سرانجام پس از ماه ها انتظار روز پنجشنبه وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه در حاشیه نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا راه اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران موسوم به اینستکس (INSTEX) را اعلام کردند تا یکبار دیگر استقلال خود در مقابله هژمونی آمریکا را در عرصه روابط بین الملل نشان دهند.

سرانجام پس از ماه ها انتظار روز پنجشنبه وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه در حاشیه نشست وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا راه اندازی سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران موسوم به اینستکس (INSTEX) را اعلام کردند تا یکبار دیگر استقلال خود در مقابله هژمونی آمریکا را در عرصه روابط بین الملل نشان دهند.
به گزارش گروه نشریات خبری؛ هایکو ماس، جرمی هانت و ژان ایو لودریان، وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه بیانیه ای مشترک پیرامون سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران دادند. در متن این بیانیه به نکاتی مانند تعهد جمهوری اسلامی ایران به برجام و توجه به قوانین و سازوکارهای 'گروه ویژه اقدام مالی' (FATF) اشاره شده است.
نهادی که قرار است مبادلات مالی و تجاری میان شرکت‌های اروپایی و بخش خصوصی و دولتی ایران را تسهیل کند و از پیامدهای تحریم‌های امریکا دور نگه دارد «اینستکس» (INSTEX) نامیده شده است. این نام مخفف عبارت(Instrument for Supporting Trade Exchanges) یعنی ابزار حمایت از مبادلات تجاری است. پیشتر این سازوکار ویژه مالی «اس پی وی» نامیده می‌شد و این در حالی است که این تغییر نام صرفاً برای طرح عنوانی دقیق‌تر از شرکتی صورت گرفته که قرار است تحت عنوان «اینستکس» در فرانسه آغاز به کار کند.
به گزارش تارنمای عصر ایران وزیر خارجه کشورمان پس از اعلام ساز و کار مالی ویژه اروپا با ایران، در توئیتی نوشت: ایران از INSTEX ( ساز و کار ویژه مالی اروپا و ایران ) - گام بسیار پر تاخیر اول - در اجرای تعهدات می ۲۰۱۸ اعضای اروپایی برجام برای حفظ برجام با تضمین بهره مندی ایرانیان از مزایای این توافق پس از اعمال مجدد تحریم غیرقانونی آمریکا استقبال می کند ما برای تعامل سازنده با اروپا با شرایط برابر و احترام متقابل آماده هستیم.
این اقدام اتحادیه اروپا بازتاب بسیار وسیعی در فضای سیاسی و رسانه ای کشورمان به همراه داشته است. به طوری که امروز تقریبا تمامی رسانه ها (از هر طیف و جناحی) به عنوان مهمترین موضوع به آن پرداخته اند.
در این میان رسانه های اصلاح طلب ضمن استقبال از این سازوکار، بر منافع آن برای کشورمان تاکید کرده اند. 'ابعاد سیاسی این اقدام اروپا'، 'لزوم حمایت از عملکرد دولت در عرصه دیپلماسی ' و 'چالش ها و محدودیت های کانال تجاری اروپا' دیگر محورهای مطرح شده از سوی رسانه های اصلاح طلب می باشد.
در مقابل رسانه های اصولگرا، حول تنها محور کلی 'بی ثمری این سازوکار و تبعات آن برای کشور' به طرح ادعاهای خود پرداختند.
رسانه های اصلاح طلب
---------------------
** منافع INSTEX برای ایران
به گزارش ایسنا علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی در حاشیه بازدید از نمایشگاه دست ‌آوردهای چهل ساله صنعت هسته‌ای کشور، ثبت 'اینستکس' از سوی کشورهای اروپایی را 'امیدوار کننده‌' خواند و گفت: انتظار داریم اروپایی‌ها قدم‌های نهایی را با شتاب بیش‌تری بردارند.

وب کلایتون مک لافلین استاد علوم سیاسی، اقتصاد بین‌الملل، سیاست خارجی و روابط بین‌الملل دانشگاه کانزاس آمریکا در گفت و گو با ایلنا گفت: با توجه به گفته‌های مقام‌های اروپایی که نشان از عزم راسخ اروپاییان برای ادامه تجارت با ایران دارد، بعید می‌دانم تهدیدهای آمریکا علیه این ساز و کار خیلی جدی باشد و بتواند مانعی جدی برای ادامه تجارت با ایران تلقی شود؛ چراکه اروپا با طراحی و ثبت این سازو کار نشان داد که برای ادامه تجارت با ایران مصمم است. من معتقدم که این ساز و کار برای تجارت و مبادلات مالی می‌تواند بسیار مفید باشد اما حالا چالشی برای آمریکا با اجرایی شدن این ساز و کار شکل می‌گیرد و آن این است که در این صورت تحریم‌ها چقدر می‌تواند در تحقق هدف آمریکا برای افزایش فشار بر ایران مفید باشد. بنظر من با اجرایی شدن این ساز و کار تحریم‌ها دیگر نمی‌تواند اجرا شود و کارآیی خود را از دست می‌دهد.

روزنامه آرمان در تیتر یک خود با عنوان'سایه روشن‌های کانال مالی اروپا به ایران' نوشت: این اقدام اروپا جدای از ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی در کوتاه مدت و بلندمدت و بالابردن پرستیژ اتحادیه در مقابل آمریکا و شریکانشان در نقاط دیگر جهان، از این نظر برای ایران مهم است که بتواند منافع اقتصادی اش را در چارچوب برجام تأمین کند. در یک جمله برای ایران مهم است که بتواند همانند دورانی که آمریکا عضو برجام بود، نفت خود را به فروش برساند و پول حاصل از آن را نیز به آسانی دریافت کند.

آرمان در مطلبی دیگر نوشت: با راه‌اندازی این کانال علاوه بر اینکه تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی وارد ایران می‌شوند و نگرانی از تامین کالاهای اساسی از بین می ‌رود، به گفته کارشناسان بازار ارز تحت تاثیر جو روانی آرام می‌گیرد و ثبات و رونق به اقتصاد کشور بازمی‌گردد.

غلامرضا نظربلند اقتصاددان در گفت و گو با شرق نوشت: SPV-INSTEX یک کانال مالی چندفازی است که فاز اول آن بر مبنای اولویت ‌بندی پوشش مواد غذایی و محصولات کشاورزی و اقلام دارویی و کالاهای پزشکی قرار دارد اما در فازهای بعدی اقلام دیگر را نیز شامل خواهد شد اگر قرار بود فقط به تأمین اقلام دارویی و غذایی خلاصه شود، لازم نبود شش ماه روی طراحی سازه فنی و پلتفرم مالی آن که مبتنی بر آخرین نوآوری‌های مالی مدرن است، زمان صرف شود.

شرق در تحلیلی نوشت: احتمالا شرکت‌های اروپایی در ابتدا با نوعی محافظه‌کاری وارد این سازوکار خواهند شد؛ اما به‌تدریج و در صورت دوام، این اتفاق سیاسی مهم به یک مدل تازه در مراودات جهانی تبدیل می‌شود...ایستادگی ایران بر حقوق خود در برجام و تأیید پایبندی کشورمان از سوی آژانس انرژی اتمی، باعث خواهد شد مشروعیت ایران برای داد‌و‌ستد‌های بین‌المللی با وجود تحریم‌های آمریکا افزایش یابد.

در بخشی از یادداشت روزنامه اعتماد با تاکید بر این که این سازوکار مقدمتا مانع بدتر شدن شرایط می ‌شود و در صورت تامین شرایط لازم از سوی اروپا و ایران در مرحله بعد ممکن است به تضعیف جدی تحریم ‌ها کمک کند، آمده است: اگر بپذیریم که سیاست و دیپلماسی یعنی عمل بر مبنای واقعیات و کار در حوزه ممکنات، باید قبول کنیم که‌با وجود تمام ضعف‌های سازوکار پیشنهادی، مسیری که تاکنون وزارت خارجه پیموده، همچنان بهترین مسیر ممکن است و نقد آن تنها در صورت ارایه بدیل سیاستی قابل اعتنا خواهد بود. در غیر این صورت نمی‌تواند چیزی بیشتر از عیب‌جویی‌های جناحی و محفلی باشد که در این شرایط مخرب‌ترین عمل ممکن است. حتی اگر تصور کنیم این سازوکار حاصل اقتصادی چندانی نخواهد داشت، در این شرایط ما نیاز داریم حمایت سیاسی دیگر کشورها را حفظ کنیم. در غیر این صورت تیم ترامپ از انزوا خارج و دستش برای لطمه زدن به ما بیش از پیش باز خواهد شد.

رضا حمزه لو، عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت و گو با خبرنگار انتخاب می گوید: این، یقینا در گردش ارزی کشور اثر می‌گذارد و شکی نیست که باعث بهبود می‌شود...اگر در این مسئله نفت و کالاهای نفتی هم گنجانده شود و شرکت های اروپایی نفت ما را هم بخرند، حجم گردشی که در spv اتفاق می‌افتد، حجم بالایی است و در نتیجه در کنترل و کاهش قیمت ارز به شدت تاثیرگذار است و درآمد ارزی کشور را بسیار افزایش می‌دهد.

سید رضی حاجی آقامیری عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت و گویی با تارنمای انتخاب ضمن بیان این که ثبت سازوکار مالی اروپا و ایران، مسکنی بود بر التهابی که در ایران به وجود آمده بود، خاطرنشان کرد: در قبال ثبت این سازوکار، از طرف اروپایی ها الزام تصویب fatf خاطرنشان شده است. یعنی تا زمانی که این اتفاق رخ نداده، این سازوکار هم نمی تواند کارش را به درستی انجام دهد. یعنی داد ستد با اروپا حتی اگر با یورو و خارج از سیطره امریکا باشد، باید موضوع شفافیت پولشویی در آن لحاظ شده باشد. بنابراین اتفاقی که افتاده این است که اروپایی ها قدم ابتدایی را برداشته اند که ثابت کنند ما می خواهیم این کار را انجام دهیم.

تارنمای خبرآنلاین در گزارشی به نقل از آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه نوشت: صفحه سیاست ایران در نظام بین المللی صفحه‌ای پویا و در حال تغییر است، اگر با خروج ترامپ از برجام در اردیبهشت ماه سال جاری ابتکار عمل در اختیار این کشور ناراضی از برجام قرار گرفت، امروز با برقراری کانال مالی ایران و اروپا، بار دیگر توپ وارد زمین ایران شد....از پس خروج آمریکا از برجام، اتفاق بزرگی رخ داده و ایران بار دیگر توانسته موقعیت خود را در بازار جهانی تثبیت کند، اینکه ایران بتواند 5 کشور بزرگ جهان را مجاب به حفظ برجام کند دستاورد کمی نیست.

** ابعاد سیاسی این اقدام اروپا
در بخشی از یادداشت روزنامه آرمان می خوانیم: آنچه اکنون می ‌توان درباره آن نظر داد، فقط از بعد سیاسی است که اتحادیه اروپا به آمریکا اعلام می‌ کند اراده سیاسی برای اینکه مسیری باز کند که ما همچنان برجام را زنده نگه داریم و دو طرف اتحادیه اروپا و ایران تلاش کنند که موانع موجود را بردارند تا این مسیر هموارتر شود، وجود دارد.

این روزنامه در یادداشتی دیگر تاکید می کند: به نظر می‌رسد «اینستکس» از نظر سیاسی موفقیت بیشتری دارد به دلیل اینکه لااقل نشان می‌دهد اروپا در برابر فشار آمریکا می‌خواهد مقاومت کند ولو اینکه توانش محدود است.

آرمان همچنین در یادداشتی دیگر نوشت: اروپایی‌ها با ایجاد این کانال مالی علاوه بر اینکه نیت خود مبنی بر احیای برجام را به طور عملی به نمایان ساختند، نشان دادند که در برابر زورگویی‌های آمریکا هم متحد شده‌اند و این آمریکاست که باید خود را با نظام جهانی هماهنگ کند.

غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در گفت و گو با شرق اظهار داشت: شاید مهم ‌ترین موضوع اجرائی و عملیاتی‌شدن این ساز‌وکار به معنی آن باشد که اروپا دیگر از امرونهی‌کردن آمریکا خسته شده است و این اقدامی است که اتحادیه اروپا بعد از جنگ دوم جهانی در تضاد با منافع آمریکا از آن حمایت می‌کند.

'دهن‌کجی اروپا به دلار' تیتر یک روزنامه اعتماد است که در ذیل آن می خوانیم: در حوزه سیاسی بیشترین تمرکز مباحث بر برداشته شدن نخستین گام از سوی اروپا برای استقلال تجاری از چرخه دلار و خارج شدن تدریجی ولو آرام از سایه هژمونی امریکا بود... اسفندیار باتمانقلیج، کارشناس مسائل اقتصادی مقیم لندن در مطلبی برای بلومبرگ به بررسی ابعاد سیاسی این توافق پرداخت و چنین تحلیل کرد: اجرایی شدن این ساز و کار چند ماه طول خواهد کشید اما ثبت آن اقدامی بسیار مهم در تلاش‌های اروپا برای مقابله با قدرت اقتصادی امریکاست. سرعت قابل‌توجهی که در سایه آن این ساز و کار شکل گرفت نشان‌دهنده حس ضرورتی است که اروپا برای استقلال از امریکا احساس می‌کند...الی گرانمایه، تحلیلگر ارشد مسائل ایران نیز به شکل‌گیری تیم‌هایی منسجم و یکدست در وزارتخانه‌های اروپایی برای مقابله با تحریم‌های امریکا به عنوان یک ابزار سیاسی اشاره کرده و می‌نویسد: هیچ‌کس توهم این را ندارد که ساز و کار مالی ثبت شده یک فرصت طلایی است اما این ساز و کار می‌تواند آغاز پاسخی محکم‌تر به امریکا باشد.

اعتماد در مطلب دیگری نوشت: از نظر سیاسی، ایجاد این سازوکار تاکیدی بر عزم اروپا به ادامه دفاع از برجام است که ریشه در تلاش اروپا برای اعمال حاکمیت اقتصادی خود در برابر امریکا و حفظ امنیت خود از طریق حفظ ثبات منطقه همجوار، یعنی خاورمیانه، دارد... به‌علاوه، اتحادیه اروپا که در مسیر تلاش برای حفظ و انسجام بیشتر و از جمله اعتلای سیاست خارجی واحد اروپایی است، به موفقیت در این حوزه که از 2003 شروع شده، نیاز دارد. شکست اروپا در این مورد شکستی اساسی برای اتحادیه و سیاست خارجی در حال شکل‌گیری آن با آثار بسیار سوء برای موجودیت اتحادیه خواهد بود.

به گزارش بهارنیوز، علی مطهری، نایب رییس مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با ایرنا گفت: اروپایی ها با این کار می خواهند در مقابل سیاست های آمریکا از خودشان استقلال نشان دهند.

خبرآنلاین در تحلیلی نوشت: راه اندازی ساز و کار مالی اتحادیه اروپا نشان حیات برجام است، این معاهده حالا باید به معاهده شش منهای یک شهرت یابد تا معلوم شود دوران تکروی حتی برای آمریکایی که سالهاست فخر فروشی به دیگر کشورها را به عادتی مالوف برای خود بدل کرده است، سپری شده است. آمریکا،انگلستان، فرانسه، روسیه و چین،پنج عضو شورای امنیت و آلمان،کشورهایی بودند که زیر چتر عنوان پنج به علاوه یک مذاکره با ایران را کلید زدند حالا اما شش منهای یک کارکرد خود را به رخ جهان می کشد تا انزوای ترامپ کامل‌تر از پیش شود.

** لزوم پیوستن هرچه سریعتر ایران به FATF
به نوشته آرمان، این امید را می‌توان داشت تا لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب برسد و اجرایی شود. به نظر می‌رسد که روند فعلی و مواضع کلی در کشور و مجمع تشخیص در رابطه با پالرمو و CFT مثبت و رو به جلوست. این امر می‌تواند پشتیبانی قوی برای سیاست بین‌المللی ایران تلقی شود، زیرا نظر مثبت و اعتمادی که اروپا به ایران پیدا کرده است می‌تواند در برابر فشارهای آمریکا، قابل توجه باشد و از سویی این حسن همکاری، برخی از مشکلات اقصادی و اجتماعی داخلی را نیز رفع خواهد کرد.

آرمان در یادداشتی نیز تاکید کرد: عزم‌ها از سوی اروپایی برای اجرایی شدن مسیر جدید مالی جدی است و برای همین مقامات و رهبران سیاسی کشورمان باید بیش از هر چیز، این ابزار مالی را جدی بگیرند و به سهم خود سیگنال‌ها و گام‌های جدی برای عملیاتی‌تر شدن بیشتر این سازوکار بدهند. تایید هر چه سریع‌تر FATF می‌تواند از جمله این گام‌ها باشد.

علی‌اکبر فرازی، دیپلمات پیشین ایران در اروپا در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: در شرایطی که به نظر می‌رسد اروپا با هدف حفظ برجام گام اول را برداشته است، جمهوری اسلامی باید ضمن پیگیری مستمر و فنی اجرای این سازوکار و واداشتن اروپایی‌ها به انجام تام و تمام وظایف ‌شان، خود نیز موضوع تصویب لوایح چهارگانه «اف ای تی اف» را به جد در دستور کار قرار دهد تا حداقل موانع داخلی در مسیر مناسبات تجاری‌اش با جهان غرب وجود نداشته باشد.

روزنامه شرق نیز در گزارشی ضمن اشاره به این که در بیانیه «instex» سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه از ایران خواستند تا لوایح مربوط به FATF را اجرائی کند، لیست مفصلی از موافقان و مخالفان FATF را در داخل کشور منتشر کرده است.

تارنمای نامه نیوز ضمن انتشار اینفوگرافی برای نشان دادن چگونگی کار کردن این کانال نوشت:روی کاغذ، قرار است این ساز و کار که دو شعبه اروپایی و ایرانی دارد، حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف را تسویه کند.

** لزوم حمایت از عملکرد دولت در عرصه دیپلماسی
اعتماد در یادداشتی نوشت: هر چند باید منتظر ماند تا ابعاد ساز و کار مالی اروپا موسوم به spv با اجرایی شدن مشخص و میزان بهره‌مندی‌مان از آن مسجل شود ولی ثبت این مراوده مالی گام مهمی برای احیا و تقویت برجام است و باید از آن استقبال کرد... ما باید با صبر و حوصله ضمن استقبال از اقدام اروپا به هر اقدام استقلال‌طلبانه دیگر در برابر امریکا دامن بزنیم.
نگارنده در بخش دیگر افزود: مگر مبارزه با جهانخواری امریکا همیشه با تندی و شعار و انقلابیگری تعریف می‌شود؟ نزدیک به چهل سال مردانه با روش‌های گوناگون جلوی امریکا ایستاده‌ایم یک‌بار هم راه دیپلماسی و یارگیری را ادامه دهیم و بگذاریم تا این روش هم ثمرات خود را نشان دهد، روشی که کمترین هزینه‌ها را در بر دارد و انزوای امریکا را هدف قرار داده است. فرزندان ملت در وزارت خارجه با کوله‌باری از تجربه و تحت شدیدترین فشارها و مطابق با اراده و تمایل مردم جلودار مبارزه سیاسی و دیپلماتیک با امریکا شده‌اند و تنها از طریق حمایت حداکثری داخلی امکان پیروزی‌شان میسر است آیا مخالفان دولت خدای‌ناکرده مخالف موفقیت آنها هستند؟

روزنامه آرمان در یادداشتی نوشت: با اینکه برخی گروه‌های داخل کشور آمریکا را بزرگ‌ترین دشمن تاریخ ایران می‌دانند، اما مشخص نیست چرا همگام با آنها حرکت می‌کنند. در حال حاضر تمام کشورها و گروه‌های جهان به جز آمریکا و دست‌نشانده‌شان در منطقه ‌که دشمن‌های ایران تلقی می‌شوند، خواهان برقراری این ساز و کار مالی هستند. توجه به همین موضوع کافی است تا متوجه شویم منفعت ایران هم در گشایش چنین کانالی است؛ اما برخی گروه‌های در داخل کشور صرف مخالفت با دولت روحانی، منافع ملی را در تیرراس قرار داده‌اند تا در داخل کشور هم شاهد ظهور «ترامپ»هایی باشیم.

** چالش ها و محدودیت های کانال تجاری اروپا
آرمان نوشت: اولا، مشخص نیست که از چه زمانی اجرایی می‌شود و دوما، اجرای آن مرحله‌ای است و سوما، فعلا هم به کالاهایی محدود شده که تحریم آمریکایی نباشند. این سه عامل خوش‌بینی را نسبت به اینکه وضعیت ایران را به قبل از خروج آمریکا از برجام برگرداند، تا حدودی با تردید همراه کرده است.
روزنامه قانون در یادداشتی نوشت: این آن چیزی که ماه ها ، انتظارش را می‌کشیدیم نبود! پس از چندین بار تعویق و دگرگونی ، دست آخر، دالان مالی ارتباط تهران با بروکسل با نام (INSTEX) و با روشی غیردلاری آماده کار شد ولی سران قاره سبز که تا اینجای کار نشان داده اند که بدون رضایت آمریکا، کاری انجام نمی دهند، تمام ماجرا را به FATF و پالرمو گره زده اند و از ایران خواسته‌اند که برای دستیابی کامل به کانال مالی اروپا، لوایح مربوط به پولشویی را به تصویب برساند.تغییر نام SPV به INSTEX ، تغییری در مناسبات مالی ما با اروپایی‌ها ایجاد نمی کند؛ وقتی در مفاد این دالان مالی ، با ذره بین و دقت نگاه می کنیم، متوجه می شویم که مدلی از برنامه نفت در برابر غذا و البته دارو با آپدیت 2019 تحویل ایران داده شده که برای همین کار هم، کلی شرط و شروط گذاشته شده است.

غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی ایران در گفت و گو با شرق اظهار داشت: بدون‌شک در کوتاه‌مدت انتظار خاصی جز امیدآفرینی از این سیستم نباید داشت؛ زیرا سازوکار این سیستم نوین که هنوز هیچ‌کس کارکرد آن را آزمایش نکرده، با توجه به تحریم‌های فعال آمریکا ناروشن است. شاید بتوان این مبادلات را به‌نوعی شبیه واردات در قبال صادرات دانست؛ بنابراین در عمل خلق روش جدیدی در عصر جهانی‌شدن به ‌شکل عهد عتیق مشابه «پول در برابر کالا» یا «کالا در برابر کالا» عنوان کرد. در فرایند جهانی‌سازی ممکن است موانع جدیدی به وجود آمده باشد؛ اما از‌آنجا‌که شرکت‌های مولتی‌نشنال که حاکمان واقعی جهان هستند، از این نظام بهره وافی و کافی می‌برند، حاضر به حمایت جدی از ایران در مقابل مفروضات جهانی‌سازی نیستند؛ بنابراین باید با سیاست و خردورزی از فرصت‌های پیش‌آمده استفاده کرد و روابط معقول و منطقی را با جهان فراهم کنیم تا کشور ما مهلکه آزمایشگاهی سیستم‌های نامعلوم قرار نگیرد.

علی واعظ، تحلیلگر در گفت و گو با اعتماد در خصوص ریسک‌های INSTEX تصریح کرد: اگر در تسهیل تجارت‌های مجاز موفق نباشد، منافع ایران از برجام بر باد خواهد رفت و فشارهای داخلی برای خروج افزایش پیدا می‌کند. اگر هم موفق بشود، مورد حمله امریکا قرار خواهد گرفت؛ حتی اگر صرفا در حد تجارت دارو و غذا باقی بماند.

به نوشته روزنامه ابتکار برخی تحلیلگران با برجسته کردن این بخش از بیانیه اروپا معتقدند که باتوجه به بررسی‌های صورت‌گرفته برای تصویب FATF در ایران و مواضع مخالفان و موافقان آن، در واقع این بند بیانگر انداختن توپ تعهدات اروپا به زمین ایران است چرا که در صورت عدم اجماع بر سر تصویب FATF و یا طولانی شدن روند بررسی آن، اروپایی‌ها قادر خواهند بود در مسیر معاملات تجاری ذیل سازوکار جدید INSTEX بهانه‌تراشی کنند.

بنا به تحلیل روزنامه همدلی اتحادیه اروپا در این اعلامیه مواردی را منوط به مرور زمان کرده؛ اشاره به قید زمان «بلند مدت» شاید برای این باشد که اتحادیه اروپا و کشورهای غربی در این مدت اقدام‌های جمهوری اسلامی را زیر نظر خواهند داشت از جمله برنامه هسته‌ای که البته طبق آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به مفاد آن درباره برنامه هسته‌ای پایبند بوده و از سوی دیگر گسترش برنامه موشک‌های دوربرد ایران که یکی از موارد مناقشه برانگیز بین جمهوری اسلامی، اتحادیه اروپا و دولت ایالات متحده آمریکا است. تاکید بر این بازه زمانی، نشان‌دهنده آن است که طرف‌های اروپایی برای گسترش این برنامه، منتظر رفتار جمهوری اسلامی ایران می‌مانند تا بر اساس آن، ادامه این سازوکار مالی را برنامه‌ریزی کنند.

آفتاب یزد نیز در این باره نوشت: عدم تعیین زمان مشخص برای اجرای این سازوکار و همچنین شروط در قبال پیوستن ایران به معاهده جهانی «اف.ای.تی.اف» از سوی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در نشست مشترک بخارست و همچنین مشخص نبودن ابعاد مبادلات تجاری این کشورها با ایران خود ابهاماتی در کشور نسبت به آینده این سازوکار و اجرای آن ایجاد کرده است. از این رو، سید علی بیگدلی تحلیلگر واستاد دانشگاه معتقد است که بزرگ‌ترین مشکل در اجرای این ساز و کار مالی این است که بانک‌ها و شرکت‌هایی که قرار است با ایران مراودات مالی داشته باشند از بانک‌ها و شرکت‌های درجه دوم این کشورها محسوب می‌شوند و هنوز برای اجرای این سازو کار، اعلام آمادگی نکردند. زیرا نگران تنبیه آمریکا هستند.

** لزوم نزدیک تر شدن دولت به بخش خصوصی
یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در یادداشتی در روزنامه آرمان نوشت: ما باید بتوانیم با اصلاح مراودات بین‌المللی و سیاست‌ها قدم‌های بزرگی برداریم تا بتوانیم از این فرصت اقتصادی به نحو احسن بهره ببریم. ما باید با بکارگیری یک دیپلماسی قوی سیاسی- اقتصادی از شرایط فعلی استفاده کنیم تا بنگاه‌های اقتصادی از ریل خارج شده ما احیا شوند. البته این امور نیازمند ارتباط نزدیک‌تر دولت با بخش خصوصی است تا بتواند از ظرفیت‌های این بخش استفاده کند...بهتر این است که در چنین شرایطی به بخش خصوصی بیشتر مجال عرض اندام داده شود تا این بخش با توجه به ارتباطات قوی که با بنگاه‌ها و شرکت‌های دیگر کشورها دارد، بتواند اقدامات سازنده‌ای را برای پیشبرد اهداف اقتصادی کشور انجام دهد.

رسانه های اصولگرا
---------------------
** بی ثمری INSTEX و تبعات آن
روزنامه کیهان ذیل تیتر یک خود نوشت: کوه کانال مالی اروپا بعد از حدود 9 ماه تعلل و وقت کشی، موش زایید.پس از خروج آمریکا از برجام قرار بود تا اروپا به منظور مقابله عملی با تحریم‌های ضدایرانی و اجرای تعهدات برجامی خود، تضمین بدهد. اما در نهایت تعهدات برجامی اروپا در گام اول به SPV (مبادله نفت در مقابل کالا) تقلیل یافت و در گام دوم نیز به INSTEX (مبادله پول نفت دیگر کشورها با غذا و دارو) فرو کاسته شد! نکته قابل توجه اینجاست که اروپا، همین وعده نسیه و اجرای کاریکاتوری تعهدات خود را نیز به اجرای کامل دستورات FATF از سوی ایران منوط کرده است!...اکنون حجت بر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی برای عدم تصویب لوایح مرتبط با FATF تمام است.

حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان نیز در یادداشتی با عنوان 'چرا این جسد متعفن را دفن نمی‌کنید؟!' نوشت: چرا جسد متعفن برجام را دفن نمی‌کنند تا مردم از خطر عفونی میکروب‌های برخاسته از آن نظیر FATF و CFT و SPV و پالرمو و اخیرا INSTEX در امان باشند و مانند 5 سال و چند ماه گذشته، معیشت و حرمت آنان از نتیجه‌های فاجعه‌بار برجام و کنوانسیون‌های پیرامونی آن در رنج و آسیب نباشند؟!

'این بود؟!' تیتر یک روزنامه وطن امروز است که در ادامه آن می خوانیم: برخلاف شروط رئیس ‌جمهور و وزیر خارجه برای ماندن در برجام ‌در Instex خبری از تضمین تعهدات و ترتیبات اجرایی توسط اروپا نیست.

وطن امروز در یادداشتی نوشت: در همین آغاز کار، نگرانی‌‌های بسیار مهمی وجود دارد که اگر به آنها پرداخته نشود Instex نه ‌تنها کمکی به سبک کردن فشار ناشی از تحریم‌‌های آمریکا نخواهد کرد بلکه به سرعت به مکمل تحریم‌‌های آمریکا تبدیل شده و همان اهداف آمریکا را از مسیر دیگری تامین خواهد کرد...راه بهتر این است که ایران تاکید کند Instex باید خرید همه کالا‌ها و خدمات از سوی ایران- نه فقط آن دسته از کالاها و خدمات که مشمول تحریم نیست- را تامین مالی کند و الا فعالیت‌‌‌هایی که در زمینه خروج ایران از تعهدات هسته‌ای‌‌‌‌اش آغاز شده شدت خواهد گرفت و ایران تعهدات برجامی خود را ترک خواهد گفت.

روزنامه جوان نیز نوشت: آلمان، فرانسه و انگلیس 9 ماه بعد از خروج امریکا از برجام، با چند ماه تأخیر ساز و کار مالی اروپایی موسوم به «اینس تکس» را ثبت کردند. این ساز و کار، با هدف تسهیل تجارت غیردلاری با ایران و دور زدن تحریم‌های امریکا راه‌اندازی شده و اروپاییان آن را گامی بزرگ برای تداوم برجام خوانده‌اند؛ توافقی که ماه‌هاست در احتضار به سر می‌برد. اروپاییان این کانال را گامی بزرگ در مسیر مستقل شدن از ترتیبات مالی امریکا می‌دانند، ولی در عالم واقع، این کانال در مرحله کنونی صرفاً بر حل مشکلات دارویی، دستگاه‌های پزشکی و محصولات کشاورزی- غذایی تمرکز خواهد کرد؛ حوزه‌هایی که در مقایسه با وعده‌های برجامی اروپاییان «تقریباً هیچ» محسوب می‌شود.

به نوشته جوان، محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر کشورمان در گفت ‌و گو با خبرگزاری میزان ضمن اشاره به ایرادات این سازو کار، می گوید: پیشنهاد بنده به جناب آقای دکتر روحانی این است که دولت بلافاصله از مجمع تشخیص مصلحت نظام تقاضا کند بررسی لایحه پالرمو و همه لوایح مربوط به FATF به تأخیر بیفتد تا ترتیباتی که حضرات اعلام کردند چند ماهی عملی شود و بعد ببینیم که عملی می‌شود یا خیر.

'غش و ضعف دولت برای آب‌نبات کاغذی اروپا/ گروکشی اروپا شروع شد؛ اگر غذا می‌خواهید باید FATF را تصویب کنید' تیتری است که در تارنمای رجانیوز به چشم می خورد. در بخشی از این گزارش می خوانیم: نه قرار است تحریمی دور بخورد و نه بانکی از اروپا با ایران وارد همکاری شود. صرفا در برابر خرید‌های محدود ایران از اروپا که شامل غذا و (شاید) دارو خواهد بود، این شرکت زحمت تسویه حساب را خواهد کشید!وزیر، معاون و سخنگوی وزارت امور خارجه در مواضع جداگانه‌ای به استقبال این حرکت نمادین اروپا رفتند و آن را گام اول اروپا برای بهره‌مندی ایران از منافع برجام دانستند. اما آیا اتحادیه اروپا این اقدام را مفت و مجانی برای ایران صورت داده است یا هزینه آن را با دولت حساب خواهد کرد؟ ظاهرا پاسخ منفی است و در برابر همین آب‌نبات اروپایی، قرار است هزینه‌های هنگفتی بر کشور تحمیل شود.

تارنمای مشرق نیوز توئیتی از مهدی محمدی، تحلیلگر سیاسی را بازنشر کرد. در بخشی از این توئیت آمده است: اگر امضای #کری تضمین نبود امضای خانم #موگرینی به خط خطی کودکان می ماند. من از #instex بوی مذاکرات منطقه ای و برجام 2 می شنوم. مبادا به اروپا امید ببندیم و شش ماه دیگر حسرت فرصت های امروز را بخوریم.

سید محمدرضا مرندی استاد دانشگاه در گفت و گو با فارس با اشاره به شروط غرب برای ایجاد کانال مالی ویژه اروپا گفت: در این رابطه هم شرط کردند که باید FATF را بپذیریم! همین موضوع نشان می‌دهد که ما نباید چنین موضوعی را بپذیریم چون اینها چیزی نمی‌خواهند که به نفع ما باشد و همه در راستای منافع خودشان است.

تسنیم در گزارشی نوشت: این بار اما اروپایی‌ها، وقت‌کشی و تلاش برای مدیریت انتظارات طرف ایرانی را هم به ژست ایستادگی در برابر تحریم‌های آمریکا برای تسهیل تجارت با ایران اضافه کرده‌اند.