بیش از هفت سال از نبود اصلاح طلبان در عرصه قدرت سپری می شود. این جناح سیاسی به علت اتفاقات سال ۸۸ که خود را در آن مقصر نمی داند به حاشیه رانده شد و در حقیقت جناح حاکم از اتفاقات سال ۸۸ برای به حاشیه راندن بخش عظیمی از فعالان سیاسی استفاده کرده و کار تاجایی پیش رفت که برخی چنین اظهار نظر کرده اند که برای ورود دوباره اصلاح طلبان به انتخابات باید توبه صورت گیرد! رسول منتجب نیا عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز در این رابطه معتقد است که در کدام دادگاه جرمی علیه اصلاح طلبانی که اکنون آزاد هستند صادر شده که برخی بچه گانه دم از توبه آنها به میان می آورند؟ منتجب نیا بر اجماع اصلاح طلبان در انتخابات آتی ریاست جمهوری تاکید دارد و معتقد است مهمترین مشکل انتخابات پیش رو، مجری انتخابات است. گفت و گوی اختصاصی پایگاه خبری فریادگر با منتجب نیا را بخوانید.
کمتر از یکسال به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده و این در حالیست که هنوز فعالیتهای انتخاباتی اصلاح طلبان جدی نشده است. وضعیت کنونی اصلاح طلبان در حال حاضر چگونه است؟
در حال حاضر برخی از اصلاح طلبان برای ورود به انتخابات تردید دارند. به این دلیل که آنها نمی دانند شرایط برای آنها برای ورود فراهم است تا بتوانند کاندیدایی را معرفی و از آن حمایت کنند یا شرایط برای آنها مناسب نیست. اصلاح طلبان در این فکر هستند که آیا مسولان تصمیم دارند که کاندیدای اصلاح طلبان را تایید صلاحیت کنند تا او بتواند آزادانه وارد عرصه رقابت شود یا خیر؟ نکته بعدی در رابطه با فعالیت احزاب و گروههای اصلاح طلب است که آیا میدان برای فعالیت آزادانه حزبی و جبهه ای آنها برای حمایت و تبلیغات از کاندیدای مورد نظر آنها وجود دارد یا خیر؟
فضای کنونی را برای فعالیت اصلاح طلبان چطور می بینید؟
تا کنون هیچ نشانه و علامتی مبنی بر مناسب بودن شرایط و ایجاد فضای جدید برای ورود به انتخابات از سوی مسولان دیده نشده است؛ مگر آنکه در روزها و هفته های آینده که زمان زیادی تا انتخابات نمانده چنین تغییر و تحولی ایجاد شود. اگر چنین شرایطی ایجاد شود یا به عبارت دیگر اراده ای به وجود آید که اصلاح طلبان هم وارد رقابت جدی در انتخابات شوند، در مرحله دوم به کاندیدای مورد نظر آنها خواهیم رسید. در این مرحله باید دید که اصلاح طلبان با چه کاندیدایی می خواهند وارد انتخابات شوند. همه این گمانه زنیها در نوع خود خوب است ولی هیچ کدام نمی تواند اطمینان بخش باشد. برخی از اصلاح طلبان امکان دارد تا بخواهند خودشان و حزب متبوعشان وارد انتخابات شوند. در این میان اما توصیه من همیشه این بوده که اگر قرار است اصلاح طلبان به صورت جدی وارد انتخابات شوند باید برنامه ریزی برای اجماع صورت گیرد تا ضریب اطمینان را نسبت به موفقیت آنها بالاتر ببرد؛ شبیه همان چیزی که در دوم خرداد ۷۶ اتفاق افتاد. در آن صورت اگر نگوییم موفقیت اصلاح طلبان صد درصدی است ولی دارای ضریب اطمینان بالایی برای موفقیت خواهد بود. ولی اگر اصلاح طلبان بخواهند به طور جداگانه عمل کرده و یک یا چند حزب و گروه بخواهند اشخاص مختلفی را کاندیدا کنند در این صورت آرا پراکنده خواهد شد و دچار تشتت شده و احتمال موفقیت اصلاح طلبان کاهش پیدا می کند.
کاندیدای مورد قبول اصلاح طلبان باید چه شرایطی داشته باشد؟
این کاندیدا باید بتواند آرای مردم را جذب کند و شانس بالایی برای موفقیت داشته باشد. شخصی با این شرایط اگر به ریاست جمهوری برسد باید بتواند کشور را از نابسامانیها به سامان برساند. چنین فردی باید مورد قبول اکثریت اصلاح طلبان باشد و اقلیت اصلاح طلبان نیز از اکثریت پیروی کرده و او را نامزد خود نیز بدانند.
اکنون کاندیداهای مطرح در این طیف چه کسانی هستند؟
کاندیداهای مطرح در طیف اصلاح طلبان هم اکنون آقای خاتمی و برخی دیگر از آقایان هستند. این افراد اگر تصمیم داشته باشند وارد عرصه رقابت شوند گزینه های خوبی هستند. ولی مشروط به اینکه زمینه فعالیت آنها فراهم باشد و مسولین به آنها اجازه فعالیت بدهند نه اینکه برای ورود آنها مانع تراشی کنند.
برخی از افراد حضور آقای خاتمی در انتخابات را صرفا به دلیل کاریزماتیک بودن یا به تعبیری جذاب بودن چهره او می دانند و می گویند آمدن فردی با چهره مناسب دال بر موفقیت نیست. نظر شما در رابطه با این مسئله چیست؟
افرادی مانند آقای خاتمی علاوه بر سوابقی که در قبل و بعد از انقلاب داشتند، مردم از دو دوره ریاست جمهوری او خاطره شیرینی دارند. البته من نمی خواهم بگویم که او مطلق بوده و هیچ ایرادی نداشته است. معتقد هستم که در آن دوران فرصتهای مناسبی وجود داشته که بسیاری از آنها از دست رفته است. اما در عین حال مردم در بین دولتهای پس از انقلاب، دولت اصلاحات را به عنوان یک دولت مردمی و دولتی که خاطره شیرینی از آن به یاد دارند می شناسند و نمی توان گفت این مسئله صرفا به دلیل یک چهره کاریزماتیک بوده است. باید گفت که اصلاحات رهبر خاصی نداشته و ندارد. اصلاحات مجموعه تفکری است که عده ای از شخصیتهای سیاسی، محورهای آن هستند و شخص خاصی مولد آن نبوده است. چهره های ارزشمندی مانند خاتمی مانند تابلویی مطرح بوده و مردم از وجودش استفاده کنند. اعتقاد من این است که قدم اول که همان اراده برای ورود اصلاح طلبان است برداشته شود تا اصلاح طلبان بتوانند برای حفظ نظام، انقلاب و برای نجات دادن کشور از این بحرانهای عجیبی که به وجود آمده وارد عرصه شوند.
برخی اصولگرایان مایل به شرکت اصلاح طلبان در انتخابات هستند. از سوی دیگر برخی از اصلاح طلبان برای ورود به عرصه انتخابات تردید دارند. شما این مسئله را چطور ارزیابی می کنید؟
برخی اصولگرایان موضع گیری خوبی داشته و اظهارات آنها منصفانه و واقع بینانه است و به طور رسمی اعلام می کنند که اصلاح طلبان نیز جزو این کشور محسوب شده و معتقدند که بدنه ملت به دو گروه اصولگرا و اصلاح طلب تقسیم می شوند. آنها می گویند که باید به اصلاح طلبان میدان داد و آنها را از واقعیت های اجتناب ناپذیر جامعه می دانند. این امر صحیحی است. بین اصولگرایان افراد منصف فراوان بوده و همیشه چنین اظهاراتی را در رابطه با اصلاح طلبان مطرح کرده اند. این افراد اظهارات خود را در مقابل افراد تنگ نظر و تندرویی معرفی می کنند که معتقدند به غیر از ما همه از عرف خارج شده اند. در مقابل این افراد افراطی عده ای نیز منصف وجود دارند. اما این کافی نیست. در حقیقت مسولان نظام تعیین کننده ورود افراد و گروهها به انتخابات هستند که باید فراتر از افراطی گری نگاه واقع بینانه داشته باشند و قضایا را به نفع ملت و کشور رقم زنند. اگر جمعی از اصلاح طلبان تردید دارند به همین خاطر است که نمی دانند جلوی آنها سد آهنینی ایجاد خواهد شد یا اصلاح طلبان می توانند مانند سایرین و به طور مساوی از فضای انتخابات استفاده کنند. اگر آنها مطمئن شوند که موقعیت مناسبی برای ورود وجود دارد معتقد هستم که اکثریت قریب به اتفاق آنها خود را برای حضور فعال آماده خواهند کرد. اگر فضایی برای فعالیت اصلاح طلبان به وجود آید آنها چون کشور را برای خود می دانند و دلسوز اسلام و نظام هستند و آن را از خود می دانند در انتخابات شرکت می کنند. از سوی دیگر باید گفت که اکثر اصلاح طلبان زحمت کشیده نظام و انقلاب و نیروهای کارآمد و مجرب نظام بوده و برای آن دلسوزی می کنند و لذا در آن صورت آنها در انتخابات شرکت می کنند. اما در این میان امکان دارد که چند نفر آدم افراطی در میان اصلاح طلبان وجود داشته باشد که بگویند ما این مسئله را قبول نداریم ولی اکثر قریب به اتفاق آنها حضور فعالی در انتخابات خواهند داشت و خواهیم دید که در آن شرایط کشور از این حالت رکود خارج خواهد شد و تحرک و شادمانی در میان مردم به وجود خواهد آمد و به آینده امیدوار خواهند شد. در نتیجه اگر اصلاح طلبان یا حتی اصولگرایان معتدل با حداکثر آرا به پیروزی برسند می توانند بسیاری از مشکلات به وجود آمده امروز را از بین برده و برطرف کنند. ولی اگر فضا طوری رقم خورد که افرادی از اصولگرا و اصلاح طلب با رای حداقلی به مسولیت دست یابند فضا طور دیگری رقم خواهد خورد. در این صورت اعتماد مردم از بین خواهد رفت و بحرانهای موجود مضاعف و غیر قابل پیشگیری خواهد بود. لذا عقل سلیم ایجاب می کند که برای حفظ نظام و منافع کشور، فضا باز شده و قید و بندهای دست و پاگیر برداشته شود. همچنین امکانات مادی و معنوی به طور مساوی بین دو جناح تقسیم شود. اگر مسولان به این اندیشه عمل کنند نظام تقویت می شود و آب رفته به جوی بر می گردد و اعتمادهای سلب شده و امیدهای به حداقل رسیده دوباره به حداکثر خود خواهد رسید.
برخی اصولگرایان می گویند برای برگشت اصلاح طلبان باید آنان بابت اتفاقاتی که در سال ۸۸ افتاد توبه کنند. این مسئله را چطور می بینید؟
من فکر می کنم که این نظر، نظر قریب به اتفاق اصولگرایان نیست. این نظر تعداد اندکی از افراد تندرو و افراطی آتش افروز است. آنهایی که نمی خواهند کشور به سامان برسد و به دنبال بحران همیشگی در کشور هستند. آنها حیات و موفقیت خودشان را در بحران، جنگ و آتش افروزی می بینند. آنها می دانند که بیش از دو سوم ملت ما اصلاح طلب هستند. به قول آقای کرباسچی آن قسم از مردمی را هم که اصلاح طلب نبودند، دولت فعلی، اصلاح طلب کرد. مردم از اصولگرایی بریده و به اصلاح طلبی علاقمند شده اند و اکثریت مردم ما در حال حاضر اصلاح طلب هستند. با این حرف آنها انتظار دارند ۵۰ تا ۶۰ میلیون نفر از مردم توبه نامه امضا کنند. این حرف، زشت و بچه گانه است. این حرفها از سوی افراد افراطی زده می شود. از سوی دیگر باید گفت فردی توبه می کند که گناهی مرتکب شده باشد. در حال حاضر افراد متهم مجازات شده و یا زندان خود را کشیده یا تبرئه شده اند. آن افرادی که اکنون آزاد هستند جرمی مرتکب نشده اند. فردی که جرمی مرتکب نشده از چه چیزی توبه کند؟ این چه حرفی است که آنها به زبان می آورند؟ این حرف، حرفی خلاف شرع و قانون است. آن عده از افراد افراطی معتقدند هر فردی که سلیقه و تفکر‌ آنها را قبول ندارد باید توبه کند. اصلاح طلبان هم اصولگرایان را از لحاظ فکری قبول ندارند؛ پس هر فردی که اصولگرایان را قبول ندارد باید توبه کند؟ امیدوارم این حرف ناپسند را تکرار نکنند به این دلیل که حرف خنده داری است. نه تنها ملت ایران بلکه دنیا نیز به این حرف می خندد.
شما در صحبتهایتان مطرح کردید که اصلاح طلبان دو سوم مردم را تشکیل می دهند. با توجه به این موضوع آیا شما معتقدید در حال حاضر یک حاکمیت حداقلی توسط اصولگرایان بر یک جمعیت حداکثری ایجاد شده است؟
حتما اینگونه است. از اول انقلاب عده ای از اصولگرایان از همان ابتدا رای مردم را قبول نداشتند و اکنون در بسیاری از اظهار نظرهایشان اعلام می کنند که انتخابات، انتخابات تشریفاتی است. آنها می گویند که مشروعیت رییس جمهور به انتخابات و رای مردم نیست. هم آنها و هم تئوریسین های تازه به دوران رسیده شان این مسئله را ادعا می کنند. برخی از اصولگرایان معتقد به رای مردم هستند اما برخی معتقد به امانتداری در انتخابات نیستند. این مسئله تازه ای نیست و از ابتدا وجود داشته است. ولی اکنون عده ای آن را با جرات و جسارت بیان می کنند. اگر شما حرفهای آنها را گوش دهید یا بخوانید متوجه می شوید که انتخابات از نظر آنها بدلی است و معتقدند افراد صالح باید بر روی کار بیایند؛ حال چه مردم آنها را بخواهند و چه نخواهند. درحالیکه این مسئله برخلاف روح قانون اساسی و برخلاف فرمایشات حضرت امام(ره) و برخلاف آرمانهای نظام و انقلاب اسلامی است. در حقیقت این انتخابات با خواست و اراده مردم به وجود آمده است. این یک تفکراست ولی نباید بگذاریم که این تفکر بر جامعه حاکم شود. اگر بخواهند این تفکر را حاکم کنند باید قانون اساسی را تغییر دهند. ما در عین حال نمی گوییم که این افراد در حکومت نباشند. ما معتقد هستیم که افرادی که چنین فکری را دارند وارد صحنه شده و اصلاح طلبانی هم که رای مردم را محترم می شمارند و برای رای آنها اعتبار و مشروعیت قائل هستند وارد صحنه شوند. آنگاه مردم تصمیم می گیرند که اصلاح طلبان را انتخاب کنند یا اصولگرایانی را که مردم را به عنوان پل قبول دارند.
عده ای از اصولگرایان می گویند که اگر اصلاح طلبان وارد انتخابات شوند و فضا از سوی مسولان برای فعالیت آنها باز شود اصلاح طلبان دچار توهم می شوند که باید در صورت حضور، رای مردم هم به دست آورند. شما این ادعا را چگونه ارزیابی می کنید؟
این قضاوت از پیش صحیح نیست. اگر فضا باز شود و عدالت و اعتدال در برخورد با دو جناح موجود کشور رعایت شود آنگاه رای مردم قابل پذیرش است. عمده اشکال این است که در انتخابات مسائلی مورد تردید قرار می گیرد. مشکل اصلی که اکنون در کشور ما وجود دارد مجری انتخابات است. دولت اکنون از گروههای ذینفع در انتخابات است و به عنوان یک حزب، یک جناح و یک رقیب محسوب می شود. یک رقیب نمی تواند برگزار کننده و قضاوت کننده باشد. لذا بنده معتقدم که حتما ساز و کار انتخابات باید تغییر کند. باید افرادی مجری و ناظر انتخابات باشند که بیطرفی را در سرلوحه اعتقادی خود داشته باشند. زمانیکه انتخابات سالم و بیطرفانه برگزار شد رای مردم را باید پذیرفت. در آن صورت هر فردی که تخلف کرد تخلف از رای مردم است. ولی اگر انتخابات سالم نبود یا امکانات به صورت مساوی تقسیم نشده بود یا برگزار کننده متهم بود به موضع گیری، اینجاست که شک و تردید ایجاد خواهد شد که البته موضوعیت پیدا می کند. لذا اگر بنا باشد که فضا در انتخابات باز باشد باید برای سلامت انتخابات چاره ای اندیشیده شود. قدر مسلم آنکه دولت خود را با تمام وجود برای اثرگذاری در انتخابات آماده می کند چراکه تلاش دارد رییس جمهور آینده از خودش باشد.
یکی از کاندیداهای مورد قبول اکثریت اصلاح طلبان آقای خاتمی است. شما ورود او به انتخابات را چطور می بینید؟ اگر او در انتخابات حضور پیدا کند احتمال اجماع اصلاح طلبان بر روی او چه میزان است؟
آقای خاتمی جزو معدود افرادی است که شانس موفقیت آن بسیار بالا است. از سوی دیگر احتمال به اجماع رسیدن اصلاح طلبان در مورد او بیشتر همه کاندیداهاست. اگر دیوار شک و تردید برداشته شود می توان ظرف مدت کوتاهی به جمع بندی بر روی آقای خاتمی یا فرد دیگری رسید. اجماع باید بر روی فردی صورت بگیرد که در بین اصلاح طلبان بیشترین شانس را داشته باشد و در بین مردم نیز از ضریب اطمینان بالایی برخوردار باشد. آقای خاتمی یکی از گزینه های مورد نظر است و حتی می توان گفت بهترین گزینه ای است که شانس انتخابات شدن از سوی مردم را دارد.
شما به عنوان یک عضو از شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز فکر نمی کنید اگر آقای خاتمی بتواند زمینه به اجماع رساندن اصلاح طلبان را فراهم کند احتمال احیا مجدد اصلاح طلبان وجود خواهد داشت؟
همانطور که گفته شد در صورت مناسب شدن شرایط برای حضور اصلاح طلبان آنها باید با یکدیگر گفت و گو کنند که بر سر چه فردی اجماع خواهند کرد. ما نمی توانیم از پیش فردی را نفی یا اثبات کنیم. زمانیکه قرار شد اصلاح طلبان نظرات خود را مطرح کنند آنجاست که فرد مورد نظر انتخاب خواهند شد. نه اینکه ما باید بگوییم خاتمی و لاغیر، و نه اینکه او را به حاشیه ببریم و غیر از او را انتخاب کنیم. اگر قرار بر حضور اصلاح طلبان در انتخابات شد ما طرح و برنامه داریم که چگونه نظرات اصلاح طلبان را در مدت کوتاهی جمع کنیم و در نهایت از مجموع نظرات، کاندیدای خود را معرفی کنیم.
نظر شما در رابطه با طرح مناسک یا همان مجمع نخبگان اصلاح طلب سراسر کشور برای اجماع اصلاح طلبان بر روی یک کاندیدای مشترک که چندی پیش از سوی حزب مردم سالاری مطرح شد چیست؟
من هم اعتقاد دارم اصلاح طلبان اگر شرایط را برای حضور خود اطمینان بخش احساس کنند و مساعد ببینند تنها راه موفقیت آنها اجماع و اتفاق بر روی یک نامزد مشترک خواهد بود. به این دلیل که تفرقه، جدایی و معرفی کاندیداهای متعدد از سوی اصلاح طلبان مانند برخی از دوره های گذشته به نظر می رسد که موجب شکست آنها شود لذا تردیدی نیست در اینکه اصلاح طلبان در صورت حضور باید با انسجام و وحدت کامل در انتخابات حاضر شده و اتفاق نظر بر روی یک کاندیدای واحد داشته باشند. اما اینکه آن فرد چه کسی باید باشد، باید گفت که اکنون زمان مناسبی برای وارد شدن به مصادیق انتخابات ریاست جمهوری نیست. ابتدا باید گام اول که آماده شدن شرایط برای ورود اصلاح طلبان است باید برداشته شود و بعد از آن روی مصادیق صحبت کنند. 
حدیث خوشنویس