مردم سالاری آنلاين - هنر و ادبيات عاشيق‌ها در حال فراموشي است

گفت‌و‌گو با عاشيق سلجوق شهبازي درباره فعاليت‌هاي«خانه ايران عاشيقلاري»:

«خانه ايران عاشيقلاري» يکي از معدود سازمان‌هاي مردم نهاد است که با هدف پرداختن به موسيقي عاشيق‌ها، بعد از کسب مجوز رسمي از وزارت کشور از مهر ماه سال 94 فعاليتش را با مديريت عاشيق سلجوق شهبازي شروع کرده است.

به گفته عاشيق سلجوق شهبازي بنيانگذار «خانه ايران عاشيقلاري» اين فعاليت‌ها که بخشي از آنها در همين مدت کوتاه به نتيجه رسيده به منظور حفظ و گسترش فرهنگ و ادبيات عاشيقي و ترويج آن است که با برگزاري همايش‌ها، جشنواره‌ها و برنامه‌هاي مختلف فرهنگي و هنري انجام خواهد شد. از ديگر اهداف «خانه ايران عاشيقلاري» انتقال تجربيات از طريق آموزش‌ و ‌ترويج اين هنر و ثبت جهاني آن و انتشار آثاري براي حفظ و اشاعه موسيقي عاشيق‌هاست. اين برنامه‌ها به گفته شهبازي در جهت حل بخشي از مشکلات اين هنرمندان که در طول اين سال‌ها با آن رو‌به‌رو بوده‌اند در نظر گرفته شده است. به بهانه آغاز فعاليت «خانه ايران عاشيقلاري» با عاشيق شهبازي گفت‌و‌گويي انجام داده ايم که در ادامه آن را مي‌خوانيد.

ايده اوليه تاسيس «خانه ايران عاشيقلاري» از چه زماني شکل گرفت و چه مراحلي طي شد تا در نهايت شاهد افتتاح اين خانه بوديم؟

هميشه در اين فکر بودم که چه کارهايي را مي‌توان انجام داد تا از موسيقي عاشيق‌ها حمايت بيشتري صورت بگيرد. از سال 90 که به عنوان يکي از اعضاي هيات مديره کانون نوازندگان ايراني در خانه موسيقي انتخاب شدم، ايده‌ها و نظراتي را در جلسات اين هيات مديره مطرح کردم تا بلکه در ادامه شاهد اقدامات مثبتي در اين زمينه باشيم. اما متاسفانه، در آن زمان در اين مورد هيچ کاري صورت نگرفت و من که به عنوان نماينده عاشيق‌ها فعاليت مي‌کردم به اين نتيجه رسيدم که بهتر است جدا از فعاليت‌هايي که در خانه موسيقي صورت مي‌گيرد براي راه‌اندازي «خانه ايران عاشيقلاري» اقدام کنم.

با فعاليت اين خانه مي‌توانستيم به صورت تخصصي‌تري به اين موسيقي بپردازيم و مهم‌تر از آن فعاليت‌هايمان را به صورت تشکيلاتي و مدون انجام مي داديم. از سال 92 به صورت جدي مراحل کسب مجوز براي اين خانه را از طريق وزارت کشور شروع کردم و خوشبختانه با حمايت دوستان از جمله آقاي دکتر روح‌الله نصرتي، دکتر جهانبخش محبي‌نيا‌، دکتر ميرنبي عزيززاده و‌... در نهايت مجوز فعاليت «خانه ايران عاشيقلاري» صادر شد.

در هفدهم مهرماه سال 94 افتتاحيه‌اي به بهانه صدور مجوز برگزار کرديم و در آن مهمانان و نوازندگاني از استان‌هاي ترک زبان کشور و همچنين از کشورهاي جمهوري آذربايجان، ترکيه و جمهوري ترکمنستان دعوت شدند و اجراهايي هم از عاشيق‌ها داشتيم.

رونمايي از لگو خانه ايران عاشيقلاري با حضور مسئولين فرهنگي کشور عزيزمان ايران سرفراز و سفير جمهوري آذربايجان انجام شد.

با توجه به اهدافي که به آن اشاره کرديد، اين خانه از زمان آغاز فعاليتش تا کنون چه کارهايي انجام داده است؟

از زمان افتتاح اين خانه نظراتي از جانب دوستان مطرح شد که بعد از بررسي آنها به اين نتيجه رسيديم با توجه به عنوان اين خانه که مربوط به تمام ايران مي‌شود و شهر خاصي را در نظر نداشته، شعبه‌هايي را در استان‌هاي ترک زبان داير کنيم. از همان زمان براي فعاليت در8 استان آدربايجان شرقي، آذربايجان غربي، اردبيل، زنجان و البرز همدان، قم، تهران، البرزدرخواست مجوز شد که در آينده نزديک و در شهر تبريز شاهد افتتاح اين شعبه خواهيم بود. در استان البرز هم همين مراحل طي شده و شعبه اين استان نيز تاسيس شد.

با توجه به شکل فعاليت اين خانه براي برگزاري برنامه‌هاي مختلف فرهنگي و هنري درخواستي به محضر ارجمند حجت الاسلام حاجي آقا امرودي معاون محترم امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري تهران تقديم کردم و معاون اجراي ايشان جناب حاجي آقا علي اکبري محلي را به عنوان دفتر مرکزي «خانه ايران عاشيقلاري» در منطقه 5 و در شهرک بهاران و در سراي محله بهاران دراختيار ما قراردادند و فعاليت خودش را شروع کرد.

مهم‌ترين مشکلي که در اين بين وجود دارد چيست؟

اين تصور وجود دارد و گفته مي‌شود مشکل خاصي در مورد اين موسيقي و ادبيات عاشيق‌ها وجود ندارد. اين که همه چيز ناديده گرفته مي‌شود، بدترين اتفاقي است که در مورد موسيقي عاشيق‌ها مي‌افتد. خود من که در اين حوزه فعاليت دارم اگر مشکلي احساس نمي‌کردم هيچوقت براي راه اندازي اين خانه اقدام نمي‌کردم. متاسفانه از اين هنر هيچ حمايتي صورت نگرفته است. منظورم فقط حمايت‌هاي مالي نيست. حتي از موسيقي عاشيق‌ها حمايت معنوي هم صورت نمي‌گيرد و بنابراين اين هنر و ادبيات عاشيق‌ها به واسطه اين عدم حمايت در حال فراموشي است.

يکي از راه‌هاي ماندگاري اين نوع موسيقي ضبط و انتشار آثار است، متاسفانه در طول اين سال‌ها شاهد نمونه‌هاي اندکي بوده ايم. در اين مورد هم فعاليت‌هايي صورت خواهد گرفت؟

خود عاشيق‌ها اين هنر را در طول ساليان متمادي به صورت سينه به سينه حفظ کرده و ادامه داده اند، اما اگر اين آثار و ادبيات آنها ضبط نشده بماند و به صورت‌هاي مختلف منتشر نشود در سال‌هاي بعد همه چيز از دست خواهد رفت. ما اساتيد مختلفي در طول اين سال‌ها داشته ايم که داستان‌هايشان از حماسي گرفته تا ادبي و عرفاني منتشر شده، اما تعداد آنها با توجه به وسعت جغرافيايي و تنوع آثاري که وجود دارد واقعا کم است.

يکي از هدف‌هاي من از راه‌اندازي اين خانه بر عهده گرفتن بخشي از اين حمايت بود تا با دعوت از اساتيد و ضبط صدايشان مانع از بين رفتن موسيقي عاشيق‌ها شويم. مساله ديگري که دراين بين مهم است مساله آموزش موسيقي عاشيق‌هاست در مورد موسيقي عاشيق‌ها هيچ کلاسي که به صورت رسمي برگزار شود نداريم و نه تنها بخش دولتي، بلکه بخش خصوصي هم از اين عاشيق‌ها حمايتي نکرده است. با اين شرايط هيچ وقت نمي‌توان اين فرهنگ را حفظ کرد و مهم تر از آن، اين موسيقي و ادبيات را به نسل‌هاي آينده انتقال داد. ما مي‌توانستيم اين ساز، موسيقي و فرهنگ را ثبت جهاني کنيم، اما اين اتفاق نيفتاد. فکر مي‌کنم اگر مسئولان هم در اين زمينه حمايت بيشتري بکنند، دست کم اين فرهنگ براي خود ما و نسل آينده حفظ خواهد شد و به حياتش ادامه خواهد داد.

و صحبت آخر؟

مهم اين است که شرايطي براي ارائه اين موسيقي فراهم شود و خوشبختانه با توجه به گستردگي مفاهيم در ادبيات عاشيق‌ها اين موسيقي محدود به موضوع و يا مراسم خاصي نيست. اگر بنا به شرايط و با توجه به مناسبت خاصي از عاشيق‌ها براي برگزاري برنامه و يا کنسرت دعوت شود مطمئن باشيد آنها هم با توجه به فرهنگي که در موسيقي شان دارند از آن استقبال مي‌کنند. يک نکته ديگر را که واقعا لازم است درباره مشکلات اين هنرمندان به آن اشاره کنم، بيمه اين عزيزان است که خوب، به نظرم با توجه به شرايط اقتصادي که اين قشر از هنرمندان دارند بايد به آن فکر شده و در موردش اقدامي صورت بگيرد.
گفت و گو : الهام درفشی