در دقایق پایانی 23 آبان ماه در اطلاعیه‌ای اعلام شد که نرخ بنزین آزاد به 3هزار تومان رسیده است. خبری که بسیاری از مردم را شوکه کرد و اعتراضاتی را نیز در سراسر کشور به دنبال داشت.

در دقایق پایانی 23 آبان ماه در اطلاعیه‌ای اعلام شد که نرخ بنزین آزاد به 3هزار تومان رسیده است. خبری که بسیاری از مردم را شوکه کرد و اعتراضاتی را نیز در سراسر کشور به دنبال داشت. خبر افزایش قیمت‌ بنزین زمزمه موج تازه‌ گرانی را با خود به همراه آورده بود. در روزهای اخیر این نگرانی همواره همراه با مردمی بوده است که در حال حاضر نیز وضعیت اقتصادی خوبی ندارد. آیا سهمیه بندی بنزین و افزایش قیمت آن همانگونه که دولت مدعی شده است به نفع اقشار محروم خواهد بود؟ آیا با این راهکار عدالت در کشور برقرار خواهد شد؟ «مردم سالاری آنلاین» در خصوص تبعات سهمیه بندی بنزین با «احسان سلطانی»، کارشناس اقتصادی گفت‌وگو کرده است. وی معتقد است که عدالت وقتی برقرار می‌شود که صاحبان سرمایه به درستی مالیات بدهند، در ماه‌های پیش رو فشار اقتصادی زیادی به طبقات متوسط و ضعیف جامعه وارد خواهد شد و باید منتظر افزایش 5 تا 10 درصدی تورم باشیم. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید:
 
نظر شما در خصوص اجرای طرح سهمیه بندی بنزین چیست؟
دلار در کشور به 12هزار تومان رسیده و نسبت به دوسال پیش سه برابر شده است بدون اینکه هیچ منطق و دلیل اقتصادی داشته باشد. قیمت دلار بر مبنای غیر منطقی با مهندسی افکار عمومی، مهندسی عرضه و با ایجاد جو روانی به شکل مصنوعی بالا بردند، حالا هم نرخ ارز 12 هزار تومان اصلا مشروعیت ندارد. آقای روحانی در سخنرانی‌های خود گفتند که بنزین در کشورهای دیگر 20 تا 30 هزار تومان است، در حالی که نرخ ارز رسمی کشور 4200 تومان بود و با نرخ ارز بازار آزاد که هیچ مشروعیتی ندارد قیمت بنزین را حساب کردند؛ این اصلا کار درستی نیست که با یک ماجرا نرخ ارز را به شکل دستوری بالا ببریم و بعد بگوییم چون نرخ ارز این است همه چیز باید گران شود. ما یا باید بتوانیم نفت بفروشیم یا مالیات بگیریم و یا باید یارانه ها را کم کنیم. به دلیل تحریم‌ها نفت را نمی‌توانیم بفروشیم، مالیات هم که نمی‌شود گرفت، پس راهی ندارد جز اینکه یارانه را قطع کنیم و دوباره به اقشار پایین یارانه بدهم.
 
*در صحبت‌هایتان اشاره کردید که «نمی‌شود مالیات گرفت!» چرا نمی‌شود؟
ما در کشور مالیات کم می‌گیریم و فرار مالیاتی هم بسیار داریم و در ثانی مسئله دولت ما این است که منابع کشور را به بهای ارزان به یکسری بنگاه‌های صنعتی و معدنی خصولتی رانتی می‌دهد. براساس محاسبات ما در سال گذشته بیش از 400 هزار میلیارد تومان رانت نفت، گاز، مواد معدنی، برق و آب به این بنگاه‌ها داده می‌شود.  فقط 20 بنگاه که ما از صورت‌های بورسی درآورده‌ایم76 هزار میلیارد تومان سود خالص داشتند. جالب این است که اینها فقط 7 درصد از سودشان را مالیات داده‌اند، یعنی این بنگاه در حالی که منابع را در اختیار دارند مالیاتی هم نمی‌دهند. دولت اگر می‌خواهد قیمت‌ها را واقعی کند، یارانه‌ها را قطع کند و درست کار کند به اندازه بودجه‌اش بودجه دارد، این تنها یک محل است. ما به اندازه بودجه دولت منابع درآمدی سهل الوصول داریم که دولت به راحتی می‌تواند وصول کند، اما همه این‌ها را رها کرده است چون باید از افراد ثروتمند گرفته شود.
 
*این اقدام را دولت با شعار برقراری عدالت انجام داده است، به نظر شما این یک شعار است یا واقعا عدالت برقرار می‌شود؟
جالب است که از افزایش قیمت بنزین به نام برقراری عدالت نام برده می‌شود! عدالت در جامعه وقتی برقرار می‌شود که از صاحبان ثروت مالیات گرفته شود. چرا در کشور ما از کسانی که زندگی لوکس دارند مالیات گرفته نمی‌شود؟ چرا افرادی که ماشین گران‌ قیمت دارند مالیات نمی‌دهد؟ اگر قرار است عدالت برقرار بشود باید صاحبان سرمایه به درستی مالیات بدهند. چرا از افرادی که زندگی لوکس و چندین منزل مسکونی دارند مالیات گرفته نمی‌شود؟ در کشور ما یکی از کمترین مالیات‌ها را از املاک و مستقلات و ثروت گرفته می‌شود. اگر دولت به اندازه دولت چین از دارندگان املاک و مستقلات مالیات بگیرد نصف بودجه‌اش تامین می‌شود. چرا کسانی که زمین‌های کشاورزی را تبدیل به ویلا می‌کنند مالیات نمی‌دهند؟ در مناطق مختلف کشور کاخ‌هایی ساخته شده است، چرا صاحبان این کاخ‌ها مالیات پرداخت نمی‌کنند؟ این چه عدالتی است که از آن صحبت می‌شود؟
 
*اشاره کردید که دولت برای تامین بودجه راه‌های سهل الوصولی دارد، لطفا بیشتر توضیح دهید؟
میانگین قاچاق رسمی که از طریق مبادی گمرکی انجام می‌شود در 15 سال گذشته بیش از 15 میلیارد دلار بوده، این افراد نه ارزش افزوده می‌دهند و نه گمرکی! از طرف دیگر کالای قاچاق وقتی وارد چرخه اقتصادی کشور می‌شود چون به صورت غیر رسمی است وارد چرخه مالیاتی نمی‌شود. اگر جلوی همین قاچاق رسمی گرفته شود سالانه 50 تا 100 هزار میلیارد تومان درآمد به دولت می‌رساند. از سوی دیگر اگر می‌گویند هدف بخش حمل و نقل است چرا آنهایی که درآمد بالایی دارند قیمت سوختشان بالا نمی‌رود؟ ما در سال گذشته 118 میلیون تن صادرات غیر نفتی داشته‌ایم، براساس محاسبات ما 100 میلیون تن از آن مواد خام و اولیه است، بیش از 40 میلیون تن سنگ معدن و خاک و مواد معدنی کم ارزش است که ارزش صادرات آن کمتر از 50 دلار در تن است. فقط رانت حمل‌ونقلی که به این بخش داده می‌شود در سال بالای 100 هزار میلیارد تومان است. در حالی که درآمد این حوزه به دلار است. دولت این‌ها را رها کرده است و از مردمی که به ریال درآمد دارند مالیات تورم می‌گیرد.
 
*آیا بستر حمل‌ونقل عمومی در کشور فراهم است تا با افزایش قیمت سوخت مردم از خودروی شخصی کمتر استفاده کنند؟
نیمی از مردم کشور به حمل و نقل عمومی دسترسی ندارند و ساکن مناطق محروم هستند. این افراد جز مصرف بنزین چاره دیگری ندارند. از طرف دیگر بدترین خودروهایی که مردم یک کشور می‌توانند سوار بشوند به مردم ایران تحمیل شده است آن‌هم توسط سیاست‌های این دولت و دولت‌های گذشته. بستر حمل و نقل عمومی فراهم نشده است و اگر کسی می‌خواهد تردد کند باید از بنزین 3هزارتومانی استفاده کند تا اصلاح مصرف صورت بگیرد. کدام اصلاح مصرف؟ مگر زمانی که بنزین 7برابر شد اصلاح مصرف شد؟ مردم مگر بجز استفاده از خودرو چاره دیگری دارند؟ مگر می‌توانند پیاده سرکار بروند؟ یا باید با تاکسی بروند یا خودروی شخصی که در هر دو صورت از بنزین استفاده می‌کنند.
 
*افزایش قیمت بنزین چه تبعاتی برای مردم به دنبال خواهد داشت؟
فشار افزایش قیمت بنزین به افراد فقیر وارد می‌شود، دهک بالای کشور میانگین درآمد 25 میلیون تومان در ماه دارد، تا حالا 200 هزار تومان پول بنزین می‌داده و حالا 500 هزار تومان می‌دهد که با درآمدی که دارد اصلا احساس نمی‌کند؛ اما برای کارمند و کارگری که درآمد 2 میلیون تومانی دارد؛ 200 هزار تومان پول بنزینی که 500 هزار تومان می‌شود خیلی معنی دارد. الان خانوارهای قشر پایین ما برای حمل و نقل خیلی تحت فشار هستند.
 
*دولت بارها اعلام کرده است که قیمت بنزین در ایران ارزان است و به همین دلیل مصرف بالاست. به نظر شما اینطور است؟
قیمت بنزین در ایران ارزان نیست، براساس درآمد خیلی هم گران است. مصرف بنزین هم بالا نیست. ما 37امین کشور دنیا از لحاظ سرانه مصرف بنزین هستیم. برای کشوری که در تولید انرژی جزو 5 کشور اول جهان است زیاد نیست؛ آن هم با وجود این خودروهای پرمصرف که به مردم تحمیل شده است.
 
*بعد از گرانی بنزین چه چیزی در انتظار مردم به ویژه قشر کم درآمد است؟
کل این سیاست گذاری و این برنامه‌ها و اخذ مالیات تورمی به نفع پولدارها بوده است. هدف دولت در این دو سال فقط فشار به طبقات متوسط و ضعیف بوده. حالا هم افزایش قیمت بنزین 5 تا 10 درصد بر تورم تاثیر خواهد داشت و گرانی را افزایش خواهد داد. گرانی پیش می‌آید چون حمل و نقل گران می‌شود. نیسان و وانت که بخش مهمی از حمل ونقل داخل شهر و استانی را انجام می‌داد بنزین سوز هستند و مصرف بالایی هم دارند. اتفاقی که در چندماه آینده خواهد افتاد این است که ما تورم بالایی خواهیم داشت و رکود به شدت تشدید خواهد شد؛ خواهید دید که با چه بحرانههای روبه‌رو خواهیم شد که این بحران‌ها ناشی از فقر و فلاکت مردم است. همه اینها به دلیل مالیات تورمی است که براساس نرخ ارز و بنزین بالا می‌رود.

مصاحبه: مانیا شوبیری