا کارکنانشان نیز اوقات فراغت فرهنگی را با دیدن فیلم های این جشنواره تجربه نمایند.
با این وصف هنگامی که پرونده سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر با روی پرده رفتن فیلم سینمایی ' ناگهان درخت ' در سینما سپهر ساری بسته و اعلام شد که حدود 17 هزار نفر در سئانس های مختلف به این سینما رفتند که تعداد زیادی از آنان بدون بلیت یا بلیت مهمان بودند، یک بار دیگر زخم استفاده نادرست از بلیت مهمان جشنواره های فرهنگی سر باز کرد.
بر اساس اعلام دست اندرکاران جشنواره فجر، حدود 6 هزار نفر از مخاطبان جشنواره فجر در مازندران دانش آموزان بودند که به طور طبیعی بخش سیمرغ پروانه ها برای آنان رایگان تعریف شده است ولی نزدیک به 11 هزار نفر دیگر به تماشای فیلم های سودای سیمرغ نشستند.
** هزاران بلیت مهمان
مشاهدات خبرنگار ایرنا طی چند روز حضور مستمر در سینما سپهر ساری ، بیانگر تکرار ماجرای همیشگی درخواست بلیت مهمان از سوی افراد مختلف دارای نفوذ بود. با وجود این که ادارات از محل نیم درصد بودجه فرهنگی خود و با توجه به طرح تخفیف 30 درصدی ارائه شده برای دستگاههای دولتی و نهادها، فرصت و امکان خرید بلیت گروهی را داشتند، اما نه تنها اقدامی از سوی ادارات و نهادهای مختلف برای تهیه بلیت های گروهی نشد، بلکه سیل درخواست بلیت های مهمان نیز مانند سال های گذشته به سوی برگزار کنندگان جشنواره روانه شد.
افراد و گروههای مختلفی طی هفت روز برگزاری جشنواره فیلم فجر در مازندران به سینما سپهر رفتند که بخش قابل توجهی از آنان بلیت مهمان داشتند، بلیت هایی که بابت صدورشان وجهی پرداخت نشده بود.
مشاهدات هفت روزه خبرنگار ایرنا از برگزاری جشنواره در سینما سپهر نشان می دهد که دست کم 50 درصد از حدود 11 هزار بلیتی که برای تماشای 13 فیلم بخش سودای سیمرغ صادر شد، بلیت های مهمان و رایگان بود، بلیت هایی که به درخواست و احتمالا با فشار ادارات و نهادها و برخی اشخاص حقیقی و حقوقی صادر شد و گر نه مجریان جشنواره قطعا میلی به کم شدن فروش فیلم ها در سینما ندارند و حتما تعداد بلیت های مهمان هر رویداد نیز محدود است.
نکته جالب این که به جز چند مسئول، تقریبا همه مسئولانی که طی این روزها وارد سینما شدند، بلیت مهمان داشتند و برخی از آنان حتی حاضر نمی شدند بلیت مهمان را هم به مسئول ورودی سالن نشان دهند تا احتمالا جایگاهشان هم تراز با سایر مخاطبان نشود. فرقی نداشت که اعضای شورای شهر ساری باشند، یا کارکنان و مدیران برخی مجموعه های اداری؛ مهر ' بلیت مهمان ' روی بلیت های این مدیران خودنمایی می کرد.
** تشویق دستگاههای حامی هنر
آگاهی از اینکه چه نهادها و مجموعه هایی از طرح تخفیفی مجریان برگزاری جشنواره فجر در ساری استقبال کردند، می‌تواند میزان نگاه فرهنگی در بین مدیران و مسئولان استان را نشان دهد. سرپرست اداره کل روابط عمومی استانداری مازندران در این باره به ایرنا گفت: ساز و کاری برای این که بدانیم چه نهادهایی پیرو نامه استانداری برای خرید گروهی بلیت های جشنواره فجر با تخفیف ویژه اقدام کردند وجود ندارد.
عباس مهدوی اظهار داشت: حمایت از رویدادهای فرهنگی و هنری، هزینه محسوب نمی شود، بلکه سرمایه گذاری اجتماعی است که باید جدی گرفته شود. بسیاری از مسئولان با وجود این که به اثرگذاری فعالیت های فرهنگی در جامعه آگاه هستند، در عمل اقدامی برای حمایت از فعالیت های فرهنگی انجام نمی دهند.
وی افزود: برای حمایت از این اقدام، استانداری مازندران از دستگاههایی که برای کارکنانشان طی یک هفته اکران فیلم های فجر، کار فرهنگی انجام دادند و بلیت گروهی خریداری کردند، به صورت رسمی تقدیر می کند تا هم تفاوت نگاه به این مجموعه ها با مجموعه ها و مدیران بی توجه به حوزه فرهنگ و هنر نمایان شود و هم انگیزه ای برای ادامه حضور در این عرصه برای مدیران و دستگاه ها و مجموعه ها ایجاد شود.
** بی خاصیت شدن طرح تخفیف
پیشنهاد استانداری برای قدردانی و تشویق نهادها و اداراتی که، به حمایت از بخش فرهنگ و هنر با تهیه بلیت اقدام کردند، ارزشمند است، اما چند نهاد اداری در مازندران طی این یک هفته با نگاهی فرهنگی مانند استاندار و ' عیسی قاسمی طوسی ' مدیرکل امور اجتماعی استانداری مازندران از گیشه بلیت تهیه کردند؟
این نقد به دستگاههای فرهنگی مانند اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، کانون پرورش فکری، سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس و بنیاد شهید و امور ایثارگران که چند فیلم اکران شده در فجر مرتبط با حوزه فعالیت آن ها بود و حتی شهرداری هایی که طی سال های اخیر بودجه های میلیاردی فرهنگی در نظر می گیرند، وارد است که سهمی برای خرید بلیت سینما در نظر نگرفتند.
به گفته مدیر اجرایی سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر در مازندران، هیچ کدام از دستگاههای اجرایی استان از اجرای طرح تخفیف ویژه ادارات استقبال نکردند.
آذر محمودی به خبرنگار ایرنا گفت: استقبال از طرح تخفیف 30 درصدی عمدتا از سوی افراد بود. تعدادی از هنرمندان و برخی علاقه مندان به سینما که مخاطبان ثابت سینما و جشنواره در دوره های مختلف هستند، از این طرح تخفیفی استفاده کردند. اعضای انجمن سینمای جوان نیز از افرادی بودند که بلیت با تخفیف 30 درصدی را تهیه کردند. با وجود این که خود انجمن مجری برگزاری جشنواره بود، به هر فیلمساز عضو انجمن فقط 2 بلیت مهمان دادیم و بقیه بلیت ها را خودشان تهیه کردند. همه اساتید انجمن نیز خودشان اقدام به خرید بلیت کردند.
وی افزود: فقط دو مجموعه از خرید گروهی بلیت جشنواره استقبال کردند. یک انجمن وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به نام ' سراج ' 55 بلیت برای اعضای خود خریداری کرد که ما نیز با هدف حمایت از این اقدام آن ها، به جای 30 درصد، 50 درصد تخفیف در نظر گرفتیم. سرپرست گروه فرهنگی آیینی ' زندگی سوادکوه ' نیز برای همه اعضای گروه خود بلیت گروهی خریداری کرد که با تخفیف 50 درصدی از این گروه نیز حمایت کردیم، اما از ادارات استان، هیچ کدام حاضر به تهیه بلیت به صورت گروهی با تخفیف ویژه نشدند. با این حال از استاندار مازندران و چند مدیر دیگری که خودشان اقدام به تهیه بلیت کردند سپاسگزاریم.
مسئولان برگزاری جشنواره فیلم فجر طرح های تخفیفی دیگری نیز برای مخاطبان در نظر گرفته بودند. برای مثال بلیت فیلم ها در سئانس های ساعت 14 و 30 و همچنین سئانس پایانی هر شب در صورتی که از دفتر انجمن سینمای جوانان مازندران تهیه می شد، 50 درصد تخفیف داشت.
** علاقه مندان پشت در؛ مهمان ها داخل سالن
مسئول انجمن سینمای جوانان مازندران با بیان این که دوست داشتیم ادارات پای کار بیایند، گفت: ما سئانس هایی را داشتیم که مشتاقان سینما با وجود این که حاضر به خرید بلیت بودند، به خاطر حضور برخی مهمانان دارای بلیت رایگان، پشت در ماندند. برای نوبت آخر اکران فیلم های ' سرخپوست ' ، ' شبی که ماه کامل شد ' و ' ماجرای نیمروز 2 ؛ رد خون ' این اتفاق در سینما سپهر افتاد. در برخی سئانس ها هم پیش آمد که به اصرار مردم، صندلی اضافه در راهروهای سینما چیده شد.
بسیاری از ادارات برای رفاه کارکنان خود بلیت استخر تهیه می کنند، اما هنوز این نگاه که می توان بلیت کنسرت، تئاتر و سینما را نیز در کنار بلیت های استخر تهیه کرد در مدیران دستگاه ها وجود ندارد. استمرار روند تهیه بلیت های مهمان و رایگان برای اشخاص حقیقی و حقوقی سبب شده که این موضوع به یک سنت و یک مطالبه معمولی بین برخی مدیران و کارکنان ادارات و حتی اشخاص حقیقی تبدیل شود، تا جایی که دست کم نیمی از مخاطبان یک رویداد مهم و پرطرفدار هنری در مازندران، با بلیت مهمان وارد سالن سینما می شوند.
** سهمی که ادا نمی شود
البته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران معتقد است که این موضوع صرفا مختص مازندران نیست و در همه رویدادهای مشابه سراسر کشور رقم می خورد. ' محمود شالویی ' که مدیریت در اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد و مدیرکلی فرهنگ و ارشاد استان اصفهان را هم در کارنامه دارد، به تجربه مشاهده این فرآیند در تمام دوره های فعالیت خود از سوی نهادها و ادارات اشاره دارد و بر این باور است که هرچند دعوت از مهمانان یک رسم است، اما از دستگاههای اداری انتظار می رود که بخشی از بودجه فرهنگی خود را صرف خرید بلیت های چنین رویدادهایی کنند.
وی به خبرنگار ایرنا گفت: اگر همه دستگاه ها سهم شان را در این بخش ادا کنند، هم از تولیدات فرهنگی حمایت خواهد شد و هم این که تولیدات فرهنگی بیشتر وارد سبد خانواده ها می شود.
این مسئول اظهار داشت: واقعیت این است که نه فقط در مازندران، حتی در تهران هم زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر و حتی جشنواره تئاتر و موسیقی، بخش قابل توجهی از حضار مهمان هستند و تعداد مخاطبان حاضر در سالن، بیانگر میزان فروش بلیت نیست.
شالویی با اشاره به اهمیت اقتصاد هنر، گفت: هنر ما از نظر اقتصاد گره هایی جدی دارد. چرا که نه در سبد کالای خانوار نتوانست جای خود را پیدا کند و نه در نظام اداری توانست آن طور که باید سهم داشته باشد. نه فقط در زمینه جشنواره فیلم فجر، حتی درباره تئاتر و موسیقی هم انتظار این است که دستگاهها بخشی از بودجه فرهنگی را صرف خرید بلیت برای ارائه به کارکنان شان کنند. آثار زیادی در گالری های مازندران به نمایش در می آیند که هیچ اداره ای برای خرید آن ها اقدام نمی کند. در حالی که راهروهای ادارات ما نیاز به تزئین شدن با آرایه های هنری دارند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران افزود: زمانی که مدیرکل هنرهای تجسمی بودم، مصوبه ای داشتیم مبنی بر این که 2 دهم درصد از بودجه تملک دارایی وزارتخانه ها و دستگاه ها صرف خرید آثار هنری شود. پیشنهاد دادیم که جوایز مناسبت های فرهنگی به سمت تولیدات هنری تغییر وضعیت دهد. حتی برای این طرح اکسپو برگزار شد، اما ادارات شرکت نکردند. چون الزامی وجود ندارد.
**الزام و اشتیاق
شالویی گفت: این موضوع به دو بحث الزام و اشتیاق وابسته است. ممکن است یک مدیر اشتیاق هنری داشته باشد و حمایت کند. مسأله این است که اشتیاقی وجود ندارد، اقدامی هم انجام نمی شود. طی چند ماهی که در مازندران هستم هنوز ندیدم که مدیر یک دستگاه اداری اعلام کند حاضر است از محل نیم درصد بودجه فرهنگی، به یک بخش از حوزه فرهنگ و هنر کمک کند.
وی افزود: ما حضور جمعی را در فرآیند حمایت های همه جانبه از موضوعات فرهنگی و هنری به شکلی که مورد انتظار است نداریم. در حالی که اگر فرهنگ در مسیر درستی قرار گیرد و هر چه بیشتر به مبادی فرهنگی نزدیک شویم، اغلب مسائل و مشکلات در حوزه های مختلف حل می شود. ریشه همه مشکلات در نگاهی عمقی به مسائل فرهنگی بر می گردد و راه حل همه چیز در همین بخش است. هر چه سلامت روح نزدیک تر شویم، سلامت جسم و جامعه را بیشتر تضمین کرده ایم.
این مسئول گفت: باید به سمت ترغیب و انگیزه سازی در بین مدیران و دستگاهها حرکت کنیم. تشویق به این که دستگاه های فعال تر در حوزه فرهنگ و هنر، از امتیازاتی در ازریابی ها برخوردار می شوند. حتی در جشنواره شهید رجایی که هر سال ادارات در آن ارزیابی می شوند، این موضوع به عنوان یک شاخص در نظر گرفته شود تا مدیر و نهادی که کار فرهنگی می کنند، در ارزیابی ها امتیاز بیشتری کسب کنند. در واقع اهمیت بخش فرهنگ را باید به واسطه تشویق و ترغیب در مدیران و دستگاه ها نهادینه کنیم. عناصر ترغیبی و تشویقی چندین برابر اثرگذار هستند.
صرف نظر از تشویق و ترغیب که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران به آن تأکید دارد، این را هم باید گفت که تقریبا همه دستگاهها بودجه هایی برای فعالیت های فرهنگی دارند. اما تعریف فعالیت فرهنگی در نهادها یکسان نیست و این بودجه ها در مسیرهایی که گاهی ممکن است اثرگذاری چندانی نداشته باشند هزینه شوند.
نکته پایانی این که مشاهدات چند روزه در سینما سپهر و همچنین نمونه های مشابه در سایر رویدادهای فرهنگی نشان می دهند که بسیاری از افرادی که با بلیت مهمان وارد سالن سینما می شوند، مشکل مالی هم برای تهیه بلیت ندارند. کما این که جمع مبلغ خریدشان از بوفه سینما برای لحظات نشستن پای فیلم و از بین بردن سکوت مورد نیاز تماشای فیلم در سینما، گاهی چند برابر قیمت بلیت یک فیلم می شود. نمونه بارز آن هم آقای مسئولی بود که پس از ورود به لابی، یک کارتن پاپ کورن خرید؛ در سینما مقابل خود قرار داد و از ابتدا تا انتهای فیلم مشغول خوردن پاپ کورن بود.