این روزها حذف مطلق دلار از تجارت خارجی ایران، به یکی از مباحث پر اهمیت جامعه تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که حذف دلار از تجارت خارجی ایران امکان‌پذیر نیست. اما مسئولان کماکان بر امکان این مساله پا فشاری می‌کنند. واقعا حذف دلار از معاملات تجاری ایران امکان پذیر است؟

این روزها حذف مطلق دلار از تجارت خارجی ایران، به یکی از مباحث پر اهمیت جامعه تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که حذف دلار از تجارت خارجی ایران امکان‌پذیر نیست. اما مسئولان  کماکان بر امکان این مساله پا فشاری می‌کنند. واقعا حذف دلار از معاملات تجاری ایران امکان پذیر است؟
 مجیدرضا حریری نائب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتگو با "مردم سالاری آنلاین" معتقد است که چنین کاری ممکن نیست. به گفته حریری سخن از حذف دلار بیشتر یک پروپاگاندای سیاسی است تا یک طرح اقتصادی موثر.
او با اشاره به تغییر ارز مرجع از دلار به یورو و تاثیر آن بر مبادلات تجاری گفت: من فکر نمی‌کنم این تصمیم تاثیر محسوسی داشته باشد. به هر حال مبنای مبادلات ما دلار است ولی این بدان معنا نیست که پول رد و بدل شده حتما باید دلار باشد. از سوی دیگر عمدتا مجموع واردات ما از طریق مبادی صورت می‌گیرد که با یورو یا با ارزهای دیگر است. این مساله چندان تاثیری بر مبادلات تجاری ما ندارد. این را هم فراموش نکنیم که مبادلات بانکی ایران در دنیا کنترل شده است؛ چه با دلار و چه بدون دلار. لذا این تصمیم چندان تاثیری ندارد. این تصمیم را یک تصمیم فرمالیته قلمداد می‌کنم.
او ادامه داد: این تصمیم دولت و بانک مرکزی نیست. این تصمیم نظام است. مقام معظم رهبری نیز بارها به نظام توصیه و تکلیف کرده‌اند که از معاملات دلاری تا حد امکان فاصله بگیرند. به نظر من این حرکت همانطور که گفتم، یک حرکت نمادین است.
وی افزود: فعالان اقتصادی از ضریب تاثیرگذاری این موضوع کاملا مطلع‌اند. لذا تاثیر اقتصادی و تجاری در وضعیت آنها نخواهد گذاشت. به همین جهت باید گفت چیزی که ضرر ندارد انجام آن هم اشکالی ندارد.
حریری در مورد عدم عرضه اسکناس در روزهای اخیر و تاثیر آن بر مبادلات تجاری گفت: معاملاتی که از طریق مبادله اسکناس صورت می‌گیرد درصد بسیار ناچیزی از مبادلات ما را تشکیل می‌دهند. درصد اینگونه معاملات ما با دنیا تک رقمی است و حداکثر 4 درصد از گردش مالیِ میلیارد دلاری کشور را تشکیل می‌دهد. این موضوع بیشتر یک جو روانی است. قدرت نفوذ اسکناس در بازار ارز ایران به طور واقعی، بسیار کم است. نبود اسکناس آن میزان که برای آن تبلیغ می‌شود در زندگی مردم تاثیر گذار نیست. مردم اصلا به اسکناس دلار چکار دارند؟! سیستم‌های حکومتی به جای جنجال آفرینی بهتر است که به مردم توضیح بدهند که تاثیر این اسکناس دلار در زندگی مردم چه میزان است. شلوغی‌های خیابان فردوسی به خاطر اسکناسی است که به نظر من تاثیر چندانی در زندگی مردم ندارد.
او در پاسخ به این موضوع که وقتی ارزش دلار بالا برود، مشخصا از سوی دیگر ارزش پول ملی کاهش می‌یابد و لذا دلار چندان هم در زندگی مردم بی تاثیر نیست، ابراز داشت: بله؛ قطعا این مساله حقیقت دارد. درست است که حضور اسکناس در مبادلات کشور کمتر از 5 درصد است، اما تاثیر آن بر روی قیمت‌هایی که در بازار اعلام می‌شود بسیار زیاد است و اینگونه برای بازار راهنما و چراغ می‌شود. اما مطمئن باشید تقریبا هیچ فعال اقتصادی را سراغ ندارید که با دلار بالای 6 هزار تومان حواله‌ای انجام داده باشد. با این اوصاف در بازار شاهد اسکناس دلار 6 هزار تومانی بودیم. اکنون این دلار 6 هزار تومانی نیز در ذهن مردم ماندگار شده است.
وی ادامه داد: چنین مساله‌ای به جهت عدم شفافیت و عدم اطلاع عموم است. البته مقصر اصلی، نهادهای سیاست گذار دولتی و غیر دولتی هستند. آنها باید مردم را آگاه کنند. باید به جامعه اطلاعات به موقع ارائه شود و اجازه ندهند که این اتفاقات رخ بدهد.
حریری در پاسخ به این سوال که در حال حاضر معاملات با چین با کدام ارز صورت می‌گیرد، گفت: معاملات ما با چین در بسیاری مواقع با یورو و همچنین یوآن چین صورت می‌گیرد. برخی مواقع هم معاملاتمان با دلار صورت می‌گیرد. این روال معاملات در حقیقت به میزان منابع ارزی نزد بانک مرکزی باز می‌گردد.
وی افزود: دلار قوی‌ترین پول دنیا است، لذا در هیچ کجای دنیا نمی‌توانیم و هیچ کسی نمی‌تواند آنرا از مبادلاتش حذف کند. مبنای قیمت کالاهای عمده در دنیا با دلار تعیین می‌شود؛ به خصوص مواد خام و مواد اولیه مثل نفت و گاز و مواد پتروشیمی و مواد معدنی که قیمت آنها با نرخ دلار اعلام می‌شود. در حال حاضر بیش از 80 درصد صادرات غیر نفتی ایران، شامل کالاهایی است که نرخ آن با دلار تعیین می‌شود.
نائب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین ابراز داشت: ما می‌توانیم در مبادلات خودمان نقش دلار را کم رنگ کنیم. اما در سطح جهانی نمی‌توانیم بگوییم دلار را حذف خواهمی کرد!
او همچنین در رابطه با تغییر پایه ارزی کشور از دلار به یورو تصریح کرد: در پاره‌ای موارد بابت این تغییر ما باید هزینه مبادله بدهیم. از سویی ریسک این تصمیم بالا است؛ چرا که دلار در مقابل ارزهای دیگر همیشه در نوسان است. به هر حال در بسیاری موارد تبدیل نرخ دلار به نرخ ارز دیگر، در برخی مواقع می‌تواند ضرر به بار آورد و برخی مواقع هم سود ده باشد. دولت به عنوان یک بنگاه‌دار که نفت و گاز می‌فروشد، بر اساس مصالح خود تصمیم خواهد گرفت. من معتقد هستم که در مبادلات تجاری‌مان نباید خصومت‌ها را دخالت داد. نباید با کشوری که دارای ارز بین المللی قوی است، طوری رفتار کنیم که به ضرر خودمان هم تمام شود.
او گفت: سخنانی که در مورد "حذف مطلق دلار" از مبادلات تجاری مطرح می‌شود پروپاگاندای سیاسی است. من هم باور دارم که باید در فضای سیاسی علیه آمریکا موضع داشته باشیم. اما در عالم تجارت هیچ کسی تمایل ندارد سود خود را کاهش دهد. آنهم بابت اینکه از قیافه دلار آمریکا خوشش بیاید یا نه!    
گفت و گو : سید مسعود آریادوست