پدیده قاچاق یکی از عوامل مخرب برای اقتصاد کشور و تولید داخلی است و به باور کارشناسان یکی از ضرورت های به کار افتادن چرخ اقتصاد و حمایت از تولید داخلی مبارزه با قاچاق است. بالا بودن تعرفه های وارداتی، گسترده بودن مرزهای ایران و پایین بودن هزینه ریسک قاچاق به کشور از مهمترین دلایل ورود کالای قاچاق به کشور در سال های گذشته بوده است و خوشبختانه با اقدامات موثر دولت یازدهم در راستای حمایت از تولید با این پدیده مخرب برخورد شده است.

پدیده قاچاق یکی از عوامل مخرب برای اقتصاد کشور و تولید داخلی است و به باور کارشناسان یکی از ضرورت های به کار افتادن چرخ اقتصاد و حمایت از تولید داخلی مبارزه با قاچاق است. بالا بودن تعرفه های وارداتی، گسترده بودن مرزهای ایران و پایین بودن هزینه ریسک قاچاق به کشور از مهمترین دلایل ورود کالای قاچاق به کشور در سال های گذشته بوده است و خوشبختانه با اقدامات موثر دولت یازدهم در راستای حمایت از تولید با این پدیده مخرب برخورد شده است. بر اساس آخرین آمارها میزان ورود کالاهای قاچاق از 25 میلیارد دلاردر سال 92 به کمتر از 13 میلیارد دلار در سال 95 رسیده است. کارشناسان مهمترین دلیل این مساله را اقدامات موثر برای اصلاح فرآیند های کنترلی و شفاف سازی در گمرک و همچنین برخی از عوامل دیگر از جمله کاهش شکاف بین نرخ ارز دولتی و رسمی عنوان می کنند.
کاهش شکاف بین نرخ ارز دولتی و آزاد
کارشناسان معتقدند به دلیل کاهش تفاوت قیمت بین نرخ ارز آزاد و دولتی وارد کنندگان سعی بر این دارند که از مجاری قانونی برای واردات کالاهای خود استفاده کنند. جمشید عدالتیان، استاد دانشگاه و عضو اتاق بازرگانی در این باره با بیان اینکه عوامل متعددی در کاهش قاچاق در کشور موثر است قیمت ارز را از عمده تریندلیل این مساله عنوان کرده و به ابتکار می گوید: در حال حاضر تفاوت قیمت نرخ ارز آزاد و دولتی 700الی 800 تومان است به همین دلیل همه سعی وارد کنندگان ترجیح می دهند کالای خود را به صورت قانونی وارد کنند.
افزایش شفافیت با الکترونیکی شدن گمرک
از سویی دیگر الکترونیکی کردن گمرک نیز یکی دیگر دلایل کاهش قاچاق است که کارنشاسان به آن اشاره می کنند. با راه اندازی سامانه جامع گمرکی و همچنین پنرج واحد گمرکی از سه سال گذشته نظامی شفاف بر نحوه ورود و خروج کالا در کشور حاکم شده است. این طرح که از مدت ها پیش و ر دولت گذشته پیشنهاد داده شده بود در دولت یازدهم به مرحله اجرا درآمد و این سامانه توانست جلوی واردات کالاهایی که به صورت غیر رسمی و غیر قانونی وارد کشور می شد را بگیرد. به موازات فعالیت هایی که در گمرک برای تسهیل تجارت و روان سازی آن انجام شد در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نیز اقداماتی رخ داد تا دولت یازدهم کارنامه قابل قبولی در مبارزه با قاچاق داشته باشد.
آمارها نشان می دهد که میزان قاچاق در سال 92، 25 میلیارد دلار بوده که این میزان ظرف سال های 93 و 94 روندی کاهش داشته است به طوریکه میزان قاچاق کالا در سال ۹۴ حدود ۱۵ میلیارد و ۵ میلیون دلار برآورد شده است و در سال 95 این رقم به13 میلیارد دلار رسیده است. روند کاهشی ورود کالاهای قاچاق به کشور در شرایطی است که به گفته کارشناسان حوزه بازرگانی الکترونیکی کردن گمرک یکی از مهمترین دلیل این مساله است.
عدالتیان در این باره با بیان اینکه داشتن سامانه الکترونیکی و شفاف در گمرک باعث شفاف شدن اقتصاد می شود می گوید: با افزایش شفافیت و از بین رفتن فضای تاریک فرصت از متخلفان گرفته می شود و همه این موارد به اقتصاد شفاف منتهی می شود و سامانه جامع گمرکی می تواند در این مسئله کارآمد باشد. به گفته وی دراین شرایط کسی نمی تواند وارداتی داشته باشد که تولیدات داخلی را تهدید کند و علاوه بر آن حقوق گمرکی را پرداخت نکند. فعالان بخش بازرگانی معتقدند با ایجاد سامانه جامع گمرکی در کشور کار برای مجرمان سخت و غیرممکن شده است.
کاهش تقاضا برای خرید کالا
از سویی دیگر کاهش تقاضای کالا و افزایش همکاری نیروی انتظامی با دولت نیز از دیگر مواردی است که کارشناسان به آن از دیگر عوامل کاهش قاچاق به آن اشاره می کنند. عدالتیان دراین باره با بیان اینکه در حال حاضر به دلیل رکود در اقتصاد تقاضا برای کاهش کالا در کشور با کاهش رو به رو شده و این مساله انگیزه را برای ورود کالای خارجی به کشور کاهش می دهد می گوید: در حال حاضر قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است و این مساله تاثیر گذار است و این موضوع هم در مورد کالای داخلی و هم در مورد کالای خارجی صدق می کند.

کمک به تولید داخل با کاهش کالای قاچاق
این عضو اتاق بازرگانی با بیان اینکه کاهش قاچاق به اشتغال و حمایت از تولید داخلی کمک کند می گوید: مشکل اصلی تولید در کشور ما نبود بازار است و کالای قاچاق هم در کشور خریداری ندارد. وی با اشاره به اهمیت فرهنگ سازی برای استفاده از کالاهای تولید داخل می گوید: اگرچه به صفر رساندن کالای قاچاق محال است با این وجود کاهش 12 درصدی رقم قاچاق نوعی دستاورد مهم برای داشتن اقتصادی شفاف در کشور است.
گفت و گو : وجیهه زمانی