علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه و محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور در دو اظهارنظر جداگانه، آمادگی ایران را برای محدود کردن غنی سازی اورانیوم در صورت برآورده شدن خواسته های ایران اعلام کرده اند. در این زمینه پایگاه خبری فریادگر با دکتر داوود هرمیداس باوند، کارشناس مسائل استراتژیک گفت‌وگویی انجام داده که باوند در این گفت و گو به راه‌حل‌های برون رفت از شرایط فعلی پرداخته است.
صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان اعلام کرده جمهوری اسلامی ایران داوطلبانه در صورت برآورده شدن خواسته‌هایش درصد غنی‌سازی را محدود خواهد کرد. نظر شما در این باره چیست؟
درهرشرایطی می‌توان تا حدودی تحول و جسارت به خرج داد و از بن‌بست‌های موجود بیرون رفت اما این بیرون رفت نیازمند آن است که یک دیدگاه واقع گرایانه وجود داشته باشد و مقتضیات روز هم از سوی طرفها قابل درک باشد و این راه برون رفت به نحوی عرضه شود که امکان انجام و تحقق آن وجود داشته باشد و این نکته مورد توجه قرار گیرد که درخواست‌هایی که اعلام می‌شود چه مواردی است که از طرف مقابل اجابت شود که البته به این درخواست در اظهارات ایشان اشاره‌ای نشده است. البته علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ایران اشاره کرده که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در سطحی که خواسته‌هایش تامین شود پروسه غنی‌سازی را محدود کند یعنی در هر مرحله‌ای که برای دیگران هم قابل قبول باشد.
نظر شما درباره اظهارات آقای احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور مبنی بر هزینه بردار بودن غنی‌سازی ۲۰ درصد در ایران و اینکه اگر سوخت مورد نیاز از سوی کشورها تامین شود نیازی به این درصد در داخل نیست، چیست؟
این موضوع جدیدی نیست و قبلا هم مطرح شده بود اما با واکنش منفی در تهران مواجه شد و چندان بازتاب مثبتی در تهران نداشت. بنابراین اگر این مساله بازگشت به همان موضوع باشد که در آن تاریخ نیز مورد توجه آمریکایی‌ها هم قرار گرفته بود، مجددا همان تفاهم اولیه‌ای است که قبلا رد شده بود و در این مرحله احتمالا پذیرفته خواهد شد.
به نظر شما در آن زمان این پیشنهاد از طرف ۱+۵ منتفی شد یا ایران؟
قرار برآن بود که ۲۰ درصد غنی‌سازی در روسیه انجام و سپس به فرانسه منتقل شود و بعد از آن از طریق فرانسه به ایران منتقل شود که این نظریه را مقدمتا ایران نیز قبول کرده بود. اما بعد از مدتی این نظر از سوی آقای لاریجانی و سایرین با مخالفت روبرو شد، بنابراین اگر این پیشنهاد همان مساله‌ای باشد که قبلا مطرح شده بود اگر مجددا ایران اعلام آمادگی کند، ممکن است هرچند که فضا و شرایط سیاسی تا حدودی عوض شده باشد مع‌ذلک احتمال اینکه با یک برون رفت از بحران و بن‌بست فعلی همراه باشد وجود دارد.
آیا فکر می‌کنید با توجه شرایط فعلی حاکم بر روابط ایران و ۱+۵ و تحریم‌های گسترده غربی‌ها علیه ایران، فضای مساعد برای مذاکرات فراهم است؟ البته با در نظر گرفتن آنکه آمانو چندی پیش اعلام کرده بود که دور مذاکرات جدید با ایران باید سازنده باشد...
قبل از این هم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره مکررا یادآوری کرده بود که در هر حال درهای مذاکره را نبسته و آمادگی برگزاری مذاکرات جدید را نیز دارد. البته این‌ها اظهارات دو پهلو و مبهم همیشگی آژانس بوده و هست یعنی نه به صورت جدی ادعا کرده که جمهوری اسلامی ایران در طلب دسترسی به سلاح هسته‌ای است و در عین حال همیشه به صورت مکرر اعلام کرده که ابهاماتی در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که ایران باید برای رفع این ادعاها با آنها همکاری کند. همچنین مساله تاسیسات پارچین را مطرح کردند با این وجود درباره ادامه مذاکرات هم هیچگاه درها را نبسته لذا آژانس قبلا ادامه مذاکرات را حداقل تا این تاریخ اعلام کرده بود و این موضوع همواره در خود قطعنامه‌های شورای امنیت یا شورای حکام پیش بینی شده است. در صورتی که ایران درخواست‌های شورای امنیت یا شورای حکام را بپذیرد تحریم‌های موجود برداشته خواهد شد ولی مساله آن است که این بازگشت به همان وضعیت قبلی است. البته یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن این است که شرایط تا حدود زیادی تغییر کرده و به نظر می‌رسد که آمریکایي‌ها در این فاصله کوتاهی که تا انتخابات باقی‌مانده فعلا نخواهند وارد این قضیه شوند چرا که ممکن است این قضیه به درازا کشیده شود.
نکته دیگر در این رابطه آن است که قبل از این ۱+۵ روی تحریم‌های بیشتر علیه ایران تاکیداتی داشتند و فکر می‌کنند که شاید این تحریم‌های سنگین‌تر بتواند اثرگذارتر باشد و به آن مقصودی که مورد نظرشان است برسند. در هر حال در هر شرایطی انجام مذاکرات و پیشنهاداتی که قابل قبول به نظر برسد می‌تواند سازنده و حلال مشکلات باشد.
فکر می‌کنید برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تا چه حدی می‌تواند در این مساله تاثیرگذار باشد؟
به نظر می‌رسد که اگر انجام این مذاکرات به نتیجه‌ای برسد، یعنی امتیازی را برای دموکرات‌ها در پی داشته باشد، آنها سعی می‌کنند از این شرایط استفاده کنند لذا از آن استقبال خواهند کرد ولی اگر این موضوع به مساله‌ای برای آنها تبدیل شود که نیاز به صرف زمان طولانی داشته باشد فکر نمی‌کنم چندان استقبالی از آن صورت گیرد. البته به نظر می‌رسد تا بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شرایط مذاکرات و تحریم‌ها به همان صورت قبلی باقی بماند، هر چند که این مساله به طور کل بستگی به جامعه‌ای دارد که با مشکل جدی روبرو است. یعنی آن جامعه باید پیشنهاد جدیدتری را مطرح کند تا بتواند از آن به عنوان راه برون رفت از بحران استفاده کند چرا که به نظر نمی‌رسد از سوی کشورهای طرف مقابل پیشنهاد جدی اعلام شود و اگر قرار باشد پیشنهادی مطرح شود که بتواند پیشنهادی راهگشا و جدی باشد معمولا این پیشنهاد باید از سوی ایران مطرح شود.
نظرتان را در مورد اظهارات آمانو و سازنده بودن مذاکرات هم بیان کنید؟
مسلما در هر مذاکره‌ای هدف آن است که نتایج سودمندی برای طرفها حاصل شود و به حل موضوعات بین طرفها بتواند کمک کند. ولی اگر قرار باشد که مذاکره صرفا برای مذاکره باشد ولی گره‌گشا و سازنده نباشد، وضعیت موجود همچنان ادامه پیدا خواهد کرد. البته همان‌طور که اشاره کردم اگر جامعه‌ای به مرحله‌ای برسد که فکر کند شرایط و وضعیت آن رو به وخامت جدی پیش می‌رود باید سعی کند دریچه جدیدی را بگشاید که بتواند از آن به عنوان راه برون رفت و خروج از آن استفاده کند بنابراین حل این مشکل نیازمند ایجاد تحول است همچنان که بسیاری از شخصیت‌ها در تاریخ وجود داشتند که این جسارت و تحول را از خود نشان دادند و در شرایطی که فکر می‌کردند به بن‌بست رسیده‌اند و خطر در آستانه وقوع است توانسته‌اند از این بحران و خطر جدی خارج شوند که در انتظارشان بوده است.
با توجه به شرایط موجود، دیپلماسی ایران در برخورد با این مساله چه باید باشد؟
در حال حاضر صالحی، وزیر خارجه ایران محدود کردن غنی‌سازی را مطرح کرده و طبیعتا در مقابل هم خواسته‌هایی را دارد. خواسته‌ها و شرایط قبلی که مطرح و مشخص بوده است حال اگر مساله برداشتن تحریم‌ها مطرح باشد اظهارات اخیر وزیر امورخارجه ایران را در راستای همان سیاست گام‌به‌گام می‌توان تلقی کرد که قبل از این روسیه پیشنهاد آن را داده بود. این پیشنهاد (سیاست گام‌به‌گام) بیانگر آن بود که یک پیشنهاد مثبت مطرح شود که قابل قبول باشد و در مقابل نیز بخشی از تحریم‌ها برداشته شود و یک حرکت گام‌به‌گام و تدریجی در این پروسه شکل گیرد. البته این پیشنهاد گام‌به‌گام روسیه چندان با پیگیری طرفها همراه نبود و پیگیری آنچنان جدی در این راستا صورت نگرفت. لذا با توجه به اینکه این‌بار وزیر امورخارجه ایران چنین پیشنهادی را مطرح و آمادگی ایران برای محدود کردن غنی‌سازی را اعلام کرده است، طبیعتا درخواست‌های جدیدی را که فکر می‌کند برای طرف‌های مقابل هم قابل قبول باشد مطرح می‌کند تا روشن شود تا چه حدی می‌تواند مورد پذیرش طرف مقابل باشد، لذا باید دید در مورد سیاست گام‌به‌گام که از طرف روسیه مطرح شده آیا آمادگی کامل برای انجام آن در شرایط موجود وجود دارد یا حل شرایط موجود نیازمند یک خیزش جدی‌تر است. در هر حال اگر ایران محدودیت‌هایی را در این زمینه بپذیرد که مورد درخواست طرفها باشد می‌تواند فتح‌البابی باشد برای آنکه به یک نتیجه نسبی قابل قبول منتهی گردد. یعنی چنانکه پیشنهادی که ایران مطرح می‌کند نزدیک به خواسته‌های طرف‌های مقابل باشد می‌تواند به نتایج مورد قبول منتهی شود، بنابراین این بستگی به پیشنهادی دارد که در خصوص محدودسازی به طرف مقابل داده شود و اینکه تا چه حد این پیشنهاد به درخواست شورای حکام و شورای امنیت نزدیک باشد.
به عنوان آخرین سوال آیا فکر می‌کنید چنانچه توافقی بین طرفها حاصل شود، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران به یکباره برداشته خواهد شد؟
چنین به نظر نمی‌رسد که در صورت توافق، تحریم‌های آنها به یکباره برداشته شود بلکه به صورت تدریجی این اتفاق خواهد افتاد.
دریافت صفحه با کد QR