موضوع چالش های پیش روی ایران در حوزه فروش نفت و تحریم های ایران در آینده و به تبع آن وضعیت اقتصاد ایران که در پیوند با نفت تعریف شده است، از مهم ترین موضوعات بحث در روزها و ماه های اخیر بوده است. مبحث نفت و پیوند آن با اقتصاد در ایران، ما را بر آن داشت که به سراغ «نرسی قربان»، استاد دانشگاه و متخصص حوزه انرژی و اقتصاد برویم. نرسی قربان معتقد است که نوسانات قیمت نفت در بازار تداوم ندارد و وابسته به این است که ایران چقدر توانایی فروش نفت را خواهد داشت.

موضوع چالش های پیش روی ایران در حوزه فروش نفت و تحریم های ایران در آینده و به تبع آن وضعیت اقتصاد ایران که در پیوند با نفت تعریف شده است، از مهم ترین موضوعات بحث در روزها و ماه های اخیر بوده است. مبحث نفت و پیوند آن با اقتصاد در ایران، ما را بر آن داشت که به سراغ «نرسی قربان»، استاد دانشگاه و متخصص حوزه انرژی و اقتصاد برویم. نرسی قربان معتقد است که نوسانات قیمت نفت در بازار تداوم ندارد و وابسته به این است که ایران چقدر توانایی فروش نفت را خواهد داشت. رفتار روسیه در بازار نفت را از دید ما کار درستینمی داند ولی روسیه از دید منافع ملی خود کار می کند. به گفته او ۱۳ آبان روز معین و مهمی برای نفت ایران نیست و هر کسی که بخواهد نفت خریداری کند یا تعامل نفتی با ایران داشته باشد از قبل راجع به این موضوع فکر کرده و معمولا قراردهای نفتی دو الی سه ماه زودتر از تاریخ شروع صادرات امضا می شود. قربان، در رابطه با حذف دلار از مبادلات ایران با اروپا نیز می گوید:«اگر اروپا در کاری که می‌کند موفق باشد و یک سیستم مالی را ایجاد کنند و بتوانند نفت ما را بخرد و در مقابلش پرداخت به یورو را عملی سازند، بسیار سیستم موثری خواهد بود.» گفت و گوی "مردم سالاری آنلاین" با نرسی قربان را بخوانید:
 
*در ابتدا می خواهم بپرسم تصور می کنید که تحریم های نفتی ایران می تواند تا چه اندازه  بر قیمت نفت در بازار جهانی اثرگذار باشد؟
نوسانات قیمت نفت همواره از یک طرف در اثر عرضه و تقاضا و از طرف دیگر بعضی مواقع به دلیل تنش ها و مسائل سیاسی ایجاد می شود. در این مورد به خصوص یعنی تحریم های ایران هر دو عامل در این جریان تاثیر گذاشته است. اول اینکه مقداری از عرضه نفت بازاری که متعادل بود کم می‌کند و این کمبود عرضه اتوماتیک به صورت افزایش قیمت، خود را نشان می دهد. از طرف دیگر مسئله تنش در خاورمیانه و خلیج فارس که به دنبال این کار ایجاد می شود، عامل دیگری خواهد بود. عامل سوم انتظارات بازار آینده از قیمت ها بر مبنای فرمول های ریاضی و بازاری و مکانیسم هایی است که در بازار معمول است. گاهی اوقات بازار حس می‌کند جهت بازار بالا است به دلیل اینکه مقداری از متوسط قیمت‌های قبلی را شکسته و شروع به خریدن می‌کنند. در نتیجه این سه عامل باعث می‌شود که قیمت نفت فعلا بالا برود، اما دلیل نمی‌شود که بالا رفتن قیمت نفت ادامه پیدا کند.
 
*آبا افزایش قیمت  نفت در نهایت پایدار است یا به صورت نوسانی گذرا است؟
نوسانات قیمت در بازار وجود دارد. اگر تنش زیادتر شود ممکن است قیمت بالاتر برود، اگر تنش کمتر شود پایین تر می آید و اگر صحبتی از مذاکرات بین آمریکا و ایران پیش بیاید ممکن است بازار شدیدا پایین بیاید. تمام این موارد بستگی دارد که ایران چقدر توانایی فروش نفت را خواهد داشت. گاهی اوقات بازار حس می‌کند که مثلاً صادرات ایران زیر یک میلیون بشکه در روز می رود، گاهی اوقات بازار احساس می‌کند که اگر ایران با اروپا توافق کند، ممکن است که صادرات نفت بالای یک میلیون بشکه باشد پس تمام موارد تاثیرگذار است.

*رفتار روسیه در بازارهای جهانی نفت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟با توجه به اینکه روسیه عضو اوپک نیست آیا می تواند بدون توجه به قراردادهای جاری جایگزین ایران شود؟
روسیه مانند هر کشور دیگری عقلایی کار می‌کند و بر مبنای منافع ملی خود نه بر مبنای قول ها و نظرهای دیگران جلو می رود. روسیه هم، از موقعیت‌ها استفاده می‌کند و سعی می‌کند دوستی اش را با ما حفظ کند. در ضمن منافع خود را در بازار نفت حفظ کند و با عربستان سعودی هم تعامل داشته باشد. در نتیجه از دید ما به نظر می رسد که روسیه کار درستی را نمی کند ولی از دید منافع ملی خود کار درستی انجام می دهد.

*شما چه راهکاری برای کم کردن تاثیر تحریم‌ها بر فروش نفت دارید؟ آیا مذاکره با آمریکا را کارساز می دانید؟
۱۳ آبان روز معین و مهمی نیست. هر کسی که بخواهد نفت خریداری کند یا تعامل نفتی با ایران داشته باشد از قبل راجع به این موضوع فکر کرده و معمولا قراردهای نفتی دو الی سه ماه زودتر از تاریخ شروع صادرات امضا می شود. آن روز هم مانند روزهای دیگر خواهد بود حتی ممکن است که قیمت نفت مقداری پایین‌تر هم بیاید. این گونه نیست که فقط در همان روز صادرات نفت ایران کم شود. صادرات ایران اگر قرار است کاهش یابد، از همین الان کم شده است.

* افزایش قیمت نفت بر اقتصاد آمریکا نیز تاثیری خواهد داشت؟
اقتصاد آمریکا خیلی پویاست و بزرگترین اقتصاد در دنیا است. قیمت بالای نفت بر بنزین اثر می‌گذارد و آمریکایی‌ها بر بنزین خیلی حساس هستند و از این جهت ممکن است به ضرر آقای ترامپ در انتخابات آتی کنگره باشد ولی اینکه اثر خیلی مهمی ‌بگذارد، ما هنوز این اثر را ندیده ایم. ممکن است به دلیل گرانی بنزین مقداری رای جمهوریخواهان کم شود اما بنزین گران تر از حالا هم در آمریکا بود. به طور کلی از طرف دیگر زمانی که نفت به قیمت بالا می رسد، تولید نفت و گاز شیل به مراتب بیشتر خواهد شد و سرمایه‌گذاری در آن مورد بیشتر می شود و آمریکا تولیدش را بیشتر خواهد کرد.

*برندگان و بازندگان بالا رفتن قیمت نفت را چه کسانی می دانید؟
خیلی واضح است که برندگان و بازندگان را در کوتاه مدت و بلند مدت باید ارزیابی کرد. برندگان کوتاه‌مدت، تولیدکنندگان نفت و برندگان درازمدت تولیدکنندگان نفت های ثانوی هستند. کسانی که قبلا نفت شان به دلیل قیمت های پایین نفت، دیگر قابل تولید نبود در قیمت ۸۰ دلار قابل تولید است مانند نفت کانادا. برنده درازمدت، سرمایه گذاری در نفت است چراکه سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز بیشتر خواهد شد که عرضه نفت بالا می‌رود و منجر به کاهش قیمت نفت خواهد شد.

*و مذاکره با آمریکا می تواند این سیستم و برنامه را برهم بزند؟
من به عنوان کارشناس انرژی صحبت می‌کنم. پارامترهای سیاسی این مذاکرات را آقای ظریف با گروه وزارت خارجه و دیگر کسانی که در این کار تبحر دارند می دانند. هر کسی در این زمینه عقیده ای دارد اما عقیده اش لزوما کارشناسی نیست.عقیده ای که راجع به هوا و موارد دیگر بگویم تقریباً به همان اندازه وزن خواهد داشت که پیش بینی من در این زمینه داشته باشد.

*در توافق میان روسیه و ایران، ترکیه و ایران از حذف دلار در مبادلات خود سخن گفته اند. آیا شما با این موضوع موافق هستید؟ چه چالش‌های پیش روی صنعت نفت خواهد بود؟
بی شک زمانی که روند را از بازار معمولی و طبیعی خارج می‌کنید، با چالش‌هایی مواجه می شوید. زمانی که تحریم بانکی وجود دارد باید راهکار دیگری را پیدا کنید. اگر اروپا در کاری که می‌کند موفق باشد و یک سیستم مالی ایجاد کنند و بتوانند نفت ما را بخرد و در مقابلش پرداخت به یورو را عملی سازند، بسیار سیستم موثری خواهد بود.
یورو بازار بزرگی است که شما می توانید خریدهای خود را از کشورهای مختلف اروپایی با یورو انجام دهید بدون اینکه بخواهید ارز را تبدیل کنید. اگر مکانیسم فروش یورو باشد امکان پذیر است. اگر ترکیه، روسیه، چین و هند بتوانند در آن سیستم به نوعی تعامل کنند خیلی برای ایران بهتر خواهد بود.
گفت و گو : فاطمه خسروی